Samolot treningowy North American T-28 Trojan

Zaprojektowany pod koniec lat 40. North American T-28 Trojan był następcą bardzo udanego samolotu treningowego North American T-6 Texan, który został zbudowany w aż ponad 15 tys. egzemplarzy w wielu wersjach. Kariera Trojana chociaż też udana i długa, nie zaowocowała aż tak dużą liczbą wyprodukowanych egzemplarzy.

Geneza

Podczas II wojny światowej podstawowymi amerykańskimi samolotami treningowymi były North American T-6 Texan oraz jego liczne wersje. Samoloty te były bardzo udane, ale wraz z pojawieniem się nowocześniejszych i coraz szybszych samolotów wojskowych zaczęto zauważać jego niedostatki. W tej sytuacji po wojnie zainicjowano prace nad następcą Texanów.

Jedną z maszyn, która wówczas powstała był prototypowy North American XSN2J. Samolot ten miał 9,8 m długości, 12 m rozpiętości skrzydeł oraz maksymalną masę 3402 kg. Napęd stanowił silnik gwiazdowy Wright R-1820-78 Cyclone o mocy 1100 KM, zapewniający prędkość maksymalną 430 km/h i przelotową 310 km/h, oraz zasięg 2600 km.

Zbudowano dwa prototypy, z których pierwszy wzbił się w powietrze 10 lutego 1947 roku. Próby prowadzone przez US Navy wykazały, że maszyna nie spełnia wszystkich oczekiwań. Brak budżetu na kontynuowanie prac sprawił, że w 1948 roku dalsze prace nad maszyną przerwano. Równocześnie w zakładach North American Aviation kontynuowano prace nad XSN2J, starając się dopracować konstrukcję z myślą o US Air Force.

North American T-28 Trojan

W odpowiedzi na zapotrzebowanie US Air Force, po zamknięciu programu XSN2J rozpoczęto prace nad samolotem XT-28. Maszyna ta była rozwinięciem wcześniejszej konstrukcji. Oblot prototypu miał miejsc 24 września 1949 roku. Próby kontynuowano do połowy 1950 roku po czym stwierdzono, że samolot spełnia oczekiwania sił powietrznych i może wejść do służby.

W latach 1950-1957 zbudowano łącznie 1948 maszyn oznaczonych ogólnie jako North American T-28 Trojan. Pierwsza wersja oznaczona jako T-28A miała silnik Wright R-1300-7 o mocy 800 KM. Powstały aż 1194 samoloty w tej wersji, wszystkie z myślą o USAF. Dla US Navy opracowano wersję T-28B z silnikiem Wright R-1820-86A lub 86B o mocy 1425 KM. Wyprodukowano 489 maszyn. Dodatkowo opracowano pokładową wersję T-28C, różniącą się szczegółami konstrukcji.

Poza szczegółami konstrukcji, samoloty nie różniły się znacząco od siebie. Kadłub T-28 miał 10 m długości, rozpiętość skrzydeł wynosiła 12,2 m, a maksymalna masa startowa wynosiła 3856 kg. Prędkość maksymalna z mocniejszymi silnikami wynosiła 552 km/h, a zasięg 1710 km. Samoloty nie posiadały uzbrojenia, ale z czasem zaczęto montować w nich zaczepy pod skrzydłami, pozwalające na przenoszenie lekkiego uzbrojenia.

Szynki rozwój lotnictwa w tym okresie sprawił, że już w latach 60. USAF zaczęło stopniowo ograniczać wykorzystanie T-28, kierując je do zadań pobocznych i szkolenia pilotów wykonujących zadania specjalne. US Navy wykorzystywała swoje maszyny znacznie dłużej.

Podczas wojny w Wietnamie, pewna liczba T-28 została przebudowana i przystosowana do atakowania celów naziemnych i prowadzenia działań przeciwpartyzanckich. Tak zmodyfikowane maszyny określano jako T-28D Nomad.

Poza USA, North American T-28 Trojan trafiły na eksport do bardzo wielu krajów. Wśród użytkowników znalazły się m.in. Argentyna, Boliwia, Brazylia, Demokratyczna Republika Kongo, Dominikana, Ekwador, Etiopia, Francja, Haiti, Honduras, Japonia, Laos, Meksyk, Maroko, Nikaragua, Filipiny, Korea Południowa, Arabia Saudyjska, Wietnam Południowy, Tunezja, Tajwan, Tajlandia, Urugwaj i Wietnam.

Ostatnie samoloty wykorzystywane operacyjnie, wycofano z służby w 1994 roku. W kolejnych latach pewna liczba zachowanych T-28 trafiła na rynek cywilny. Część maszyn przystosowywano do zadań specjalistycznych, m.in. lotów w bardzo trudnych warunkach pogodowych. Część maszyn przystosowano do wykonywania pokazów lotniczych. Jednym z najsłynniejszych cywilnych użytkowników maszyn tego typu był zespół The Flying Bulls. Należący do zespołu Trojan był częstym gościem pokazów lotniczych.

Niestety 20 czerwca 2021 roku maszyna rozbiła się w trakcie przelotu między lotniskami, w drodze powrotnej na macierzyste lotnisko. W katastrofie zginął pilot, Rainer Steinberger.

Podsumowanie

North American T-28 Trojan był udaną konstrukcją, ale równocześnie nie był samolotem, który mógł zapisać się w historii lotnictwa. Powstał w czasie, gdy samoloty treningowe szybko ewoluowały i zmieniały się, aby dostosować ich możliwości do coraz nowocześniejszych samolotów wojskowych.

Samoloty te bardziej zapisały się w pamięci dzięki udziałowi w pokazach lotniczych już po wycofaniu z eksploatacji.