SmartAge.pl
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn
    Trending
    • Normandie – najsłynniejszy francuski transatlantyk
    • Potez-CAMS 161 – niedokończony olbrzym
    • Pancernik Mikasa – ostatni zachowany predreadnought
    • Hanriot H.110 – wielki myśliwiec i wielka porażka
    • Czołg ciężki KW-1 – zapomniana legenda frontu wschodniego
    • Star Jet – roller coaster zabrany przez morze
    • Miasiszczew M-4 – nieudany bombowiec strategiczny
    • Bojowy wóz piechoty Marder 1
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    SmartAge.pl
    • Technika
      1. Militaria
      2. Lotnictwo
      3. Motoryzacja
      4. Kosmos
      5. Statki i okręty
      6. Kolej
      7. Transport
      Featured
      17 grudnia 20220

      Bracia Wright i pierwszy lot samolotu

      Recent
      26 stycznia 2023

      Normandie – najsłynniejszy francuski transatlantyk

      25 stycznia 2023

      Potez-CAMS 161 – niedokończony olbrzym

      24 stycznia 2023

      Pancernik Mikasa – ostatni zachowany predreadnought

    • Historia
      1. Katastrofy
      2. Polityka
      3. Terroryzm
      4. Sylwetki
      Featured
      17 grudnia 20220

      Bracia Wright i pierwszy lot samolotu

      Recent
      26 stycznia 2023

      Normandie – najsłynniejszy francuski transatlantyk

      25 stycznia 2023

      Potez-CAMS 161 – niedokończony olbrzym

      24 stycznia 2023

      Pancernik Mikasa – ostatni zachowany predreadnought

    • Technologia
      1. Internet i komputery
      2. Fotografia
      3. Gadgety
      4. Nauka
      5. Drony
      6. Gry komputerowe
      Featured
      1 marca 20222

      Sea Shadow – eksperymentalny okręt w technologii stealth

      Recent
      1 stycznia 2023

      Muzeum Techniki im. Nikola Tesli w Zagrzebiu

      12 grudnia 2022

      Jak zrobić ładną stronę internetową?

      3 grudnia 2022

      Licznik Geigera – na czym polega fenomen tego urządzenia?

    • Lifestyle
      1. Podróże
      2. Miejsca
      3. Sport
      4. Rozrywka
      5. Kultura
      6. Zabawki
      7. Zdrowie
      8. Jedzenie
      Featured
      6 maja 20210

      Ubrania do zadań specjalnych – Helikon-Tex Woodland i Tiger Stripe

      Recent
      14 stycznia 2023

      Piłkarska zapowiedź weekendu – typy na Serie A!

      24 grudnia 2022

      5 zwyczajów i symboli wigilijnych

      22 grudnia 2022

      Zimowa przerwa od jazdy motocyklem. 5 pomysłów, czym warto się zająć między sezonami

    • Biznes
      1. Historia znanych marek
      2. Media
      3. Przemysł
      4. Reklama
      Featured
      30 grudnia 20190

      Złomowanie statków w XXI wieku

      Recent
      29 grudnia 2022

      Osuszacz powietrza – kiedy warto skorzystać z niego na budowie?

      2 listopada 2022

      Co to jest i jak działa elektroniczny obieg dokumentów?

      30 października 2022

      Cesja umowy leasingu – na czym polega? Kiedy można z niej skorzystać?

    • Recenzje
      1. Gry komputerowe
      2. Filmy
      3. Książki
      4. Sprzęt
      Featured
      9.0
      1 października 20160

      Żywioł. Deepwater Horizon – recenzja

      Recent
      19 października 2022

      Plakat – najlepszy pomysł na aranżację Twojego wnętrza

      21 sierpnia 2022

      Fotoksiążka Saal Professional Line – recenzja

      7.0
      3 czerwca 2022

      Crime Scene Game – Helsinki 2012 – recenzja

    • Redakcja
      • O nas
      • Reklama
    • Kontakt
    SmartAge.pl
    You are at:Strona główna » Radzieckie ekranoplany
    Radzieckie ekranoplany
    Radzieckie ekranoplany
    Artykuły

