Irlandzka wojna o niepodległość – 1919-1923

Po zakończeniu I wojny światowej w Europie nasiliły się ruchu niepodległościowe. Nie tylko państwa europy środkowej zaczęły walkę o niepodległość. Również w Irlandii wybuchł konflikt pomiędzy mieszkańcami wyspy a oddziałami brytyjskimi. Wojna o niepodległość Irlandii trwała od 21 stycznia 1919 roku do 11 lipca 1921 roku. W kolejnych latach doszło jeszcze do kilku konfliktów, dzięki którym kraj ten uzyskał niepodległość.

Irlandia w trakcie I wojny światowej była częścią Wielkiej Brytanii. Już w trakcie wojny, w kwietniu 1916 roku wybuchło pierwsze powstanie nazywane Powstaniem Wielkanocnym. W jego wyniku zginęło około 200 żołnierzy i cywilów. Trwające 6 dni starcia zakończyły się represjami wobec Irlandczyków. Kulminacyjnym momentem walk o niepodległość był rok 1919 kiedy to doszło do wybuchu wojny między Wielką Brytanią a partyzantami irlandzkimi walczącymi o niepodległość.

21 stycznia 1919 roku w Irlandii utworzono nowy rząd pod przywództwem Eamona de Valera, który ogłosił niepodległość kraju. Był to efekt przeprowadzonych 14 grudnia wyborów parlamentarnych. W odpowiedzi, władze w Londynie skierowały do Irlandii siły zbrojne liczące około 20 000 żołnierzy brytyjskich i około 20 000 ochotników tworzących kilka niezależnych jednostek.

Początkowo walki nie były zbyt intensywne i dochodziło jedynie do pojedynczych starć między irlandzkimi partyzantami a oddziałami brytyjskimi. Sytuacja zmieniła się 21 listopada 1920 roku kiedy partyzanci dokonali egzekucji brytyjskich agentów działających w Dublinie.

W odpowiedzi Brytyjczycy wyprowadzili na ulice jeszcze większe ilości żołnierzy i zaczęli brutalnie pacyfikować wszelkie przejawy nieposłuszeństwa wobec Korony. W kolejnych miesiącach również oddziały IRA (Irlandzka Armia Republikańska) zaczęły podejmować coraz brutalniejsze działania wobec wojsk brytyjskich i osób wspierających Wielką Brytanię.

W pierwszych miesiącach 1921 roku brytyjskie oddziały przeprowadzały liczne przeszukania obiektów cywilnych, stosując przy tym sporo siły. Przykładowo w wielu miastach żołnierze „otwierali” budynki, taranując wejścia czołgami. Jedno z takich przeszukań uwieczniono na zdjęciu z 18 stycznia 1921 roku.

Na fotografii widać brytyjskich żołnierzy wspieranych przez czołg Mark V, którzy przygotowują się do wejścia do jednego z budynków przy ulicy Capel Street w Dublinie.

Ostatecznie walki zakończyły się 11 lipca 1921 roku podpisaniem traktatu pokojowego i uzyskaniem przez Irlandię dosyć dużej autonomii. Nie był to jednak zadowalający wynik dla irlandzkich nacjonalistów, którzy cały czas domagali się pełnej niepodległości. W toku walk zginęło około 550 Irlandczyków i ponad 700 Brytyjczyków i wspierających ich ochotników.

28 czerwca 1922 roku wybuchła Irlandzka Wojna Domowa. Nacjonaliści chcieli doprowadzić do pełnego uniezależnienia Irlandii od Wielkiej Brytanii. Walki trwały do 24 maja 1923 roku i pochłonęły kilka tysięcy ofiar (dokładne dane nie są znane, ale mówi się o około 800 zabitych po stronie wojsk rządowych i 1000 do nawet 3000 po stronie sił przeciwnych współpracy z Wielką Brytanią).

Oddziały rządowe wspierane przez Brytyjczyków pokonały partyzantów i IRA, ale koszt walk był bardzo wysoki. Pogrążony w kryzysie kraj przez długie lata odbudowywał się. W latach 30. proces uniezależniania się od Wielkiej Brytanii ponownie powrócił, ale już bez rozlewu krwi. 29 grudnia 1937 roku uchwalono konstytucję, a 18 kwietnia 1949 roku Irlandia odłączyła się od Wielkiej Brytanii stając się w pełni niepodległym krajem.