Krótka historia pralek

O tym, że ubrania trzeba prać wiedziano od zarania dziejów. Minęło jednak bardzo dużo czasu zanim powstały różnego rodzaju urządzenia ułatwiające pranie i automatyzujące cały ten proces. Historia pralek sięga końcówki XVIII wieku, ale urządzenia znane nam dzisiaj zaczęły powstawać dopiero pod koniec lat 30. XX wieku.

Zanim powstały współczesne pralki

Przed powstaniem pralek ubrania czyszczono na różne sposoby, zwykle płucząc je w strumieniach, a gdy tych nie było w pobliżu, w różnego rodzaju pojemnikach z wodą. Nieco inaczej podchodzono do tego np. na statkach, gdzie ubrania często wkładano do beczek lub specjalnych worków i spuszczano do wody, ciągnąc je przez kilka godzin. Przepływająca woda wypłukiwała bród i sprawiała, że pranie odbywało się przy najmniejszym wysiłku.

Stara ręczna pralka (fot. Øyvind Holmstad/Wikimedia Commons)

Wadą rozwiązań dostępnych dla większości ludzi była jednak czasochłonność, ponieważ każdą część garderoby należało wyprać pojedynczo. Dodatkowo zużywano duże ilości wody, a sam proces był bardzo męczący dla większości gospodyń domowych. Sytuacja zaczęła zmieniać się dopiero w XVIII wieku. Dzięki postępowi mechanizacji, wielu inżynierów i wynalazców zaczęło szukać sposobu na zaprojektowanie urządzenia, które samo (po wprawieniu w ruch np. silnikiem parowym albo chociażby siłą ludzkich mięśni) wykonałoby proces prania.

Pierwszy patent na urządzenie piorące wydano w 1691 roku w Anglii, ale dopiero w połowie kolejnego stulecia zaczęły pojawiać się w różnych krajach kolejne urządzenia tego typu. W większości przypadków były to obracane ręcznie bębny, w których umieszczano ubrania, zalewano ręcznie wodą, a następnie obracano tak długo, aż woda wypłukała bród.

XIX-wieczna pralka (fot. Itub/Wikimedia Commons)

Dostępna ówcześnie technologia była jednak dosyć prosta i zawodna, w związku z czym musiało minąć jeszcze sporo czasu, zanim narodziły się typowe pralki. Warto w tym miejscu dodać, że w 1797 roku Nathaniel Briggs stworzył tarę, która ułatwiała ręczne pranie. Wynalazek ten na długi czas stał się najpopularniejszym wsparciem technicznym w praniu.

Narodziny pierwszych pralek

W połowie XIX wieku zwłaszcza w USA, gdzie przykładano szczególną wagę do ułatwiania sobie życia, zaczęły pojawiać się patenty na coraz bardziej wymyślne urządzenia piorące. Niektóre z nich zaczęły wówczas przypominać pod pewnymi względami znane nam współcześnie pralki. Zasada ich działania była również podobna – korbą obracano specjalny bęben, w którym znajdował się drugi bęben z umieszczonymi w środku ubraniami. Wlewana ręcznie woda podczas obrotu wypłukiwała bród.

Stara pralka Miele prawdopodobnie z 1930 roku (fot. Etan J. Tal/Wikimedia Commons)

Wielu inżynierów i wynalazców pracowało nad takimi urządzeniami równolegle, w związku z czym ciężko jednoznacznie wskazać pionierów. Punktem kulminacyjnym był jedna początek XX wieku. Dzięki rosnącej elektryfikacji, możliwe stało się zaprojektowanie pralek wyposażonych w silniki elektryczne, które pozwoliły na wyeliminowanie pracy ludzkich mięśni.

Pionierem w dziedzinie projektowania pralek elektrycznych został Oliver B. Woodrow, który opatentował swoją pralkę 11 maja 1909 roku. Warto jednak dodać, że nieco wcześniej, Alva J. Fisher również zaczął projektować elektryczne pralki, ale nie opatentował ich przed Woodrowem. Wadą tych urządzeń była potrzeba ręcznego dolewania wody, oraz co istotne, słaba izolacja silnika, przez co często urządzenia te były bardzo niebezpieczne i raziły prądem.

Wniosek patentowy Olivera B. Woodrowa na pralkę elektryczną

Szybka kariera pralek automatycznych

Pierwsze pralki elektryczne miały prostą budowę i system działania – po podłączeniu do prądu po prostu zaczynały działać. Nie było żadnych programów ani kontroli nad temperaturą wody. Przełom nastąpił w 1937 roku za sprawą firmy Bendix Home Appliances, która opracowała pierwszą, automatyczną pralkę elektryczną.

Urządzenie mogło być programowane, dzięki czemu możliwa była kontrola nad procesem prania. Jedną z wad tych pralek była jednak niewytłumiona konstrukcja, przez co pralki wpadały w wibracje i dosłownie “chodziły” po pomieszczeniu. W związku z tym trzeba było je przytwierdzać do podłoża na stałe. Wybuch II wojny światowej spowolnił jednak prace nad kolejnymi, bardziej nowoczesnymi pralkami.

Pralka Polar PS 663 Bio (fot. nieznany)

W trakcie wojny zwłaszcza w USA ograniczono się jedynie do prac projektowych nad kolejnymi pralkami, ale nie wprowadzano ich do produkcji masowej. Dopiero po wojnie zaczęto realizować stworzone wcześniej projekty, a w ciągu kilku kolejnych lat pralki przeszły olbrzymią metamorfozę.

Warto w tym miejscu dodać, że pierwszą zaprojektowaną w Polsce pralką automatyczną był model Polar PS 663 Bio, stworzony w 1971 roku. Zastąpiły one bardzo popularne w Polsce Franie, czyli pralki wirnikowe. Model PS produkowano do 1988 roku.

Współczesne pralki (fot. pixabay.com)

Kolejnym punktem zwrotnym w rozwoju pralek były lata 90. XX wieku. Rozwój technologii oraz komputerów sprawił, że nawet wodowałoby się tak proste urządzenia jak pralki, zostały wyposażone w bardzo rozbudowane programy, dostosowane do najróżniejszych potrzeb. Kolejne wprowadzane normy wpłynęły natomiast na zmniejszenie zużycia prądu oraz wody.

Współczesne pralki chociaż pod wieloma względami technicznie przypominają urządzenia z połowy XX wieku, pod względem możliwości są już zupełnie inne. Najnowsze pralki wyposażone są w rozbudowane programy dostosowane do różnych typów ubrań i potrzeb. Niektóre modele posiadają nawet wbudowany system łączności z internetem, dzięki czemu mogą być uruchamiane zdalnie przez aplikację – pod warunkiem, że ktoś wcześniej oczywiście włoży do nich pranie. Niegdyś żmudny proces prania jest obecnie o wiele szybszy, oszczędniejszy i mimo wszystko przyjemniejszy niż kiedyś.