    Radzieckie ekranoplany

    Michał BanachBy Michał Banach11 stycznia 2021Updated:14 stycznia 20232 komentarze7 Mins Read
    W latach 60. w ZSRR rozpoczęto prace nad zupełnie nowym rodzajem pojazdów wojskowych. Maszyny wykorzystujące zjawisko tzw. efektu przypowierzchniowego nazwano ekranoplanami. Niecodziennie pojazdy wzbudzały podziw obserwatorów, ale nigdy nie zdobyły popularności. Najsłynniejszymi ekranoplanami były KM – Kaspijski Potwór, ekranoplan projektu 903 Łuń i A-90 Orlik.

    Geneza

    Efekt przypowierzchniowy odkryto już w czasie I wojny światowej, ale dopiero w latach 20. zaczęto go badać. W latach 30. w Finlandii i Szwecji przeprowadzono pierwsze próby z pojazdami wykorzystującymi to zjawisko, ale dopiero w latach 60. udało się ujarzmić efektem przypowierzchniowy w praktyce. Zjawisko to, w dużym skrócie polega na zwiększeniu siły nośnej samolotu poruszającego się na niewielkiej wysokości nad ziemią (przyjmuje się wysokość równą połowie długości skrzydła).

    Ekranoplan A-90 Orlik
    Ekranoplan A-90 Orlik

    Dzięki temu maszyna może być znacznie bardziej obciążona w porównaniu do tradycyjnych samolotów. Efekt przypowierzchniowy występuję na bardzo niewielkich wysokościach, w związku z tym ekranoplany przeznaczone były do działania nad wodą, ewentualnie nad płaskim terenem.

    Warto dodać, że ostatecznie sklasyfikowano 3 rodzaje ekranoplanów, podzielone na typy. Typ A – typowe ekranoplany operujące na wysokościach kilku metrów, Typ B – maszyny mogące wznieść się nawet na 150 m, ale tylko na krótki czas oraz Typ C – maszyny zdolne do lotu na większych wysokościach, wykorzystujące efekt przypowierzchniowy jedynie w czasie startu i lądowania.

    MD-160 - ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)

    Na początku lat 60. w ZSRR zbudowano kilka eksperymentalnych ekranoplanów, które wykorzystywano do prób i badań nad efektem przypowierzchniowym. Ostatecznie powstały 3 maszyny, które stały się pierwszymi ekranoplanami zaprojektowanymi w konkretnym celu.

    Kaspijski potwór

    W latach 1966-1966 Rostisław Aleksiejew prowadził prace nad zbudowaniem olbrzymiego ekranoplanu, noszącego oznaczenie KM. W swój pierwszy lot maszyna wzbiła się 16 października 1966 roku. Początkowo pilotem KM był W.F. Loginow i R. Aleksiejew, później zastąpieni przez D.T. Garbuzowa i W.F. Troszyna. Próby odbywały się na Morzy Kaspijskim, i to właśnie tam zauważył go amerykański satelita.

    W związku z olbrzymimi rozmiarami i początkowo nieznanym przeznaczeniu, ekranoplan otrzymał przydomek Kaspijski potwór. Maszyna miała 92 m długości, skrzydła o rozpiętości 37,6 m i ważyła 240 ton (maksymalna masa startowa wynosiła 544 tony).

    Ekranoplan KM - Kaspijski potwór
    Ekranoplan KM – Kaspijski potwór

    KM napędzany był 10 silnikami turboodrzutowymi Dobrynin TRD WD-7. Pozwalały one na osiągnięcie prędkości maksymalnej około 500 km/h i przelotowej około 430 km/h. Zasięg ekranoplanu wynosił 1500 km, pułap operacyjny 4-14 m.

    Pierwszy prototyp ekranoplanu KM rozbił się w 1969 roku z powodu błędu załogi, która wzniosła się na zbyt dużą wysokość i utraciła kontrolę nad maszyną. Według dostępnych informacji powstał jeszcze przynajmniej jeden egzemplarz typu KM (chociaż istnieje możliwość, że łącznie z pierwszym prototypem powstało 6 maszyn). Próby trwały do 1980 roku, kiedy to ostatnia maszyna zatonęła z powodu błędu pilota. Mimo prób, nie udało się jej wydobyć.

