Szwedzkie krążowniki HSwMS Göta Lejon i HSwMS Tre Kronor

Mimo iż Szwecja jest krajem neutralnym, cały czas utrzymuje całkiem pokaźne siły zbrojne zdolne do obrony kraju. W trakcie II wojny światowej, w obawie przed atakiem ze strony któregoś z europejskich mocarstw, szwedzkie władze podjęły decyzję o rozbudowie floty. W ramach prac zaprojektowano dwa potężne krążowniki klasy Tre Kronor – HSwMS Göta Lejon i HSwMS Tre Kronor.

Historia okrętów sięga 1940 roku. Szwedzki rząd podjął wówczas decyzję o całkowitej przebudowie floty oraz zmianie strategii jej wykorzystania. Powolne okręty obrony wybrzeża miały być zastąpione niszczycielami wspieranymi przez 3 potężne krążowniki typu Tre Kronor. Okręty miały być szybkie i dobrze uzbrojone. Ich zadaniem byłoby wspieranie eskadr niszczycieli, które były podstawą szwedzkiej floty.

Projekt krążowników stworzyła włoska stocznia CRDA, ale budowę miały podjąć szwedzkie stocznie. Ostatecznie 27 września 1943 roku położono stępkę tylko pod dwa okręty – HSwMS Göta Lejon i HSwMS Tre Kronor. Wodowanie Tre Kronor miało miejsce 18 grudnia 1944 roku, a Göta Lejon 17 listopada 1945 roku. Przedłużające się prace wykończeniowe sprawiły, że okręty weszły do służby długo po zakończeniu II wojny światowej.Tre Kronor 25 października 1947 roku, a Göta Lejon 15 grudnia 1947 roku.

Krążowniki miały 182 m długości oraz wyporność 9348 ton, będąc tym samym największymi okrętami wojennymi jakie podniosły szwedzką banderę. Napęd stanowiły turbiny parowe o mocy około 100 000 KM, zapewniające prędkość maksymalną 33 węzłów i zasięg 8060 km przy prędkości 14 węzłów.

W momencie wejścia do służby okręty uzbrojono w 7 dział kalibru 152 mm, 20 dział przeciwlotniczych kalibru 40 mm, 7 działek kalibru 25 mm i 6 wyrzutni torped. Pancerz nie był imponujący,ponieważ pas burtowy chroniło opancerzenie o grubości 70 mm, pokład 30 mm, wieże 50-127 mm a mostek i nadbudówkę 20-25 mm. Załoga liczyła 618 marynarzy i oficerów.

Szybko okazało się, że budowane według wojennych założeń okręty są mało przydatne w nowych realiach Zimnej Wojny. W związku z tym już w październiku 1948 roku Göta Lejon przeszedł pierwszą modernizację, w trakcie której przebudowano nadbudówkę oraz dodano radar. W marcu 1951 roku przeprowadzono  kolejną modernizację, tym razem obu krążowników. Zmianie uległo uzbrojenie przeciwlotnicze, które składało się wówczas z 21 dział kalibru 40 mm i 9 działek kalibru 20 mm.

W 1957 roku Göta Lejon ponownie trafił do stoczni, gdzie poddano go dalszej modernizacji, w ramach której ponownie zmieniono uzbrojenie przeciwlotnicze, które ostatecznie składało się z 4 dział kalibru 57 mm i 11 dział kalibru 40 mm. Po zakończeniu prac w 1958 roku okręt wrócił do służby. Tre Kronor w tym samym czasie został przeniesiony do rezerwy, w której pozostawał aż do 1 stycznia 1964 roku, kiedy to podjęto decyzję o jego złomowaniu. Okręt rozebrano w 1968 roku.

Dzięki przebudowie z 1958 roku, Göta Lejon mógł zostać w służbie znacznie dłużej. Dopiero 1 lipca 1970 roku podjęto decyzję o jego wycofaniu ze służby. Nie był to jednak koniec jego służby, ponieważ krążownik został sprzedany Chilijskiej Marynarce Wojennej w lipcu 1971 roku. 18 września 1971 roku okręt po zmianie nazwy na Almirante Latorre podniósł chilijską banderę, pod którą eksploatowano go do 1984 roku. Niestety z racji wieku okrętu i jego przestarzałej w latach 80. konstrukcji, w 1984 roku skreślono go z listy floty, a w sierpniu 1986 roku sprzedano na złom. Dawny szwedzki krążownik rozebrano na Tajwanie w 1987 roku.

Krążowniki klasy Tre Kronor były największymi szwedzkimi okrętami wojennymi oraz ostatnimi szwedzkimi krążownikami. Nigdy nie odegrały jednak żadnej znaczącej roli, a ich służba była wyjątkowo spokojna. Dopiero gdy Göta Lejon trafił do Chile, jego obecność w Ameryce Południowej doprowadziła do zamieszania, w wyniku którego Peru zakupiły holenderski krążownik De Ruyter.