Fort Drum – betonowy pancernik

W 1898 roku w wyniku wojny Hiszpańsko-Amerykańskiej Filipiny trafiły w ręce USA. Oddalone o tysiące km od USA wyspy były łatwym celem dla Japonii, która pretendowała do lokalnego mocarstwa. W związku z tym podjęto decyzję o ufortyfikowaniu wysp, zwłaszcza zatoki Manilskiej. Wśród wielu zbudowanych umocnień, na szczególną uwagę zasługuje Fort Drum, nazywany często „betonowym pancernikiem”.

Konstrukcja

Fort Drum powstał na niewielkiej wysepce o nazwie El Fraile Island w zatoce Manilskiej. Jego budowę rozpoczęto w 1909 roku i zakończono w 1916 (niektóre źródła podają 1919). W przeciwieństwie do innych zbudowanych w tym rejonie fortyfikacji, fort ten wyróżniał się swoją wyjątkową konstrukcją.

Wyspa na której powstał była znakomicie usytuowana i mogła chronić podejście do całej zatoki, jednakże jej wielkość nie pozwalała na zbudowanie na niej czegokolwiek. W związku z tym zdecydowano się na jej sztuczne powiększenie i wyrównanie. Następnie zbudowano na niej mający 110 m długości i 44 m szerokości betonowy bunkier wysoki na 12 m.

Ze względu na swój kształt, konstrukcja przypominała okręt wojenny. Na jej szczycie umieszczono dwie wieże z czterema działami M1909 kalibru 356 mm (początkowo planowano instalację armat kalibru 305 mm, ale uznano, że mają za mały kaliber). Przednia wieża mogła strzelać w zakresie 240 stopni, natomiast druga wieża mogła obracać się w zakresie 360 stopni. Większość pomieszczeń znajdowała się wewnątrz betonowej konstrukcji, ale mimo to zbudowano drewniane baraki obok wież działowych oraz wysoką wieżę na której umieszczono dalmierz i punkt obserwacyjny. Swoją konstrukcją wieża przypominała maszt kratownicowy na pancernikach.

Dodatkową ochronę zapewniały 4 armaty kalibru 152 mm umieszczone w kazamatach po bokach fortu oraz 3 działka przeciwlotnicze. Ściany bunkra miały od 7,6 do 11 m grubości, a strop 6,1 m. Dzięki temu Fort Drum był odporny na wszelki ostrzał artyleryjski, czego dowodem była jego późniejsza historia.

II wojna światowa

Już dzień po ataku na Pearl Harbor Japończycy rozpoczęli bombardowania Filipiny. Kilka dni później rozpoczęły się operacje desantowe na kilku wyspach. Pierwsze bomby spadły na Fort Drum 2 stycznia 1942 roku. Bombardowanie nie wyrządziło najmniejszych szkód, w związku z czym Japończycy odstąpili od ataków do czasu sprowadzenia ciężkiej artylerii. Ostrzał rozpoczął się 15 lutego i trwał nieprzerwanie do 6 maja 1942 roku.

Początkowo wykorzystywano haubice kalibru 150 mm a później 240 mm. Nie były one jednak w stanie zniszczyć solidnych zbrojonych fortyfikacji. Uszkodzeniu uległy jedynie działka przeciwlotnicze a strop fortu był pełen pęknięć i wyżłobień.

Obie wieże artyleryjskie pozostawały sprawne i odpowiadały ogniem, jednakże ostrzał był niecelny, ponieważ obsługa nie dysponowała obserwatorami artyleryjskimi (umieszczone na wyspie działa miały zasięg 17,6 km). Wraz z pogarszającą się sytuacją wojsk amerykańskich i filipińskich, 6 maja 1942 roku wszystkie oddziały na Filipinach poddały się. Ostatnim punktem oporu, który poddał się Japończykom był Fort Drum, który do zawieszenia broni prowadził ostrzał.

Mimo zewnętrznych uszkodzeń cały fort pozostał sprawny a żaden z broniących go 240 żołnierzy nie zginął. Po opuszczeniu umocnień, przejęli je Japończycy. Z przyczyn logistycznych obsadzili go jedynie szczątkową załogą, która utrzymywała sprawność uzbrojenia. Ze względu na brak amunicji, nie wykorzystywano dział artylerii głównej.

W październiku 1944 roku wojska amerykańskie powróciły na Filipiny, a walki o wyspy trwały do sierpnia 1945 roku. Amerykanie zdawali sobie sprawę z solidnych umocnień Fortu Drum, w związku z czym nie podejmowali ostrzału fortu, ani ataków na niego bez odpowiedniego przygotowania.

13 kwietnia 1945 roku specjalny oddział desantowy dotarł do fortu na pokładzie barki desantowej. Żołnierze wykorzystali otwory wentylacyjne do wlania ponad 11 100 litrów paliwa do wnętrza konstrukcji, a liczne szczeliny i otwory jakie znajdowały się na szczycie umocnień wypełniono materiałami wybuchowymi.

Po odpłynięciu na bezpieczną odległość wysadzono w powietrze ładunki wybuchowe, doprowadzając do zapalenia się paliwa. Fort Drum płonął przez kilka dni. Gdy wreszcie możliwe było wejście do środka, odkryto ciała 65 żołnierzy, którzy obsadzali fort.

Ze względu na olbrzymie zniszczenia spowodowane amerykańskim atakiem, fort był kompletnie bezużyteczny. W tej sytuacji po usunięciu resztek wyposażenia i zniszczeniu dział pozostawiono go własnemu losowi. Fort Drum istnieje więc do dnia dzisiejszego i dalej „strzeże” wejścia do zatoki. Ze względu na oddalenie od brzegu, zachowała się część wyposażenia obiektu, w tym obie wieże, ale całe wyposażenie wewnętrzne zostało rozkradzione z niezabezpieczanego obiektu.

Mimo historycznego znaczenia, z powodu skali uszkodzeń nigdy nie podjęto decyzji o udostępnieniu fortu turystom. W związku z tym jest on dosyć zapomniany, a trudność w dotarciu do niego sprawia, że mało kto ma okazję go dobrze sfotografować. Warto dodać, że na wyspie znajduje się obecnie automatyczna latarnia morska.