    Ekranoplan projektu 903 Łuń

    Efektem blisko 15-letnich prób ekranoplanu KM był zbudowany w drugiej połowie lat 80. ekranoplan typu Łuń. Według różnych danych zbudowano na pewno jeden egzemplarz bojowy oraz rozpoczęto budowę drugiej maszyny w wersji ratowniczej (początkowo planowano budowę 8 maszyn), a testy pierwszego prototypu rozpoczęły się w 1987 roku (inne dane sugerują 1985 rok).

    MD-160 - ekranoplan typu Łuń
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń

    Łuń ma 83,8 m długości, a rozpiętość skrzydeł wynosi 44 m. Masa maszyny to 286 ton, a maksymalna masa startowa wynosi 380 ton. Napęd stanowi 8 silników turbowentylatorowych Kuzniecow NK-87, pozwalających na osiągnięcie prędkości maksymalnej około 550 km/h i przelotowej około 450 km/h. Zasięg ekranoplanu wynosi 2000 km.

    W porównaniu do poprzednika, maszyny te wyposażone były w 4 działka kalibru 23 mm i 6 wyrzutni rakiet przeciwokrętowych typu Moskit, umieszczonych na grzbiecie, będąc typową maszyną bojową.

    MD-160 - ekranoplan typu Łuń
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń

    Według dostępnych informacji, ukończono na pewno jeden ekranoplan tego typu i oznaczono go jako MD-160, drugi prototyp ukończony w 60% miał być wykorzystywany jako maszyn ratownicza, ale z powodów finansowych nie dokończono budowy i prawdopodobnie zezłomowano go. MD-160 wykorzystywano do 1995 roku lub 1999 (źródła nie są zgodne). Ostatecznie z rejestru floty (ekranoplany podlegały dowództwu Marynarki Wojennej) skreślono go w 2001 roku.

    Ekranoplan KM - Kaspijski potwór
    Ekranoplan KM – Kaspijski potwór

    Obecnie MD-160 znajduje się Kaspijsku w suchym doku, gdzie powoli rozpada się na kawałki. Wszystkie ważniejsze elementy wyposażenia usunięto i umieszczono w magazynach. W 2008 roku zakonserwowano maszynę, ale w 2011 roku podjęto decyzję o jej zezłomowaniu, na szczęście ostatecznie wycofano się z pomysłu. W 2013 roku planowano przeniesienie MD-160 do Moskwy, ale planów tych nie zrealizowano. Dopiero w 2020 roku przeholowano go do Dagestanu, gdzie ma stać się częścią „Parku Patriotycznego”.

    Bardzo szczegółowe zdjęcia MD-160 przed przetransportowaniem do nowego miejsca znajdziecie pod TYM linkiem.

    MD-160 - ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 - ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 - ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 - ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 - ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 - ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń (fot. alex-leshy.livejournal.com)

    A-90 Orlik (ang. Orlyonok)

    Innym, nieco bardziej udanym ekranoplanem był A-90 Orlik (zwykle spotkać można zangielszczoną nazwę Orlyonok lub spolszczoną wersję rosyjskiej nazwy Orlionka). Była to maszyna transportowa, przeznaczona do desantu żołnierzy na plażach. W przeciwieństwie do innych ekranoplanów, A-90 posiadał podwozie, pozwalające na wjechanie na plażę. Zbudowano prawdopodobnie 5 egzemplarzy (jeden do prób statycznych i 4 prototypy – S-23 (zezłomowany po wypadku), S-21, S-25 i S-26).

    Ekranoplan A-90 Orlik
    Ekranoplan A-90 Orlik

    W swój pierwszy lot A-90 wzbił się w 1972 roku na Wołdze. Jeden z prototypów rozbił się w 1975 roku, ale mimo to projekt kontynuowano. Ostatecznie wszystkie ekranoplany tego typu wycofano w 1998 roku, ale już od 1993 wszystkie były niesprawne. Wstępne plany zakładały zbudowanie od 24 do nawet 120 maszyn tego typu.

