Żurawie KONE – symbol Gdańska

Na terenie Gdańska znajduje się ponad 100 różnych żurawi portowych i stoczniowych. Większość z nich pozostaje w eksploatacji od wielu lat, a część po wycofaniu z użycia czeka na swój dalszy los. Najbardziej charakterystycznymi z nich jest 7 olbrzymich zielonych żurawi KONE z lat. 70. i 80., które górują nad miastem i stały się jego symbolem.

W Gdańsku od początku istnienia portu i stoczni budowano liczne żurawie oraz dźwigi, potrzebne do transportu towarów oraz elementów statków. W historii miasta dwa z nich zapisały się szczególnie – Brama Żuraw zbudowana w latach 1442-1444, oraz nieistniejący już Dziadek. Ten ostatni był najpotężniejszym przedwojennym żurawiem stoczniowym o wysokości 60 m i udźwigu 250 ton. Niestety po II wojnie światowej został zdemontowany i wywieziony przez Rosjan z Gdańska. Jego los nie jest jednak znany – prawdopodobnie został przetopiony z powodu zniszczeń podczas demontażu.

Na liście najbardziej znanych żurawi Gdańska kolejną pozycję zajmuje siedem potężnych, zielonych żurawi KONE. Sprowadzono je z Finlandii w latach 1976-1985 i umieszczono przy pochylniach B1-B5 na terenie Stoczni Gdańskiej. Dysponowały one udźwigiem 150 ton, a ich ramiona miały zasięg 55 m.

Potężne żurawie szybko wpisały się w krajobraz miasta z powodu swojej wysokości (gdy nie były używane, ich ramiona były podniesione do góry). Z czasem wraz z zmianami jakie zachodziły na terach stoczni, oraz stopniowym wykorzystywaniem tych terenów przez miasto, żurawie stały się jeszcze bardziej widoczne dla mieszkańców i turystów.

Stocznia Gdańsk przechodziła wiele przemian na przestrzeni lat, a jej zabudowania oraz wyposażenie przechodziło z rąk do rąk. W 2022 roku należące do spółki Synergia 99 żurawie zostały zakupione wraz z pochylniami przez duńską stocznię Karstensen Shipyard Poland. Mimo obaw, że nowy właściciel zezłomuje stare żurawie, firma poinformowała, że nie tylko zachowaj, ale również wyremontuje. W 2023 roku rozpoczęto proces remontów wszystkich siedmiu żurawi. W trakcie prac są one dokładnie czyszczone, malowane, a ich podzespoły konserwowane.

Według analiz, po zakończeniu prac możliwe będzie dalsze wykorzystywanie żurawi przez przynajmniej 20-30 lat. Nie oznacza to jednak, że są one zagrożone likwidacją w przyszłości, bowiem od 2016 roku są one wpisane do rejestru zabytków. Warto zaznaczyć, że status ten nie przeszkadza w ich regularnej eksploatacji.

Charakterystyczne żurawie KONE noszą oznaczenia M8, M9, M10, M11, M12, M13 i M14. Nie są to jedyne stare żurawie na terenie dawnej Stoczni Gdańsk. Nieco na wschód od nich znajduje się na przykład żuraw M3, który jako jedyny jest udostępniony do zwiedzania. Miasto natomiast cały czas stara się zachować najstarsze żurawie, mimo postępującej rewitalizacji dawnych terenów stoczniowych. Jednym z nich jest żuraw M15, wycofany z eksploatacji w 2008 roku, a od 2013 roku należący do Miasta Gdańsk. Zbudowano go oficjalnie w 1950 roku, jednak można spotkać się z informacjami, że powstał w 1936 roku. Warto również dodać, że nieistniejący już żuraw Dziadek znajdował się praktycznie zaraz obok miejsca, gdzie obecnie znajdują się żurawie KONE. Na terenie dawnej Stoczni Cesarskiej w pobliżu wydziału K2 znajdował się natomiast również żuraw KONE z 1975 roku (o podobnej konstrukcji do zachowanych), ale zezłomowano go w 2012 roku.

Źródło zdjęć: depositphotos.com