Berlin-Tempelhof – legendarne lotnisko

Port lotniczy Berlin Tempelhof był jednym z najważniejszych lotnisk nie tylko w samym Berlinie i Niemczech, ale również w Europie. Oficjalnie uruchomione w 1923 roku, przetrwało II wojnę światową i zimną wojnę, ale w 2008 roku ostatecznie zostało zamknięte mimo protestów mieszkańców stolicy Niemiec.

Początki

Tereny na których znajduje się lotnisko Tempelhof przez wiele lat wykorzystywane były przez wojsko, głównie jako miejsce organizowania defilad. W 1909 roku po raz pierwszy wylądował w tym miejscu samolot, pilotowany przez Armanda Zipfela. Rok później pojawił się pomysł zbudowania na olbrzymim polu lotniska. Ze względu na wybuch I wojny światowej, prac nie rozpoczęto i dopiero po wojnie powrócono do dawnego pomysłu.

Port lotniczy Berlin-Tempelhof po zakończeniu II wojny światowej

Oficjalnie lotnisko Berlin-Tempelhof uruchomiono 8 października 1923 roku a trzy lata później, 6 stycznia 1926 roku stało się ono domem dla niemieckich linii lotniczych Deutsche Luft Hansa. W 1927 roku zbudowano pierwszy terminal dla pasażerów, ale już kilka lat później nazistowskie władze podjęły decyzję o zbudowaniu nowego, znacznie większego budynku, który miał obsługiwać większą ilość pasażerów oraz, miał być symbolem niemieckiej potęgi.

Zaprojektowano długi na 1,2 km budynek w kształcie łuku, połączony z hangarami, biurami i terminalem, którego najbardziej charakterystyczną cechą był dach zawieszony nad płytą lotniska, który umożliwiła pasażerom swobodne poruszanie się między budynkiem a samolotami nawet przy złej pogodzie. Większość prac budowlanych przeprowadzono w latach 1936-1941, jednak wraz z trwającą II wojną światową, większość lotów organizowano z starego terminalu, który funkcjonował do 24 kwietnia 1945 roku.

Rozładunek samolotów transportowych dostarczających zaopatrzenie na lotnisko Berlin-Tempelhof w trakcie blokady Berlina

Część nowych hangarów wykorzystano jako montownie dla samolotów bojowych, ale samo lotnisko Tempelhof nigdy nie stało się bazą wojskową. Warto dodać, że w pierwszych miesiącach wojny zawieszono lub ograniczono większość lotów, jednak już od 1940 roku przywrócono prawie normalne funkcjonowanie lotniska. Ostatnie loty samolotów pasażerskich podczas II wojny światowej miały miejsce w dniach 21-23 kwietnia 1945 roku.

Wkraczające do Berlina oddziały radzieckie przejęły lotnisko Tempelhof i zdewastowały jego wnętrze podczas poszukiwań kosztowności i innych cennych przedmiotów. Jedną z największych strat było zniszczenie magazynu filmów oraz późniejsze zalanie części pomieszczeń w celu ugaszenia pożarów, które wybuchły w magazynie.

Zimna wojna

Zgodnie z ustaleniami z konferencji w Jałcie, port lotniczy Tempelhof  został przekazany pod kontrolę wojsk amerykańskich 2 lipca 1945 roku. W kolejnych miesiącach amerykańskie oddziały dokonały niezbędnych napraw, które miały umożliwić dalszą eksploatację lotniska. 18 maja 1946 roku odbył się pierwszy komercyjny lot międzynarodowy do Tempelhof.

Port Lotniczy Berlin-Tempelhof

Znacznie lotniska wzrosło wraz z ustanowioną 24 czerwca 1948 roku przez Rosjan Blokadą Berlina, ponieważ było to jedyne duże lotnisko zdolne do przyjmowania większej liczby samolotów potrzebnych do utrzymania mostu powietrznego między zachodnią, kontrolowaną przez aliantów częścią Berlina, z zachodnioniemiecką strefą okupacyjną. Liczba samolotów była jednak tak duża, że amerykańska armia musiała zbudować dwa nowe betonowe pasy startowe (początkowo wykorzystywano tymczasowe pasy z specjalnych metalowych płyt), które zastąpiły stare, trawiaste pasy. W trakcie trwającej 11 miesięcy blokady miasta, wykonano 278 228 lotów, w ramach których przetransportowano  m.in. 2 326 406 ton zaopatrzenia, w tym 1 421 119 ton węgla potrzebnych do utrzymania miasta. Znaczna część lotów kierowana była właśnie do Tempelhof. Po zakończeniu blokady i mostu powietrznego, lotnisko wróciło do normalnego funkcjonowania.

19 listopada 1959 roku odbył się pierwszy całkowicie towarowy komercyjny lot do Tempelhof. W tym czasie lotnisko obsługiwało jedynie samoloty z silnikami tłokowymi, a pierwszym odrzutowcem, który wylądował na nim był Boeing 727-100 (lot miał miejsce 2 grudnia 1964 roku). Pierwsze regularne całoroczne loty odrzutowców ruszyły jednak dopiero 18 marca 1966 roku za sprawą linii Pan Am. W latach 70. Tempelhof przeżyło okres swojej największej świetności, obsługując w samym tylko 1971 roku 5,5 mln pasażerów.

Port Lotniczy Berlin-Tempelhof

Koniec legendarnego lotniska

W latach 90. władze Berlina po raz pierwszy zaczęły rozważać likwidację lotniska Tempelhof. Głównym powodem była jego lokalizacja w centrum miasta, która z jednej strony uniemożliwiała jego rozbudowę, a z drugiej stanowiła bardzo atrakcyjny teren pod zabudowę. Dodatkowo zjednoczony Berlin nie potrzebował już aż tylu lotnisk co kiedyś. Dodatkowo władze miasta chciały zlikwidować stare lotniska na rzecz nowego – Berlin-Brandenburg (które mimo upływu lat cały czas nie zostało uruchomione).

Mimo protestów mieszkańców, którzy zorganizowali nawet referendum w tej sprawie (było ono nieważne z powodu za małej frekwencji), 30 października 2008 roku odbyła się ceremonia zamknięcia lotniska. O godzinie 22:17 odbył się ostatni komercyjny lot, a o godzinie 23:56 z lotniska odleciały dwa historyczne samoloty – Junkers Ju 52 i Douglas DC-3. O północy wyłączono oświetlenie, oficjalnie zamykając lotnisko. Nie były to jednak ostatnie loty z Tempelhof, ponieważ na lotnisku zostały trzy samoloty An-2, które z przyczyn technicznych opuściły lotnisko dopiero 24 listopada 2008 roku. Tym samym to do nich należy ostatni lot z słynnego berlińskiego lotniska.

Port Lotniczy Berlin-Tempelhof (fot. Antoinette van de Rieth)

Po zakończeniu operacji lotniczych, budynki terminalu odcięto od reszty lotniska i odgrodzono, natomiast pasy startowe i tereny wokół nich przekształcono w park. W 2015 roku dwa z hangarów wykorzystano jako schronienie dla uchodźców napływających do Niemiec z państwa afrykańskich i Bliskiego Wschodu. Według najnowszych planów budynek terminalu i hangary mają być stopniowo zagospodarowywane – już wcześniej tymczasowo wykorzystywano je do organizowania wystaw. Sporo zdjęć lotniska – historycznych i z 2015 roku można znaleźć na stronie abandonedberlin.com.