    Po wycofaniu z eksploatacji, ekranoplany trafiły do Kaspijska, gdzie przez wiele lat niszczały. W 2007 roku podjęto decyzję o przekazaniu jednej maszyny, będącej w najlepszym stanie do Muzeum Marynarki Wojennej w Moskwie.

    Ekranoplan A-90 Orlik
    Ekranoplan A-90 Orlik

    A-90 Orlik miał 58 m długości, a rozpiętość skrzydeł wynosiła 31,5 m. Maszyna ważyła 120 ton, a maksymalna masa startowała wynosiła 140 ton. Ciekawie prezentował się napęd ekranoplanu, składający się z silnika turbośmigłowego Kuzniecow NK-12MK (wykorzystywano go w samolotach takich jak Tupolew Tu-95, Tu-142 i Tu-114 oraz Antonow An-22) umieszczonego na szczycie statecznika oraz dwóch silników turbowentylatorowych Kuzniecow NK-8-4K umieszczonych z przodu kadłuba. Prędkość maksymalna A-90 wynosiła 215 km/h, zasięg 1500 km a pułap do 5 m.

    Ekranoplan A-90 Orlik (fot. Mike1979 Russia/Wikimedia Commons)
    Ekranoplan A-90 Orlik (fot. Mike1979 Russia/Wikimedia Commons)
    Ekranoplan A-90 Orlik
    Ekranoplan A-90 Orlik
    Ekranoplan A-90 Orlik
    Ekranoplan A-90 Orlik
    Ekranoplan A-90 Orlik
    Ekranoplan A-90 Orlik

    Szalony czy też genialny pomysł?

    Idea budowy ekranoplanów była prosta. Maszyny tego typu mogły poruszać się z prędkościami zbliżonymi do samolotów, ale równocześnie mogły zabrać znacznie większy ładunek. Dodatkowo, operując zaledwie kilka metrów nad powierzchnią wody, mogły unikać wykrycia przez radary.

    W praktyce okazało się jednak, że tego typu maszyny są drogie w budowie i eksploatacji, a ich największa zaleta – czyli możliwość poruszania się na małych wysokościach, była również ich największą wadą. Ekranoplany były wyjątkowo wrażliwe na warunki pogodowe i stan morza, w związku z tym nie mogły być wykorzystywane tak często jak okręty albo samoloty.

    MD-160 - ekranoplan typu Łuń
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń

    Wśród niezrealizowanych planów i koncepcji były ekranoplany będące „lotniskowcami”, jednostkami ratowniczymi czy też typowymi maszynami bojowymi.

    MD-160 - ekranoplan typu Łuń (fot. Fred Schaerli)
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń (fot. Fred Schaerli)

    Wspomniane ekranoplany nie były jedynymi jakie zbudowano w ZSRR (i na świecie). Powstało jeszcze wiele innych podobnych konstrukcji, z których kilka wykorzystywanych jest do dnia dzisiejszego. Także współcześnie buduje się ekranoplany, ale skala produkcji jest bardzo mała.

    Współczesny ekranoplan Orion-20 (fot. ekranoplane.ru)
    Współczesny ekranoplan Orion-20 (fot. ekranoplane.ru)
    Współczesny ekranoplan Orion-20 (fot. nieznany)
    Współczesny ekranoplan Orion-20 (fot. nieznany)

    Warto dodać, że w Rosji powstało również kilka wodnosamolotów o napędzie odrzutowym, które czasami mylone są z ekranoplanami. W praktyce maszyny te są normalnymi samolotami.

    MD-160 - ekranoplan typu Łuń
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń
    MD-160 - ekranoplan typu Łuń (fot. nieznany)
    MD-160 – ekranoplan typu Łuń (fot. nieznany)

    Related

    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Previous ArticleParking automatyczny – czyli jak upchnąć samochody
    Next Article Cmentarzysko pociągów w Uyuni
    blank
    Michał Banach
    • Website
    • Facebook
    • Instagram
    • LinkedIn

    Gdybym miał spisać wszystkie swoje zainteresowania to nie starczyłoby mi życia. Głównie interesuję się historią, militariami i techniką a także fotografią, ale lista ta mogłaby być znacznie dłuższa. Skończyłem studia na kierunkach stosunki międzynarodowe oraz dziennikarstwo i komunikacja społeczna na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.

