Flettner Fl 282 – pierwszy śmigłowiec produkowany seryjnie

Podczas II wojny światowej, niemiecki konstruktor, Anton Flettner zaprojektował jedne z pierwszych na świecie śmigłowców. Jego szczytowym osiągnięciem był Flettner Fl 282, będący pierwszym na świecie produkowanym seryjnie śmigłowcem. Zbudowano około 24 egzemplarzy maszyn tego typu w kilku wersjach.

Anton Fletteer (ur. 1.11.1885, zm. 29.12.1961) rozpoczął prace nad pierwszymi wiropłatami już w 1930 roku. Projektowane przez niego maszyny zwróciły uwagę Niemieckiej Marynarki Wojennej – Kriegsmarine, która zaczęła wspierać konstruktora oraz prowadzić testy jego maszyn. Flettner zaprojektował kilka wiropłatów, które niestety nie przetrwały prób. Dopiero w 1939 roku udało mu się opracować model Flettner Fl 265, który nie tylko przetrwał pierwsze próby, ale również zainteresował marynarkę wojenną.

Maszyna miała 6 m długości i maksymalną masę startową około 1000 kg. Napęd stanowił siedmiocylindrowy silnik Bramo Sh.14A o mocy 160 KM, napędzający dwa zazębiające się wirniki. Niestety w trakcie intensywnych prób doszło do serii katastrof w których utracono wszystkie 6 zbudowanych maszyn. Większość katastrof spowodowana była problemami technicznymi. System dwóch zazębiających się wirników eliminował problem zjawiska momentu obrotowego, a tym samym nie było potrzeby montowania wirnika ogonowego.

Zdobyte podczas prac nad Fl 265 doświadczenie pozwoliło jednak konstruktorowi na zaprojektowanie znacznie bardziej dopracowanego śmigłowca, jakim był Fl 282. Podobnie jak w przypadku poprzedniej maszyny, również i tym razem projektem zainteresowało się Kriegsmarine. Prototyp nowego śmigłowca ukończono w 1941 roku i skierowano na próby, głównie na Bałtyku.

Maszyna miała 6,5 m długości, maksymalną masę startową około 1000 kg oraz napęd w postaci siedmiocylindrowego silnika Bramo Sh.14A o mocy 160 KM, zapewniającego prędkość maksymalną około 150 km/h i zasięg od 170-300 km (w zależności od przewożonego ładunku). Podobnie jak w Fl 265, Koliber, jak nazwano Fl 282, miał układ dwuwirnikowy, z zazębiającymi się łopatami, ustawionymi pod kątem 24 stopni.

Dwa pierwsze prototypy otrzymały zamknięte kokpity i były intensywnie testowane przez Kriegsmarine. Przeprowadzono serię próbnych startów i lądowań z pokładu krążownika Köln na Bałtyku. Wyniki prób były bardzo dobre, maszyna zachowywała się w powietrzu stabilnie, nawet przy złej pogodzie, a dzięki umieszczeniu silnika za fotelem pilota, miał on bardzo dobrą widoczność, przez co Fl 282 idealnie nadawał się do zadań rozpoznawczych. Głównym pilotem doświadczalnym Flettnera był Hans Fuisting, który odpowiadał również za szkolenie przyszłych pilotów śmigłowców – w trakcie wojny takie szkolenie ukończyło 50 pilotów.

Pozytywna ocena ze strony Kriegsmarine sprawiła, że projektem zainteresowało się nawet Luftwaffe. Flettner otrzymał zamówienie na 1000 maszyn, które miały powstać w zakładach BMW w Monachium i Eisenach. Niestety po zbudowaniu około 24 egzemplarzy produkcję przerwano, z powodu alianckich nalotów, które zniszczyły fabryki.

Zbudowane egzemplarze różniły się od prototypów otwartym kokpitem. Wyróżnić można trzy wersje maszyn – jednoosobowe Fl 282A-1 i A-2, oraz dwuosobowe Fl 282B-1/B-2. Model  A-1 był przystosowany do operowania z pokładu krążownika, natomiast model A-2 przystosowano do operowania z pokładu okrętów podwodnych – maszyny miały być wykorzystywane do zadań rozpoznawczych. Wersje B-1 i B-2 były dwuosobowymi, lądowymi odmianami modelu A.

Początkowo Fl 282 wykorzystywano w rejonie Morza Śródziemnego, gdzie śmigłowce prowadziły zadania rozpoznawcze dla okrętów eskortujących konwoje. W późniejszym etapie wojny pozostałe maszyny znalazły się na froncie wschodnim, gdzie wykorzystywano je do zadań rozpoznawczych oraz kierowania ogniem artylerii. Kilka egzemplarzy wzięło udział w obronie Berlina, jednak większość z nich została zniszczona przez sowieckie lotnictwo.

Do naszych czasów przetrwał jeden Fl 282 zdobyty przez Rosjan w bazie Rangsdorf oraz dwa Fl 282 zdobyte przez Amerykanów w Mühldorf w Bawarii. Maszyny po przejęciu wykorzystywano do testów. Po wojnie Anton Flettner trafił do USA, gdzie kontynuował prace nad śmigłowcami w firmie Kaman.

Flettner Fl 282 chociaż powstał w zaledwie 24 egzemplarzach, był pierwszym na świecie seryjnie produkowanym śmigłowcem. Chociaż system dwóch wirników zastosowany w nim nie przyjął się na szerszą skalę z powodu swoich wad (małej nośności, uniemożliwiającej projektowanie większych maszyn), jest cały czas stosowany w niektórych śmigłowcach.