Rosja to wielki kraj, a do wielu miejsc zwłaszcza na Syberii ciężko się dostać. Olbrzymie połacie trudnego, często błotnistego lub zaśnieżonego terenu są wyzwaniem, trudnym do pokonania dla normalnych samochodów terenowych. Z drugiej strony często trzeba się dostać w te rejony, aby dotrzeć do złóż surowców, ukrytych baz wojskowych, kompleksów badawczych, albo w ramach akcji ratunkowych.
Zdając sobie z tego sprawę, Rosjanie od wielu lat projektują specjalne samochody terenowe, przystosowane do poruszania się w najtrudniejszym możliwym terenie. Dotyczy to zarówno pojazdów wojskowych (takich jak np. Obiekt 279) jak i cywilnych, takich jak Ził-E167 z 1962 roku.
Ził-E167 – samochód do zadań specjalnych
Pod koniec lat 50. w zakładach Ził zaprojektowano ciężką, 8-kołową ciężarówkę wojskową Ził-135 (później BAZ-135), do transportu specjalnych ładunków w trudnym terenie. Pojazd ten był całkiem udaną konstrukcją, która do dzisiaj znajduje się na wyposażeniu armii rosyjskiej. Dużo zdolności terenowe był jedną z jego największy zalet, ale radzieccy konstruktorzy dobrze wiedzieli, że mogą zbudować jeszcze lepszy pojazd. W międzyczasie rozpoczęto testy innego ciężkiego pojazdu terenowego- Ził-135, który miał być typową ciężarówką do jazdy w trudnym terenie. Łącząc doświadczenie z prac nad tymi pojazdami, postanowiono zbudować nowy samochód.
Na początku lat 60. rozpoczęto więc prace nad nowym pojazdem o nazwie Ził-E167. Miał to być ciężki 6-kołowy pojazd terenowy, mogący operować nawet w najgorszym terenie. Prace nad pojazdem doprowadziły do zbudowania prototypu, który oficjalnie oddano do eksploatacji 31 grudnia 1962 roku. Po próbach wewnętrznych, prototyp skierowano na testy, które rozpoczęły się w styczniu 1963 roku. Podczas prób przebyto trasę około 20 000 km.
Aby porównać możliwości Ziła, równolegle testowano gąsienicowy pojazd GAZ-47, który jednak dalece ustępował 6-kołowemu Ziłowi. Próby terenowe były całkiem udane, także władze ZSRR coraz chętniej podchodziły do projektu, rozważając zamówienie próbnej partii 10 pojazdów. Niestety na przeszkodzie stanął… zarząd zakładów Ził, który zrezygnował z prac nad pojazdami specjalnymi i zamknął projekt.
Amfibia Ził-5901 PES-2
Doświadczenie z prac nad Ziłem E167 wykorzystano później do zbudowania amfibii Ził-5901 PES-2. Również i ten pojazd pomyślnie przeszedł wiele prób, ale nie trafił do seryjnej produkcji. Jedyny zbudowany prototyp trafił do muzeum.
Amfibię zaczęto projektować pod koniec lat 60., Prototyp zaprezentowano po raz pierwszy 22 kwietnia 1970 roku. Pod względem konstrukcyjnym pojazd wykorzystywał bardzo dużo rozwiązań z poprzednich konstrukcji Ził-a.
Głównym powodem wstrzymania prac rozwojowych nad tym pojazdem były jego wymiary, uniemożliwiające normalną eksploatację na drogach.
Konstrukcja
Ził-E167 to trzyosiowy, 6-kołowy samochód terenowy o długości ponad 9 metrów, szerokości 3 metrów i wysokości 3 metrów. Pojazd waży 7 ton, a dodatkowo może zabrać 5 ton ładunku. Napędzany jest dwoma silnikami V8 Ził-375 o pojemności 3,5 litra i mocy 180 KM każdy. Pojazd posiadał zbiornik paliwa o pojemności 900 litrów.
Tak potężny napęd pozwalał na osiągnięcie prędkości 65 km/h przy czym zużycie paliwa wynosiło aż 100 litrów na 100 km. Pojazd wyposażono w przestronną kabinę pochodzącą z Ził-a-135 i mieszczącą 4 osoby oraz przedział transportowy dla 14 osób. Przedział transportowy i kabina były ogrzewane i klimatyzowane.
Ził-E167 wyposażony był w system sterowania ciśnieniem w kołach, dzięki czemu szybko można było dostosować go do jazdy w różnych warunkach. Samochód mógł poruszać się w śniegu o głębokości 1 metra, pokonywać rowy o szerokości 2,5 metra i podjeżdżać pod 42-stopniowe wzniesienia.
| Dane | Ził-E167 | Ził-5901 PES-2 |
| Wymiary |
|
|
| Napęd | 2x silnik Ził-375 V8 o mocy 180 KM | 2x silnik Ził-375 V8 o mocy 180 KM |
| Osiągi | Prędkość maksymalna – 75 km/h | Prędkość maksymalna – 73 km/h |
| Waga | do 17 000 kg | ok 16 100 kg |
| Ładunek/załoga | 4 do 18 | 10 |
Udany projekt bez przyszłości
Chociaż Ził-E167 był bardzo udaną konstrukcją, z powodu decyzji władz zakładów Ziła, nie trafił do produkcji seryjnej. Po zakończeniu kilkuletnich prób, prototyp odstawiono na jedno z wielu złomowisk, gdzie pozostał przez wiele lat. Zniszczony wrak wyremontowano i umieszczono w jednym z muzeów.
W kolejnych latach w ZSRR zbudowano jeszcze wiele podobnych konstrukcji i prototypów. Do dziś wiele z nich jest eksploatowanych przez różne firmy i jednostki wojskowe w Rosji.
