Östergötland – ostatnie szwedzkie niszczyciele

W latach 50. szwedzka marynarka wojenna rozpoczęła zakrojony na szeroką skalę program modernizacji i rozbudowy sił morskich. Wśród wielu zbudowanych w tym okresie okrętów szczególne miejsce zajmują cztery niszczyciele typu Östergötland, będące ostatnimi jednostkami tej klasy zaprojektowanymi i zbudowanymi w Szwecji.

Geneza

Wraz z planowanym wycofaniem z eksploatacji pancerników obrony wybrzeża, najważniejszymi okrętami szwedzkiej floty miały być krążowniki HSwMS Gotland, HSwMS Göta Lejon i HSwMS Tre Kronor. Pierwszy z tych okrętów miał już swoje lata, w związku z tym jego kariera również zbliżała się do końca, natomiast pozostałe okręty, poddawane modernizacjom, nie do końca odpowiadały potrzebom szwedzkiej marynarki wojennej.

W zaistniałej sytuacji zainicjowano budowę serii dużych niszczycieli typu Halland, które miały wzmocnić dotychczas używane okręty typu Öland. Łącznie flota miała posiadać 4 niszczyciele (po dwa każdego typu), jednak siły te dalej były zbyt małe do obrony długiego, szwedzkiego wybrzeża. W związku z tym w 1952 roku rozpoczęto prace projektowe nad nowym typem niszczycieli, które miały być mniejsze od jednostek typu Halland, a co za tym idzie tańsze. Jako bazę wykorzystano kadłub niszczycieli typu Öland.

Oficjalne zamówienie na 4 jednostki nowego typu nazwanego Östergötland złożono w 1953 roku. Budowę okrętów zlecono stoczni Götaverken (dwa okręty), kolejny powstał w stoczni Eriksberg, gdzie zbudowano również kadłub czwartej jednostki (ukończono ją natomiast w stoczni Kockums). Okręty budowano sekcjami, które następnie łączono, co było nowością w Szwecji i znacząco przyśpieszyło prace. Budowę okrętów rozpoczęto w 1955 roku, a do służby okręty zaczęły wchodzić w 1958 roku.

Niszczyciele typu Östergötland

Okręty miały 116 m długości i wyporność pełną 2600 ton. Napęd stanowiły dwie turbiny parowe o mocy 47 000 KM, zapewniające prędkość maksymalną 35 węzłów i zasięg 3000 mil morskich (6000 km), przy prędkości 20 węzłów. Załoga liczyła 244 oficerów i marynarzy.

Uzbrojenie składało się z 4 dział kalibru 120 mm umieszczonych po dwa w jednej wieży na dziobie i rufie. Uzbrojenie przeciwlotnicze składało się z 7 działek kalibru 40 mm. Dodatkowo niszczyciele posiadały dwie, trzyrurowe wyrzutnie torped kalibru 533 mm, zamienione podczas modernizacji na jedną pięciorurową. Dodatkowo okręty posiadały wyrzutnię bomb głębinowych, pocisków typu Squid, służących do zwalczania okrętów podwodnych, oraz mogły zabrać ładunek 58 min morskich. Podczas modernizacji w latach 60. usunięto 3 działka kalibru 40 mm, instalując w ich miejsce wyrzutnię przeciwlotniczych pocisków rakietowych Sea Cat.

Niszczyciele typu Östergötland były mieszanką dotychczasowych szwedzkich jednostek. W stosunkowo mały kadłub wciśnięto wyposażenie podobne do tego stosowanego na niszczycielach typu Halland (które miały wyporność 3400 ton). Efektem był wysoko umieszczony środek ciężkości, który uniemożliwił zastosowanie rozbudowanej nadbudówki.

Służba okrętów nie należała do zbyt ekscytujących, podobnie jak w przypadku innych ówczesnych okrętów wojennych. Wraz z zmieniającymi się zagrożeniami i rosnącym znaczeniem uzbrojenia rakietowego, niszczyciele te szybko stały się przestarzałe. Również ich uzbrojenie służące do zwalczania okrętów podwodnych pozostawiało wiele do życzenia. W związku z tym w 1982 roku okręty te wycofano z eksploatacji i w ciągu kilku lat zezłomowano.