Pierwsze śmigłowce zaczęły powstawać na początku lat 40. głównie z myślą o wykorzystaniu przez wojsko. W 1941 roku w zakładach Bell w USA rozpoczęto jednak prace nad śmigłowcem przeznaczonym na rynek cywilny. Głównym konstruktorem został Arthur M. Young. Opracował on eksperymentalny śmigłowiec Bell 30, który stał się bazą do zbudowania seryjnego Bella 47.

Bell 30

W 1941 roku Arthur M. Young, po serii eksperymentów z projektami i modelami śmigłowców, zwrócił się do zakładów Bell z pytaniem, czy nie wsparliby jego projektu. Zarząd firmy wyraził zainteresowanie pomysłem, dzięki czemu Young mógł przenieść się do Buffalo, gdzie utworzono specjalnie dla niego zespół, mający kontynuować prace nad śmigłowcami.

Pierwszy egzemplarz maszyny ukończono pod koniec 1942 roku i nazwano Ship No. 1. Oblot miał miejsce 29 grudnia 1942 roku, a próby kontynuowano do września 1943 roku, kiedy to maszyna została uszkodzona. Wnioski płynące z testów były na tyle pozytywne, że zbudowano kolejne 3 prototypy różniące się konstrukcją.

Bell 30 Ship No. 1A (fot. Mike Peel/mikepeel.net)
Bell 30 Ship No. 1A (fot. Mike Peel/mikepeel.net)

W pierwszej kolejności odbudowano uszkodzony Ship No. 1 jako Ship No. 1A z nowym podwoziem i częściowo zamknięta kabiną. Jego próby wznowiono w marcu 1944 roku. Ship No. 2 otrzymał inne podwozie i poszycie kadłuba, oraz całkowicie zamknięty kokpit. Ship No. 3 miał prostszą konstrukcję, otwarty kokpit i dopracowaną konstrukcję napędu, co znacząco zwiększyło jego osiągi. Zastosowano sześciocylindrowy silnik Franklin 6V4 o mocy 160 KM.

Prototyp Ship No. 3 ostatecznie sklasyfikowano jako śmigłowiec Bell 30 i na jego podstawie kontynuowano prace nad bardziej praktyczną wersją produkcyjną. Warto dodać, że chociaż Young był entuzjastycznie nastawiony do maszyny i przyjemności latania nią, tak przedstawiciele Bella byli nieco mniej entuzjastyczni, zwłaszcza do otwartego kokpitu.

Bell 47

Wykorzystując doświadczenie z prace nad Bellem 30, Young zaprojektował w 1945 roku kolejny śmigłowiec oznaczony jako Bell 47. Maszyna miała częściowo zamknięty kokpit z dużą przeszkloną owiewką oraz kratownicowy ogon. Prototyp oblatano 8 grudnia 1945 roku, a certyfikat dopuszczający do eksploatacji maszyna otrzymała 8 marca 1946 roku. Pierwszy seryjny egzemplarz dostarczono już 31 grudnia 1946 roku.

Bell 47/OH-13
Bell 47/OH-13

Bell 47 był rozwinięciem ostatniego prototypu Bella 30. Maszyna w wersji G (najbardziej dopracowanej) miała 9,6 m długości, a rozpiętość łopat wirnika wynosiła 11,3 m. Maksymalna masa startowa wynosiła 1338 kg. Poszczególne wersje śmigłowca miały różny napęd, ale wersja G wyposażona była w sześciocylindrowy silnik Lycoming TVO-435-F1A o mocy 280 KM (korzystano z kilku różnych wersji wspomnianych silników, różniących się mocą). Zapewniał on prędkość maksymalną 169 km/h i przelotową 135 km/h.

Do 1974 roku na całym świecie wyprodukowano ponad 5600 śmigłowców Bell 47 w kilkunastu wersjach oraz kilku wersjach licencyjnych. Produkcję licencyjną rozpoczęto we Włoszech, gdzie opracowano również lokalne odmiany śmigłowca (nie produkowane seryjnie), w Japonii, gdzie powstał śmigłowiec Kawasaki KH-4, oraz w Wielkiej Brytanii.

Bell 47G-2 (fot. Spielvogel/Wikimedia Commons)
Bell 47G-2 (fot. Spielvogel/Wikimedia Commons)

Ze względu na prostą konstrukcję, Bell 47 stał się bardzo popularną konstrukcją. Dostosowywano go do różnych ról. W wersjach cywilnych używano ich jako śmigłowce pasażerskie, transportowe oraz łącznikowe, a także jako maszyny rolnicze. 4 lipca 1958 roku z pokładu Bella 47 należącego do stacji KTLA z Los Angeles nadano po raz pierwszy w historii transmisję z kamery zamontowanej na śmigłowcu. Kolejne wersje otrzymywały bardziej zabudowany kadłub i kokpit, co zwiększało osiągi i ułatwiało eksploatację.

Z myślą o wojsku opracowano wariant Bell H-13 Sioux, różniący się szczegółami konstrukcji. Powstały kilkadziesiąt oficjalnych i doraźnych wersji tego śmigłowca, przeznaczonych do różnych zadań. Od misji rozpoznawczych i łącznikowych, po transport rannych, wersje wsparcia ogniowego, a nawet kilka egzemplarzy wykorzystywano jako śmigłowce prezydenckie.

Bell 47 (fot. Stefan Krause)
Bell 47 (fot. Stefan Krause)

Bell 47 zyskał bardzo dużą popularność na całym świecie. Dzięki prostej konstrukcji możliwe było jego wykorzystanie do różnych zadań, a co za tym idzie również do rozwoju rodzimych, bardziej dopracowanych konstrukcji śmigłowców. Niebezpośrednio, śmigłowce typu Bell 47 wpłynęły na rozwój tego typu maszyn na całym świecie.

Podsumowanie

Wraz z pojawieniem się nowocześniejszych śmigłowców o lepszych osiągach i bardziej pojemnych kabinach, Belle 47 stopniowo zaczęto wycofywać z eksploatacji. Mimo to wiele z nich pozostało w służbie aż do naszych czasów. Jeszcze w 2011 roku według danych FAA zarejestrowanych było aż 1068 śmigłowców typu Bell 47 w USA i 15 w Wielkiej Brytanii.

Bell 47 (fot. Meggar/Wikimedia Commons)
Bell 47 (fot. Meggar/Wikimedia Commons)
Wspieraj SmartAge.pl na Patronite
Udostępnij.