Długowieczny Douglas A-1 Skyraider

Pod koniec II wojny światowej US Navy i USMC (United States Marine Corps – Amerykański Korpus Piechoty Morskiej) rozpoczęły poszukiwania nowych samolotów bombowych i torpedowych, na tyle uniwersalnych, by mogły również wspierać w walce jednostki lądowe. W odpowiedzi na to zapotrzebowanie firma Douglas zaprojektował samolot szturmowy Douglas A-1 Skyrider.

Geneza

W pierwszych latach II wojny światowej głównymi zadaniami samolotów operujących z amerykańskich lotniskowców było zwalczanie wrogich okrętów i samolotów oraz prowadzenie rozpoznania. Wszystkie lotniskowce przewoziły grupy bojowe przystosowane tylko i wyłącznie do tych zadań. Przebieg walk na Pacyfiku sprawił jednak, że należało zweryfikować listę zadań bojowych dla lotnictwa Marynarki Wojennej i dodać zupełnie nowy rodzaj misji.

Douglas A-1 Skyraider

W trakcie walk o kolejne wyspy okazało się, że samoloty startujące z lotniskowców muszą zapewniać wsparcie walczącym na lądzie jednostkom Piechoty Morskiej. Początkowo radzono sobie z tym zadaniem przezbrajając niektóre samoloty myśliwskie i przystosowując je do przenoszenia bomb i rakiet.

Były to jednak działania doraźne, ponieważ samoloty te nie dysponowały odpowiednim zapasem paliwa, aby pozostawać nad lądem tak długo jak to było potrzebne. W związku z tym w 1944 roku, US Navy zaczęła poszukiwania nowego samolotu pokładowego, który oficjalnie miał być bombowcem nurkującym i torpedowym, ale w praktyce miał być na tyle uniwersalną maszyną, aby prowadzić również zadania szturmowe.

Douglas A-1E Skyraider w Wietnamie – 25 czerwca 1965 roku

W odpowiedzi firma Douglas zaproponował zaprojektowanie dużego, jednosilnikowego samolotu szturmowego, który miałby wystarczający nadmiar mocy, aby móc go dostosować do każdej roli, w tym również myśliwca. Pojemny kadłub miał pozwolić na umieszczenie dodatkowych zbiorników paliwa, dzięki czemu wydłużono by czas, jaki samolot mógłby spędzić w powietrzu.

Prototyp XBT2D-1 – początek długiej drogi

Po trwających kilka miesięcy konsultacjach, 6 lipca 1944 roku US Navy zleciła zakładom Douglas opracowanie nowego bombowca nurkującego i torpedowego. Pracami nad prototypem, który otrzymał oznaczenie XBT2D-1 kierował Ed Heinemann. Szybko zmieniająca się sytuacja na froncie sprawiła, że zespół Douglasa musiał opracować nowy samolot bardzo szybko, jeśli chciał zdobyć kontrakt. W związku z tym postanowiono wykorzystać część podzespołów innych maszyn Douglasa.

AD-5 Skyrider

Pierwszy prototyp ukończono już na początku 1945 roku. Samolot wyróżniał się potężną konstrukcją i wyposażony był w silnik gwiazdowy Wright R-3350. chociaż maszyna miała służyć do zadań bombowych, zrezygnowano z wewnętrznego luku bombowego na rzecz zaczepów podskrzydłowych. Wewnątrz kadłuba umieszczono natomiast dodatkowe zbiorniki paliwa.

Prototyp wzbił się w powietrze 18 marca 1945 roku. Pierwsze testy były bardzo udane, a piloci, którzy mieli okazję wypróbować maszynę chwalili ją za dobre osiągi i łatwość pilotażu. W kwietniu 1945 roku samolot trafił do Naval Air Test Center (NATC), gdzie rozpoczęto próby wojskowe.

A-1E Skyrider

Zanim je zakończono, walki na froncie dobiegły końca. Mimo to US Navy i USMC nie wycofały się z projektu. W grudniu 1946 roku po serii prób i modyfikacji prototypów, podjęto decyzję o wprowadzeniu samolotów do służby pod oznaczeniem Douglas AD-1 Skyrider. Równocześnie pierwsze maszyny serii przedprodukcyjnej zaczęły trafiać do jednostki szkolnej VA-19A.

