Tatra T97 – czechosłowacki Garbus

W latach 30. wielu konstruktorów samochodów w Europie zaczęło pracować nad małymi, ekonomicznymi samochodami, które miały być tanie w produkcji i utrzymaniu, a dzięki temu popularne. Zaprojektowana w 1936 roku Tatra T97 była jedną z ciekawszych konstrukcji tego typu.

Geneza

Na początku lat 30. zespół inżynierów pod kierownictwem Hansa Ledwinka rozpoczął prace nad niewielkim, tanim samochodem osobowym. Według założeń, auto miało być tanie w produkcji i proste w eksploatacji, co zwiększałoby jego popularność i pozwoliło bardziej zmotoryzować Czechosłowackie społeczeństwo.

Ledwinka wraz z swoim synem Erichem oraz Erichem Übelackerem i Paulem Jarayem opracowali w 1931 roku prototypowy samochód Tatra V570. Auto miało 3,8 m długości, a napęd stanowił niewielki dwucylindrowy silnik typu boxer o pojemności 854 cm³ i mocy 18 KM. Powstały dwa główne prototypy, różniące się od siebie nadwoziem i zastosowanymi rozwiązaniami technicznymi.

Drugi prototyp posiadający aerodynamiczne nadwozie zyskał na tyle dużą popularność, że miał wejść do produkcji seryjnej, ale zarząd Tatry uznał ostatecznie, że zastosowane w nim rozwiązania lepiej wykorzystać w większych i bardziej luksusowych samochodach Tatra T77. Mimo to Hans Ledwinka nie porzucił pomysłu zbudowania taniego samochodu dla mas.

W tym samym czasie w Niemczech rozpoczęto prace nad podobnym samochodem, który ostatecznie stał się słynnym Volkswagenem Garbusem (KDF-Wagen). W 1936 roku Ledwinka wznowił prace nad swoim ekonomicznym autem. Tym razem otrzymało ono nazwę Tatra T97 i znacząco różniło się od wcześniejszego prototypu. Samochód był dalekim rozwinięciem prototypu V570, w którym wykorzystano również rozwiązania z Tatry T77 i T87. Według założeń, nowy samochód miał być ich uzupełnieniem.

Ze względu na to, że Tatra T97 powstawała równolegle z niemieckim KDF-Wagenem, zarówno Ferdinand Porsche jak i Hans Ledwinka inspirowali się wzajemnie, w związku z czym oba samochody były do siebie bardzo podobne. Podobieństwo było tak duże, że Tatra oskarżyła Niemców o kradzież projektu. Wytoczono proces, ale rozstrzygnięto go dopiero w… 1965 roku.

Samochód dla mas

Tatra T97 miała 4,2 m długości, 1,6 m szerokości i 1,45 m wysokości, oraz masę 1150 kg. Napęd stanowił umieszczony z tyłu czterocylindrowy silnik o pojemności 1,8 litra i mocy 40 KM, zapewniający prędkość maksymalną 130 km/h. Auto odziedziczyło aerodynamiczne nadwozie po modelu T77, ale różniło się od niego jednoczęściową przednią szybą oraz dwoma reflektorami zamiast trzech z przodu.

Wyprodukowano 508 samochodów tego typu, ale wraz z zajęciem Czechosłowacji przez Niemcy w 1939 roku, produkcję przerwano. Równocześnie po interwencji samego Adolfa Hitlera wycofano oskarżenia Tatry przeciwko Ferdinandowi Porsche. Po zakończeniu II wojny światowej w zakładach Tatra wyprodukowano jeszcze kilka egzemplarzy modelu T97, ale z racji jego dosyć przestarzałej konstrukcji, podjęto decyzję o opracowaniu nowego samochodu. Tak powstała Tatra 600 Tatraplan, produkowana w latach 1948-1952.

Co istotne, po wojnie Tatra ponownie oskarżyła koncern Porsche o kradzież projektu modelu T97. Przez kilka lat toczył się proces, który ostatecznie zakończył się ugodą, w ramach której Volkswagen wypłacił Tatrze 1 mln marek odszkodowania.