Stworzony w XIX wieku przez Louisa Braille’a i nazwany jego nazwiskiem alfabet Braille’a umożliwił osobom niewidomym nie tylko czytanie, ale również naukę i z czasem możliwość pisania. Chociaż nie był to pierwszy system alfabetu dla niewidomych, jako jedyny przyjął się na tak dużą skalę. W Polsce oficjalnie wprowadzono go w 1934 roku.
Znane historykom próby stworzenia alfabetu dla niewidomych sięgają XVII wieku. Przez wiele lat różni uczeni próbowali stworzyć alfabet, który mógłby być odczytany poprzez dotyk. Eksperymentowano zarówno z powiększonymi wypukłymi literami jak i systemami składającymi się z kropek i kresek. Nikomu jednak nie udało się stworzyć systemu prostego w nauce i umożliwiającego łatwe zapisywanie nawet długich tekstów.
Alfabet Braille’a
Punktem kulminacyjnym był początek XIX wieku. Na polecenie Napoleona, francuski kapitan artylerii, Charles Barbier opracował w 1808 roku system znaków pozwalający na przekazywanie informacji na piśmie i odczytywanie ich po ciemku poprzez dotyk. System Barbiera składający się z 12 kropek był jednak tak skomplikowany i trudny w nauce, że ostatecznie nie przyjął się.
Niezrażony tym oficer próbował dopracować system a ostatecznie w 1821 roku przekazał go Instytutowi Niewidomych w Paryżu, uznając, że może on pomóc osobom niewidzącym. To właśnie tam trafił na niego Louis Braille. Urodzony 4 stycznia 1809 roku Braille utracił w wieku 3 lat częściowo wzrok w jednym oku. Z powodu złego leczenia, zaczął tracić wzrok również w drugim oku, a ostatecznie całkowicie stracił wzrok. Dzięki rodzicom, którzy mimo niepełnosprawności syna starali się aby zdobył on edukację, Braille nauczył się alfabetu poprzez dotyk – litery były zrobione z wbitych w deskę gwoździ tapicerskich.
Z czasem Braille trafił do szkoły dla niewidomych w Paryżu, gdzie kontynuował naukę w oparciu o ówczesne techniki dostępne dla osób niewidomych. To właśnie tam trafił na system Barbiera, który postanowił dopracować. Największą wadą systemu Barbiera była ilość kropek tworzących nie litery, a zbiory liter pozwalające na zakodowanie słów potrzebnych wojskowym. W tej formie system ten nie pozwalał na odtworzenie tradycyjnego alfabetu i słów w powszechnym użyciu.
Alfabet Braille’a
Braille opracował własny system składający się z 6 kropek ułożonych w dwóch kolumnach po 3 kropki każda. Każdej literze odpowiadał inny układ kropek. Po raz pierwszy alfabet Braille’a opublikowano w 1824 roku. W kolejnych latach udoskonalano go, zwiększając liczbę liter i znaków. Początkowo alfabet był oparty na francuskiej ortografii, ale z czasem zaczęto tworzyć lokalne wersje alfabetu dla innych języków.
W Polsce alfabet Braille’a został oficjalnie zatwierdzony zarządzeniem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 24 maja 1934 roku. Polską wersję opracowały zakonnice Elżbieta Róża Czacka i Teresa Landy.
Początkowo podobnie jak w przypadku wcześniejszych rozwiązań, alfabet Braille’a pozwalał na czytanie tekstu przez niewidomych, ale aby móc w nim pisać, trzeba było widzieć znaki. Z czasem zaczęto jednak tworzyć urządzenia pozwalające na pisanie w alfabecie Braille’a. Obecnie istnieją specjalne maszyny do pisania jak i klawiatury do komputerów wykorzystujące ten alfabet. Istnieją również specjalne czytniki e-booków “wyświetlające” litery alfabetu Braille’a, jak i nawet smartwatche.