Douglas A-1 Skyrider

Pierwsze Skyridery zaczęły trafiać do jednostek bojowych w kwietniu 1947 roku. Samolot miał jednak niewiele wspólnego z zamówieniem, w ramach którego powstał. Seryjne AD-1 (później oznaczenie samolotów zmieniono na A-1) były bowiem samolotami szturmowymi, przystosowanymi do przenoszenia bomb i rakiet na zaczepach pod skrzydłowych. Zaczep pod kadłubem, zwykle wykorzystywany do przenoszenia dodatkowego zbiornika paliwa mógł być wykorzystany do przenoszenia jednej torpedy. W trakcie eksploatacji bardzo rzadko korzystano z tego uzbrojenia.

Douglas A-1 Skyraider

AD-1 miał 12 m długości i 15 m rozpiętości skrzydeł. Masa pustego samolotu wynosiła aż 4,7 tony, głównie z powodu zastosowanych materiałów, solidnej konstrukcji i umieszczonego w kadłubie opancerzenia. Maksymalna masa startowa wynosiła natomiast około 10 ton. Skyrider wyposażony był w gwiazdowy silnik Wright R-3350-24W o mocy 2500 KM, zapewniający prędkość maksymalną około 517 km/h i zasięg 2500 km (w kolejnych wersjach silnik modyfikowano, zwiększając jego moc).

Podstawowe uzbrojenie składało się z 2 działek M2 kalibru 20 mm (od wersji AD-4B 4 działka kalibru 20 mm). 15 zaczepów podskrzydłowych pozwalało na przenoszenie od 2,7 do 3,6 ton uzbrojenia – bomb (w tym atomowych!), rakiet, zasobników z działkami, torped lub dodatkowych zbiorników paliwa. Był to udźwig taki sam jak czterosilnikowych bombowców B-17 wykorzystywanych w trakcie II wojny światowej przez amerykanów (2 – 3,6 ton bomb w zależności od długości misji).

Douglas A-1 Skyraider

Łącznie w latach 1947-1957 wyprodukowano 3180 samolotów tego typu w różnych wersjach i odmianach. Dodatkowo wiele starszych maszyn przebudowywano do nowych wariantów. Poszczególne wersje różniły się przede wszystkim coraz mocniejszymi silnikami i licznymi zmianami konstrukcyjnymi.

Podstawowe wersje samolotu (wybrane):

XBT2D-1 – pierwszy prototyp
XBT2D-1N – prototyp 3-osobowego samolotu nocnego – 3 egzemplarze
XBT2D-1P – prototyp samolotu zwiadu fotograficznego – 1 egzemplarz
AD-1 – pierwsza wersja produkcyjna – 242 egzemplarze
AD-1Q – dwumiejscowy samolot walki elektronicznej – 35 egzemplarzy
AD-2 – wersja z powiększonymi zbiornikami paliwa i nowym silnikiem Wright R-3350-26W o mocy 2700 KM – 156 egzemplarzy
AD-2Q – dwumiejscowy samolot walki elektronicznej – 21 egzemplarzy
AD-3 – nowa owiewka kabiny i podwozie – 125 egzemplarzy
AD-3N – 3-osobowy samolot nocny – 15 egzemplarzy
AD-3Q – dwumiejscowy samolot walki elektronicznej
AD-3W – samolot wczesnego ostrzegania – 31 egzemplarzy
AD-4 – znacząco usprawnione poszczególne elementy konstrukcji, zwiększono uzbrojenie do 4 działek 20 mm – 372 egzemplarze
AD-4B – wariant przystosowany do przenoszenia broni nuklearnej – 165 egzemplarzy +28 przebudowanych
AD-4L – samolot przystosowany do działań zimowych – 63 przebudowane
AD-4N (A-1D) – trzyosobowy samolot nocny – 307 egzemplarzy
AD-4NA – trzyosobowe samoloty szturmowe zbudowane na bazie wersji AD-4N – 100 egzemplarzy
AD-4Q – samolot walki elektronicznej – 39 egzemplarzy
AD-4W – trzyosobowy samolot wczesnego ostrzegania – 168 egzemplarzy (50 z nich przekazanych Wielkiej Brytanii)
AD-5 (A-1E) – wersja dwumiejscowa z siedzeniami obok siebie – 212 egzemplarzy
AD-5N (A-1G) – czteromiejscowy samolot nocny – 239 egzemplarzy
AD-5Q (EA-1F) – czteromiejscowy samolot walki elektronicznej – 54 przebudowane
AD-5W (EA-1E) – trzyosobowy samolot wczesnego ostrzegania – 218 egzemplarzy
AD-6 (A-1H) – późna wersja szturmowa, przystosowana do przenoszenia nowych rodzajów uzbrojenia – 713 egzemplarzy
AD-7 (A-1J) – ostatnia wersja produkcyjna, wyposażona w silnik Wright R-3350-26WB o większej mocy i poprawioną konstrukcję – 72 egzemplarze.