Charakterystyczną cechą okrętów wojennych z okresu międzywojennego były wystające z kadłuba poniżej linii wodnej bąble. Nazywane bąblami przeciwtorpedowymi, służyły jako bierna ochrona przed torpedami. W toku eksploatacji okrętów, znaleziono dla nich dodatkowe zastosowania, a krótko po II wojnie światowej zaprzestano ich stosowania.

Na początku XX wieku nastąpił szybki rozwój okrętów wojennych. Był on widoczny w szczególności w przypadku okrętów liniowych oraz małych, szybkich jednostek jak niszczyciele i torpedowce. Również okręty podwodne z pokracznych okrętów zanurzalnych zaczęły przemieniać się w skuteczne jednostki mogące zagrozić nawet największym okrętom wojennym.

HMS Royal Oak z widocznymi bąblami przeciwtorpedowymi
HMS Royal Oak z widocznymi bąblami przeciwtorpedowymi

Będące uzbrojeniem okrętów podwodnych i torpedowców torpedy również przeszły długą drogę, stając się bardzo skutecznym uzbrojeniem, przed którym ciężko było się bronić. W odpowiedzi na to, w 1914 roku Dyrektor Konstrukcji Okrętowych brytyjskiej Admiralicji, Eustace Tennyson d’Eyncourt zaproponował instalację na nowych okrętach wojennych specjalnych sponsonów na kadłubie poniżej linii wodnej. Według założeń miały one być częściowo wypełnione powietrzem, a częściowo wodą. W momencie uderzenia torpedy, jej eksplozja miała być rozproszona w części wypełnionej powietrzem, a ewentualne odłamki miały być spowolnione i zatrzymane w części wypełnionej wodą. Rozciągały się one na prawie całym kadłubie i miały różną szerokość oraz wysokość.

Konstrukcja ta nazwana została bąblami przeciwtorpedowymi (ang. anti-torpedo bulges). Aby przetestować sensowność koncepcji, modernizacji poddano 4 stare krążowniki typu Edgar. Był to okręty budowane w latach 1889-1894 i eksploatowane w latach 1893-1921. Okręty te zastąpiły krążowniki typu Blake, a same zostały zastąpione krążownikami typu Powerful. Z 9 zbudowanych okrętów utracono jeden, pozostałe ostatecznie zezłomowano. Ponadto bąble przeciwtorpedowe wprowadzono w większości budowanych okrętach liniowych – pancernikach typu Revenge i krążownikach liniowych typu Renown.

Monitor HMS Havelock z widocznym bąblem przeciwtorpedowym służącym również do stabilizacji jednostki
Monitor HMS Havelock z widocznym bąblem przeciwtorpedowym służącym również do stabilizacji jednostki

Bąble przeciwtorpedowe zaczęto stosować również w monitorach, które miały być wykorzystywane do bombardowania brzegu. Jednostki te był szczególnie narażone na ataki torpedowe. Równocześnie zauważono dodatkową korzyść z zastosowania bąbli. W przypadku monitorów zwiększały stabilność okrętów, a po zalaniu bąbli na jednej burcie dochodziło do przechyłu, który pozwalał na zwiększenie zasięgu artylerii głównej.

Wadą zastosowania bąbli przeciwtorpedowych było jednak pogorszenie prędkości, ponieważ woda opływająca bąble i docierająca do stosowanych wówczas małych śrub nie pozwalała na uzyskanie maksymalnej prędkości. Średnio prędkość maksymalna spadała o 4 węzły (w przypadku okrętów typu Edgar) lub 1 węzła w przypadku pancernika HMS Ramillies, w którym zastosowano nieco mniejsze bąble przeciwtorpedowe.

HMS Glatton z widocznymi bąblami przeciwtorpedowymi
HMS Glatton z widocznymi bąblami przeciwtorpedowymi

W przypadku projektów nowych okrętów wojennych zaczęto stosować rozwiązania nie wpływające aż tak na prędkość jednostek. Zamiast dokładania bąbli na zewnątrz kadłuba, stosowano puste pomieszczenia i przedziały wewnątrz kadłubów – tzw. pasy przeciwtorpedowe (ang. torpedo belt). Nie zmniejszały one prędkości, a miały taką samą skuteczność jak bąble przeciwtorpedowe. Jedynie nie zwiększały stabilności okrętów, a w przypadku zalania wodą powodowały znacznie większy przechył niż w przypadku bąbli. W przypadku niektórych okrętów eksperymentowano z przedziałami wypełnionymi drewnem, ale nie zdały egzaminu.

Bąble torpedowe stały się charakterystyczną cechą brytyjskich i amerykańskich okrętów, zwłaszcza modernizowanych jednostek. W innych krajach również je stosowano, ale nie na tak dużą skalę. Częściej stosowano pasy przeciwtorpedowe. W przypadku brytyjskiego krążownika liniowego HMS Hood bąble przeciwtorpedowe zintegrowano z kadłubem. Za pustymi zbiornikami umieszczono pancerną gródź, a za nią zbiorniki paliwa.

USS Pennsylvania z widocznymi bąblami przeciwtorpedowymi wpasowanymi w kadłub
USS Pennsylvania z widocznymi bąblami przeciwtorpedowymi wpasowanymi w kadłub

Co ciekawe, po II wojnie światowej zaprzestano stosowania bąbli przeciwtorpedowych (głównie z powodu rezygnacji z budowy pancerników, ale również na krążownikach zaprzestano ich stosowania), a pasy przeciwtorpedowe również ograniczono. Głównym powodem była zmiana stosowanego uzbrojenia i ewolucja torped, które zamiast uderzać w bok kadłuba, miały eksplodować pod kilem, przełamując go. W takich przypadkach bąble przeciwtorpedowe były nieskuteczne.

Wspieraj SmartAge.pl na Patronite
Udostępnij.