Pamięć o II wojnie światowej ma w Polsce wyjątkowy wymiar. Konflikt ten mimo upływu wielu dziesięcioleci cały czas budzi emocje, podobnie jak otwarte 23 marca 2017 roku Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Muzeum II Wojny Światowej
Chociaż w Polsce działa wiele obiektów muzealnych poświęconych II wojnie światowej, przez lata brakowało jednego, centralnego muzeum prezentującego ten konflikt z szerokiej perspektywy, zarówno militarnej jak i społecznej i politycznej. Prace nad takim muzeum ruszyły w 2008 roku (oficjalnie powołano je 1 września 2008 roku). Przez kolejne lata prowadzono prace nad zarówno koncepcją muzeum jak i budynkiem w którym miało się ono znaleźć.
Jako lokalizację, w sposób naturalny wybrano Gdańsk, ponieważ to właśnie w tym mieście oficjalnie padły pierwsze strzały II wojny światowej. Muzeum II Wojny Światowej zostało uruchomione 23 marca 2017 roku. Znajduje się przy pl. Władysława Bartoszewskiego 1 w Gdańsku, w olbrzymim, nowoczesnym budynku mieszczącym oprócz wystaw również sale konferencyjne i biura.
Jeszcze zanim muzeum zostało oficjalnie uruchomione, już zaczęło budzić kontrowersje, głównie w związku z planowanym sposobem prezentowania historii II wojny światowej. Według założeń, muzeum miało być poświęcone całemu konfliktowi, jego genezie, przebiegowi, poszczególnym blokom państw biorących udział w wojnie, przy okazji prezentując historią zwykłych ludzi, a nie tylko żołnierzy, jak to zwykle bywa w innych muzeach.
Koncepcja ta nie spodobała się pewnym grupom społecznym i politycznym, które uznały, że muzeum nie będzie dobrze prezentować polskiego wkładu w II wojnę światową, oraz nie pokaże bohaterstwa polskich żołnierzy. Chociaż po otwarciu muzeum krytyczne opinie po części ucichły, dalej pojawiają się głosy, że muzeum powinno prezentować historię z innej perspektywy.
Muzeum jedyne w swoim rodzaju
Muzea poświęcone w całości lub części II wojnie światowej w Polsce można podzielić na dwa rodzaje – stare, przepełnione eksponatami, ukrytymi w gablotach mundurami i uzbrojeniem, oraz nowe, w których kolekcja zbiorów jest mniejsza, ale wzbogacona licznymi dodatkami w formie pokazów multimedialnych czy interaktywnych wystaw. Jednym z najbardziej znanych przykładów nowoczesnych muzeów jest warszawskie Muzeum Powstania Warszawskiego, ale Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku śmiało może z nim konkurować.
Muzeum zlokalizowane jest w olbrzymim budynku, ukrytym w znacznej części pod ziemią. Wewnątrz przypomina nieco National September 11 Memorial & Museum w Nowym Jorku. Surowe, pokryte betonem ściany świetnie łączą się z ekspozycjami w poszczególnych pomieszczeniach. Muzeum podzielone jest na kilkanaście sal, poświęconych konkretnym zagadnieniom. Chociaż ustawione są w kolejności chronologicznej, wystawy nie są podzielone na lata.
Na początku możemy poznać przyczyny wybuchu II wojny światowej, później znajdziemy sale poświęcone poszczególnym blokom państw biorących udział w konflikcie, a następnie sale poświęcone przebiegowi walk na różnych frontach, zbrodniom wojennym oraz działalności ruchu oporu. Ostatnie sale poświęcono natomiast skutkom wojny, aż do upadku Muru Berlińskiego.
Oprócz zbiorów w postaci zdjęć, plakatów, broni, mundurów, przedmiotów z okresu wojny itp. znajdziemy tu wiele prezentacji multimedialnych i interaktywnych stanowisk, na których możemy np. przejrzeć dokumenty dotyczące zbrodni wojennych. Wiele wystaw ma bardzo symboliczny charakter, czego najlepszym przykładem są olbrzymie napisy na wejściach do sal poświęconych zbrodniom wojennym oraz działalności ruchu oporu, oraz ściana wykonana z walizek ludzi, którzy zginęli w obozach koncentracyjnych.
Tym co uderza najbardziej jest atmosfera panująca w muzeum. Wraz z kolejnymi salami słychać coraz mniej rozmów i dyskusji. Sposób w jaki zorganizowano wystawę ma na celu przede wszystkim pokazanie tego czym była II wojna światowa. Nie był to konflikt toczony na odległych polach walk, gdzie jedynymi ofiarami byli żołnierze. Najlepiej obrazuje to Wystawa dla dzieci (nazwa jest jednak myląca), przedstawiająca jak zmieniał się pokój pewnej rodziny w trakcie wojny. Olbrzymie wrażenie robią również odtworzone fragmenty ulic i kamienic.
Chociaż głównym celem muzeum jest przedstawienie w sposób symboliczny potworności II wojny światowej, nie zabrakło wystaw poświęconych uzbrojeniu i militariom. Nie są one jednak najważniejsze i śmiało mogłyby być poszerzone, zwłaszcza o wystawy poświęcone poszczególnym najważniejszym bitwom. Przyglądając się kolekcji można jednak zauważyć, że przedstawia ona przebieg wojny głównie z perspektywy Europy. Wystaw poświęconych działaniom na Pacyfiku i w Azji jest tylko kilka i znikają one w całości kolekcji.
Muzeum, które trzeba zobaczyć
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku trzeba zobaczyć, tak jak trzeba zobaczyć Muzeum Powstania Warszawskiego. Sposób zaprezentowania historii jest bardzo ciekawy i działa na wyobraźnię, pokazując, że wojna to nie tylko czołgi i samoloty, ale również cierpienie zwykłych ludzi. Wymowne są również kolekcje poświęcone totalitaryzmowi, nazistom oraz komunistom – zwłaszcza, że momentami trzeba się zastanowić czy prezentowane informacje dotyczą historii, czy też czasów obecnych i działań pewnych grup społecznych i politycznych w Polsce i na świecie…
Od strony bardziej organizacyjnej, wybierając się do muzeum trzeba pamiętać o tym, że liczba odwiedzających jest częściowo limitowana. Chociaż można kupić bilety przez internet, zwykle trzeba to robić przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem. Na szczęście będąc na miejscu, nawet jeśli nie ma dostępnych biletów online, wejście do muzeum jest możliwe.
Na zobaczenie całej kolekcji trzeba poświęcić około półtorej godziny, ale jeśli chcemy ją obejrzeć dokładnie, to zajmie nam to nawet ponad dwie godziny. Szczegółowe informacje na temat muzeum znajdziemy na stronie www.muzeum1939.pl
