Zaprojektowany w drugiej połowie lat 60. śmigłowiec Mil W-12 (Mi-12) jest największym śmigłowcem jaki kiedykolwiek zbudowano i wprowadzono do eksploatacji. Zbudowano dwa egzemplarze, które wykorzystano do prób i bicia rekordów. Po kilku latach eksploatacji maszyny zostały jednak uziemione a projekt zamknięto.
Geneza
Pod koniec lat 50. wraz z rozwojem techniki i popularyzacją śmigłowców w roli maszyn transportowych, w ZSRR rozpoczęto prace studyjne nad projektem eksperymentalnego, ciężkiego śmigłowca przeznaczonego do transportu ładunku o masie 20-25 ton. O ile ładunki o takiej masie mogły być przenoszone przez ówczesne samoloty transportowe, tak dla śmigłowców było to nieosiągalne.
Prace nad maszyną zlecono mającym największe doświadczenie w projektowaniu śmigłowców zakładom Mila. Według założeń, śmigłowiec miał dysponować wymiarami podobnymi do opracowywanego równolegle samolotu transportowego Antonow An-22, co pozwalałoby na transportowanie ciężkich i dużych ładunków oraz pocisków balistycznych 8K67, 8K75 i 8K82. Maszyna otrzymała oznaczenie fabryczne W-12 (wcześniej takie oznaczenie nosił prototyp śmigłowca Mil Mi-4).
Konstruktorzy Mila mieli trudne zadanie, ponieważ zaprojektowanie tak dużego śmigłowca oznaczało potrzebę zastosowania niesprawdzonych rozwiązań. Po przeanalizowaniu różnych koncepcji, uznano, że najlepszym układem konstrukcyjnym będzie układ dwuwirnikowy, ale z wirnikami ustawionymi równolegle na wysięgnikach, a nie w tandemie. Takie rozwiązanie testowano na śmigłowcach Kamow Ka-22.
Chociaż do prac studyjnych przystąpiono w 1961 roku, prace nad prototypem przebiegały powoli i połączone były z licznymi próbami modeli. m.in. w tunelach aerodynamicznych. Aby maksymalnie ułatwić produkcję maszyny, podjęto decyzję o wykorzystaniu podzespołów z śmigłowców Mil Mi-6.
Największy śmigłowiec na świecie
Pierwszy z dwóch zbudowanych prototypów ukończono w połowie 1967 roku, a jego oblot miał miejsce 27 czerwca 1967 roku. Ze względu na wystąpienie silnych drgań konstrukcji, maszyna musiała szybko lądować, uszkadzając przy tym podwozie. Naprawy, oraz modernizacja konstrukcji, mająca na celu wyeliminowanie drgań trwały rok. W-12 ponownie wzbił się w powietrze 10 lipca 1968 roku. Tym razem lot przebiegł spokojnie i bez większych problemów.
Prace nad drugim prototypem przebiegały znacznie wolniej z powodu braku silników, przez co maszynę ukończono dopiero w 1973 roku. Do tego czasu pierwszy prototyp intensywnie wykorzystywano podczas prób i testów. 22 lutego 1969 roku maszyna, za sterami której zasiadał Wasilij Kołoszenko, ustanowiła aż 5 rekordów, z których 2 cały czas nie zostały pobite – największy ładunek na pułapie do 2000 m – 31 030 kg, oraz pułap z ładunkiem ponad 30 000 kg – 2951 m. Kolejne trzy rekordy ustanowiono 6 sierpnia 1969 roku. Dwa z nich cały czas nie zostały pobite – pułap z ładunkiem 35 000 kg i 40 000 kg – 2255 m.
W 1971 roku śmigłowiec W-12 wykonał serię lotów pokazowych po Europie, robiąc olbrzymie wrażenie na obserwatorach, zwłaszcza podczas salonu lotniczego Le Bourget w Paryżu. Krótko po oblocie drugiego prototypu, dalsze prace nad projektem zawieszono, a obie maszyny uziemiono. Powodem były koszty programu, postępujące prace nad śmigłowcem Mi-26, oraz rezygnacja z transportowania pocisków balistycznych śmigłowcami.
Pierwszy prototyp pozostał w zakładach Mila pod Moskwą, a drugi trafił do Centralnego Muzeum Sił Powietrznych w Monino. Obecnie stan pierwszego prototypu pozostawia wiele do życzenia, natomiast drugi jest jedną z największych atrakcji muzeum w Monino. Warto dodać, że chociaż śmigłowce te często nazywane są po prostu Mil Mi-12, prototypy nigdy nie otrzymały takich oznaczeń i znane były pod oznaczeniem fabrycznym W-12.
Konstrukcja
Mil W-12 ma 37 m długości, a rozpiętość wysięgników, na których znajdują się wirniki wynosi 67 m – wirniki mają natomiast średnicę 35 m. Masa pustego śmigłowca wynosi 69 ton, a maksymalna masa startowa 105 ton. Napęd zapewniają 4 silniki Sołowiew D-25VF o mocy 6500 KM każdy, umieszczone po dwa w gondolach pod wirnikami. Rozwiązanie to eliminowało problem przeniesienia napędu wałami, gdyby silniki znalazły się w kadłubie.
Prędkość maksymalna W-12 wynosiła 260 km/h, a przelotowa 240 km/h. Zasięg z dodatkowym zapasem paliwa wynosił 1000 km, natomiast standardowy zasięg operacyjny około 500 km. Załoga składała się z 6 osób – dwóch pilotów, inżyniera pokładowego, elektryka, nawigatora i radiooperatora. W zależności od konfiguracji, maszyna mogła zabrać na pokład 196 pasażerów lub 20-40 ton ładunku. Dostęp do ładowni możliwy był przez znajdujące się z tyłu drzwi.
Podsumowanie
Mil W-12 zapisał się w historii jako największy śmigłowiec świata, jednak jego kariera była stosunkowo krótka. Głównym powodem były olbrzymie rozmiary maszyny, koszty eksploatacji, oraz po prostu brak praktycznych możliwości wykorzystania takiej maszyny.
Mniejsze śmigłowce dzięki zastosowaniu mocniejszych silników uzyskały możliwość przenoszenia podobnych ładunków przy o wiele mniejszych rozmiarach samej maszyny. Dodatkowo do eksploatacji weszło wiele typów samolotów transportowych, które z powodzeniem mogły transportować nawet cięższe ładunki.
