HMS Audacity – pierwszy lotniskowiec eskortowy

Podczas II wojny światowej lotniskowce odegrały znaczącą rolę w trakcie walk. Z blisko 200 okrętów tej klasy, które wprowadzono do służby lub zaczęto budować w trakcie wojny, większość stanowiły jednak lotniskowce eskortowe. Pierwszą jednostką tego typu był HMS Audacity.

Geneza

Już w latach 20., wraz z wejściem w życie postanowień traktatu waszyngtońskiego, floty USA, Wielkiej Brytanii i Japonii zaczęły rozważać budowę nowego typu lotniskowców, określanych jako „lekkie lotniskowce”. Jednostki te miały być mniejsze od tradycyjnych jednostek, a co za tym idzie, miały przenosić o wiele mniejsze grupy lotnicze. Do ich budowy zamierzano wykorzystać kadłuby istniejących jednostek, aby maksymalnie obniżyć koszty. Z drugiej strony, okręty te mieściłyby się w ograniczeniach narzuconych przez wspomniany traktat.

Przed wybuchem II wojny światowej do służby weszło kilka stosunkowo małych lotniskowców, które powstały na bazie pomysłu budowy lekkich lotniskowców, ale w praktyce były one niewiele mniejsze od typowych przedstawicieli tej klasy jednostek. Dopiero zmieniająca się sytuacja na froncie doprowadziła do powstania prawdziwych lekkich lotniskowców, które w trakcie wojny zyskały miano „lotniskowców eskortowych”.

Według zaktualizowanych założeń,okręty te miały być wykorzystywane do zapewniania osłony konwojom, prowadzenia działań rozpoznawczych bądź transportu samolotów do odległych baz, bez narażania normalnych, dużych lotniskowców. Część jednostek nie miała nawet posiadać hangarów, a cała grupa lotnicza miała być przewożona na pokładzie.

Okręty te miały zabierać maksymalnie 30 maszyn, a w wersji transportowej ich liczba zwykle zwiększała się dwukrotnie. Najczęściej grupy lotnicze składały się z samolotów myśliwskich i rozpoznawczych, oraz kilku bombowców i torpedowców. Lotniskowce eskortowe musiały dysponować zarówno prędkością jak i zasięgiem odpowiednim do dotrzymania kroku konwojom, a ich uzbrojenie obronne ograniczono do kilku dział przeciwlotniczych. Ostatecznie jednostki tego typu weszły do służby w flotach USA, Wielkiej Brytanii i Japonii, przy czym to Alianci posiadali ich najwięcej.

HMS Audacity – pierwszy lotniskowiec eskortowy

Pogarszająca się sytuacja na Atlantyku, utrata kilku lotniskowców oraz potrzeba rozproszenia posiadanych jednostek na dużym obszarze sprawiły, że już na początku 1941 roku w Wielkiej Brytanii podjęto prace nad wprowadzeniem do służby lotniskowców eskortowych.

Jako bazę dla pierwszej jednostki tej klasy postanowiono wykorzystać przejęty na początku 1940 roku niemiecki statek towarowy Hannover, zwodowany 29 marca 1939 roku. Jednostka miała 134 m długości i dysponowała siedmiocylindrowym silnikiem diesla o mocy 5200 KM, zapewniający mu prędkość 15 węzłów. Po przejęciu, statek otrzymał najpierw nazwę Sinbad, później Empire Audacity i wykorzystywany był do transportu różnych towarów.

22 stycznia 1941 roku Empire Audacity trafił do suchego doku w stoczni Blyth Dry Docks & Shipbuilding Co Ltd, gdzie rozpoczęto jego przebudowę na lotniskowiec eskortowy. W wyniku prac, długość jednostki wzrosła do 142,4 m, a wyporność wyniosła 12 000 ton. Okręt nie otrzymał hangaru, a jedynie magazyn, w którym możliwe było przewożenie 8 samolotów. Na pokładzie przewożono natomiast składającą się z 6 myśliwców Grumman F4F Marlet (Wildcat) grupę lotniczą. Uzbrojenie obronne składało się z jednego działa kalibru 102 mm, jednego kalibru 57 mm, 4 lekkich działek przeciwlotniczych kalibru 40 mm, i czterech kalibru 20 mm. Okręt nie posiadał również nadbudówki.

Prace na okręcie zakończono w czerwcu, a 10 lipca 1941 roku przeprowadzono pierwszą operację lotniczą na jego pokładzie. Wraz z końcem lipca nazwę okrętu zmieniono z HMS Empire Audacity na HMS Audacity (słowo Empire stosowano przy nazwach statków handlowych typu Empire i podobnych jednostkach cywilnych, używanych przez brytyjska flotę handlową).

Lotniskowiec oddelegowano do służby eskortowej przy konwojach płynących do i z Gibraltaru. Okręt wziął udział w czterech konwojach – OG 74, HG 74, OG 76 i HG 76. W trakcie tego ostatniego, lotniskowiec wziął udział w trwającej kilka dni bitwie powietrzno-morskiej między niemieckimi samolotami Focke-Wulf Fw 200 Condor i aż 12 u-bootami.

W trakcie walk, 4 zdolne do walki myśliwce Marlet zestrzeliły dwa Condory i pomogły w zatopieniu u-boota U-131 (którego załoga zestrzeliła jeden brytyjski myśliwiec). W nocy, 21 grudnia lotniskowiec oddzielił się od konwoju i został zaatakowany przez niemieckiego u-boota U-751, który wystrzelił w kierunku HMS Audacity dwie salwy torped. Z pierwszej, jedna trafiła w okolice maszynowni, unieruchamiając okręt, a druga salwa trafiła w dziób. Uszkodzenia były bardzo poważne i po zaledwie 70 minutach lotniskowiec zatonął.

Zginęło 73 z 480 członków załogi. Co istotne, Niemcy uznali, że zatopili dwukrotnie cięższy lotniskowiec typu Illustrious i taką też informację ogłosili. Tak zakończyła się historia pierwszego brytyjskiego lotniskowca eskortowego. Warto dodać, że przeprowadzone po zatonięciu śledztwo wykazało, że okręt mógł być lepiej chroniony przez eskortę konwoju. W związku z tym zmieniono procedury i zabroniono lotniskowcom eskortowym oddalania się od konwojów.