Hawker Tornado – zapomniany następca Hurricana

Krótko po wprowadzeniu do służby Hawkera Hurricane, zakłady Hawkera rozpoczęły prace nad jego następcą. Powstały dwie linie maszyn – Hawker Type N i Hawker Type R, różniące się silnikami i szczegółami konstrukcji. Ostatecznie Type N wszedł do produkcji seryjnej jako Hawker Typhoon, a Type R doprowadził do powstania zapomnianego, prototypowego Hawkera Tornado.

Geneza

Chociaż Hawker Hurricane w momencie wejścia do służby był całkiem udaną i nowoczesną konstrukcją, zakłady Hawkera wiedziały, że przyszłość należy do lepiej uzbrojonych i szybszych maszyn. Krótko po wejściu Hurricana do służby, rozpoczęto więc prace nad jego następcą. Początkowo prace prowadzone były z własnej inicjatywy zakładów, jednak po zaprezentowaniu wstępnych założeń, Air Ministry przygotowało specyfikację F.18/37 dla nowego myśliwca.

Zakładana ona budowę jednomiejscowego, ciężkiego myśliwca przechwytującego, uzbrojonego w 12 karabinów maszynowych kalibru 7,7 mm (lub 4 działek kalibru 20 mm, w zależności od wersji), mogącej osiągnąć prędkość maksymalną 644 km/h i pułap 10 700 m. Według specyfikacji, samolot miał być wykorzystywany do przechwytywania ciężkich myśliwców eskortowych przeciwnika, oraz do atakowania bombowców.

Prace nad maszyną ruszyły natychmiast i od początku prowadzone były w ramach dwóch oddzielnych projektów. Każdy z nich zakładał wykorzystanie podobnego kadłuba, oraz zupełnie różnych silników. Pierwsza z maszyn rozwijana była w ramach programy Typu N (silnik Napier Sabre II), a druga w ramach programy Type R (silnik Rolls-Royce Vulture). Oficjalnie zamówienie na prototypy wpłynęło 3 marca 1938 roku. Miały powstać cztery maszyny, po dwie każdego typu.

Zapomniana rywalizacja

Chociaż oba projekty były realizowane równocześnie w tych samych zakładach, były wobec siebie konkurencyjne. Początkowo najsprawniej szły próby wersji Type R, z silnikiem Vulture. Pierwszy prototyp tej wersji wzbił się w powietrze 6 października 1939 roku. Początkowo podczas lotów wykryto liczne wady techniczne i konstrukcyjne, które należało rozwiązać zanim maszyna rozpoczęłaby dalsze próby.

W trakcie prac zmieniono również wygląd samolotu, zwłaszcza wlotów powietrza (początkowo obudowa silnika była identyczna jak w Hurricanie) oraz owiewki kabiny. Drugi prototyp myśliwca ukończono z opóźnieniem dopiero pod koniec 1940 roku, a jego oblot mial miejsce 5 grudnia. Wersja ta była przystosowana do uzbrojenia w 4 działka kalibru 20 mm (prawdopodobnie żaden z prototypów nigdy nie otrzymał uzbrojenia). W tym czasie Air Ministry zamówiło wstępnie od 500 do 1960 maszyn (źródła nie są zgodne, głównie z powodu równoległych prac nad Typhoonem).

Samolot zbudowany według projektu Type R otrzymał nazwę Hawker Tornado, natomiast powstający równolegle prototyp Type N otrzymał nazwę Hawker Typhoon. Tornado miał 10 m długości i 12,8 m rozpiętości skrzydeł. Maksymalna masa startowa wynosiła 4318 kg, a napęd stanowił silnik Rolls-Royce Vulture V (pierwszy prototyp do grudnia 1940 używał silnika Vulture II) o mocy 1760 KM. Zapewniał on prędkość maksymalna 641 km/h.

Próby maszyn prowadzone były bardzo powoli, ponieważ wraz z upadkiem Francji, Air Ministry nakazało wszystkim zakładom produkcyjnym skupić się na pracach nad najważniejszymi, już wykorzystywanymi bojowo maszynami (dotyczyło to zwłaszcza myśliwców Supermarine Spitfire i Hawker Hurricane). Nie zabroniono prac badawczych, pod warunkiem, że nie wpływałyby one na produkcję wspomnianych maszyn.

Dopiero w 1941 roku sytuacja na froncie pozwoliła na przyśpieszenie prac. Niestety w lipcu 1941 roku firma Rolls-Royce zdecydowała się na wstrzymanie prac nad silnikami serii Vulture. Głównym powodem były problemy techniczne, których nie udało się wyeliminować w silnikach montowanych w samolotach Avro Manchester. Dodatkowo, Rolls-Royce wolał skupić się na silnik Merlin, które nie sprawiały tyle problemów i dysponowały podobnymi osiągami. Warto jednak dodać, że silniki montowane w prototypach Tornado nie sprawiały większych problemów.

Hawker kontynuował prace nad Tornado do końca roku, jednak ostatecznie projekt zamknięto, a zamówienie wycofano. Do zakończenia prac powstały dwa prototypy z silnikami Vulture (P5219 i P5224), prototyp z silnikiem gwiazdowym Bristol Centaurus C.E.4S (HG641) – z powodu problemów z silnikiem nie rozwijano tej wersji dalej, oraz jeden produkcyjny Tornado z silnikiem Vulture (R7936). Wszystkie maszyny zostały po 1944 roku zmagazynowane i następnie zezłomowane.

Chociaż projekt Hawkera Tornado został skasowany, do produkcji wprowadzono ostatecznie Hawkera Typhoona. Wizualnie obie maszyny są do siebie bardzo podobne, jednak różniły się szczegółami konstrukcji, napędem, a w późniejszym czasie kształtem owiewki kabiny.