    Related Posts

    Czołg ciężki KW-1 – zapomniana legenda frontu wschodniego

    22 stycznia 20239 Mins Read

    Miasiszczew M-4 – nieudany bombowiec strategiczny

    20 stycznia 20234 Mins Read

    Bojowy wóz piechoty Marder 1

    19 stycznia 20235 Mins Read
    Najpopularniejsze
    Artykuły
    18 stycznia 20230

    Wojenna prowizorka – „niszczyciel czołgów” RSO/PaK 40

    Podczas każdego konfliktu zbrojnego, nawet najlepsze armie często sięgają po prowizoryczne rozwiązania, które w krótkim…

    Artykuły
    4 września 20165

    10 najlepszych asów myśliwskich II wojny światowej

    W trakcie II wojny światowej wojna w powietrzu była równie ważna, jak walki na lądzie.…

    Artykuły
    4 stycznia 20230

    Wewnątrz słynnego czołgu T-34/85

    T-34 był jednym z najważniejszych czołgów II wojny światowej. Pojazd ten stał się legendą, a…

    Reklama
    Najnowsze Artykuły
    26 stycznia 2023

    Normandie – najsłynniejszy francuski transatlantyk

    25 stycznia 2023

    Potez-CAMS 161 – niedokończony olbrzym

    24 stycznia 2023

    Pancernik Mikasa – ostatni zachowany predreadnought

    23 stycznia 2023

    Hanriot H.110 – wielki myśliwiec i wielka porażka

    22 stycznia 2023

    Czołg ciężki KW-1 – zapomniana legenda frontu wschodniego

    Reklama




    Losowe
    Artykuły
    25 września 20210

    RMS Caronia – statek, który wyprzedzał swoją epokę

    Do lat 40. statki pasażerskie obsługiwały głównie ruch liniowy na trasach między Europą a Ameryką,…

    Artykuły
    26 grudnia 20210

    Jak wybrać samochody na akumulator dla dzieci?

    Twoje dziecko interesuje się motoryzacją? Auto na akumulator to często miniatura prawdziwego samochodu. To może…

    Artykuły
    18 września 20200

    Avions Voisin C28 Aérosport (1935) – samochód w stylu Art Deco

    Zaprezentowany w 1935 roku na Motor Show w Paryżu Avions Voisin C28 Aérosport był bez…

    Artykuły
    18 stycznia 20158

    Poradnik zakupowy gracza #1 – klawiatura mechaniczna

    Najprawdopodobniej już wiesz, czym są przełączniki mechaniczne. Być może rozróżniasz ich typy i wiesz dokładnie, czym…

    Artykuły
    13 stycznia 20220

    Innowacyjne maszyny myjące: klucz do podniesienia efektywności procesu mycia przemysłowego

    Współczesne procesy produkcyjne często wymuszają konieczność wdrożenia skutecznych rozwiązań z zakresu mycia przemysłowego. Warto podkreślić,…

    Dołącz do nas na Facebooku
    SmartAge.pl
    O nas
    O nas

    SmartAge.pl - Portal ludzi ciekawych świata powstał w 2014 roku. Na stronie znajdziecie liczne artykuły, ciekawostki, recenzje, wywiady, oraz wiele więcej. Piszemy o rzeczach znanych i nieznanych, o tym co było pierwsze, największe, najlepsze, albo też ostatnie, najmniejsze i najgorsze. Wszystko to podane w ciekawej i zwięzłej formie. SmartAge.pl jest zarejestrowany w międzynarodowym systemie informacji o wydawnictwach ciągłych i oznaczony symbolem ISSN 2391-7342

    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    • Strona główna
    • Kontakt
    • Reklama
    • O nas
    • Regulamin
    • Polityka Prywatności
    • RODO
    © Copyright by SmartAge Media Sp. z o.o. 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone. SmartAge.pl ISSN 2391-7342

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.