Grupa naukowców z Uniwersytetu w Chicago w 1947 roku stworzyła tzw. Zegar Zagłady. Symboliczny zegar mierzący czas do zagłady ludzkości spowodowanej wybuchem wojny nuklearnej. Mimo zakończenia Zimnej Wojny zegar cały czas istnieje i niestety utrzymuje się na takim samym poziomie jak w najgorszych czasach.
Zegar Zagłady powstał w 1947 roku z inicjatywy naukowców wydających Bulletin of the Atomic Scientists. Biuletyn ten poświęcony jest tematyce energii i broni nuklearnej, bezpieczeństwa międzynarodowego a od kilku lat również zmian klimatu.
Zmiana ustawień Zegara Zagłady w 2015 roku (fot. Cliff Owen)
Pierwszy numer wydano w 1945 roku, a głównym jego celem było szerzenie informacji na temat broni nuklearnej i zagrożeń wynikających z jej rozwoju. Pogarszająca się sytuacja międzynarodowa oraz stworzenie radzieckiej bomby atomowej sprawiły, że 1947 roku twórcy biuletynu postanowili uruchomić symboliczny Zegar Zagłady.
W momencie uruchomienia zegar wskazywał 7 minut do północy (oznaczającej zagładę ludzkości). W kolejnych latach regularnie zbierająca się komisja podejmowała decyzję o zmianie godziny w zależności od sytuacji na świecie. Zegar nie był aktualizowany wraz z każdym znaczącym wydarzeniem, w związku z czym nie zawsze odzwierciedlał on aktualny poziom zagrożenia.
Zmiana ustawień zegara w 2002 roku. Przeprowadził ją Leon M. Lederman (fot. Tim Boyle)
Przykładem jest Kryzys Kubański, który trwał zbyt krótko by odzwierciedlić go na zegarze. W całej swojej dotychczasowej historii wskazówki przestawiano 22 razy. 26 stycznia 2016 roku naukowcy poinformowali o pozostawieniu dotychczasowego ustawienia zegara. 26 stycznia 2017 roku podjęto jednak decyzję o przesunięciu wskazówek do przodu o pół minuty. Miało to być ostrzeżeniem dla rządzących na całym świecie i przestrogą przed pogłębianiem się nacjonalistycznych nastrojów, które mogą doprowadzić do konfliktów. Niestety 26 stycznia 2018 roku po raz kolejny przesunięto wskazówki Zegara Zagłady do przodu o kolejne pół minuty, a 2020 roku o dalsze 20 sekund.
Wizualizację zegara stworzyła Martyl Langsdorf, żona Alexandra Langsdorfa pracującego w czasie II wojny światowej na Projektem Manhattan.
Zmiany ustawień Zegara Zagłady
| Rok | Minut do 00:00 | Czas | Zmiana | Opis |
|---|---|---|---|---|
| 1947 | 7 | 11:53 | — | Początkowe ustawienie Zegara Zagłady |
| 1949 | 3 | 11:57 | -4 | Test pierwszej radzieckiej bomby atomowej |
| 1953 | 2 | 11:58 | -1 | Test bomb termojądrowych w USA i ZSRR – było to najbliższe północy ustawienie zegara |
| 1960 | 7 | 11:53 | +5 | Rozpoczęcie współpracy między mocarstwami w zakresie kontroli broni nuklearnej |
| 1963 | 12 | 11:48 | +5 | USA i ZSRR podpisują porozumienie częściowo zakazujące przeprowadzania prób broni jądrowej |
| 1968 | 7 | 11:53 | -5 | Francja i ChRL rozpoczynają testy broni nuklearnej na Bliskim Wschodzie, Indiach i w Wietnamie trwają konflikty zbrojne |
| 1969 | 10 | 11:50 | +3 | USA podpisują Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej |
| 1972 | 12 | 11:48 | +2 | USA i ZSRR podpisują układ SALT I |
| 1974 | 9 | 11:51 | -3 | Indie rozpoczynają testy broni nuklearnej a prace nad układem SALT II stają w miejscu |
| 1980 | 7 | 11:53 | -2 | Napięta sytuacja międzynarodowa, pojawienie się terroryzmu i liczne mniejsze konflikty zbrojne |
| 1981 | 4 | 11:56 | -3 | Wyścig zbrojeń oraz konflikty w Afganistanie i RPA, a także napięta sytuacja w Polsce |
| 1984 | 3 | 11:57 | -1 | Ronald Reagan inicjuje kolejny etap wyścigu zbrojeń |
| 1988 | 6 | 11:54 | +3 | USA i ZSRR podpisują traktat o likwidacji broni nuklearnych średniego zasięgu |
| 1990 | 10 | 11:50 | +4 | Upadek Muru Berlińskiego oraz rozpad Bloku Wschodniego |
| 1991 | 17 | 11:43 | +7 | USA i ZSRR podpisują START I – Zegar Zagłady znajduje się najdalej od północy w historii |
| 1995 | 14 | 11:46 | -3 | Napięta sytuacja międzynarodowa i problemy polityczne w Rosji (w tym brak pełnej kontroli nad arsenałem nuklearnym w tym kraju) |
| 1998 | 9 | 11:51 | -5 | Indie i Pakistan testują broń jądrową a USA i Rosja nie mogą dojść do porozumienia w kwestii ograniczenia ilości broni nuklearnej |
| 2002 | 7 | 11:53 | -2 | Powolny postęp w globalnym rozbrojeniu nuklearnym oraz możliwość zdobycia i użycia przez terrorystów broni nuklearnej – np. brudnej bomby |
| 2007 | 5 | 11:55 | -2 | Korea Północna testuje broń jądrową, Iran prawdopodobnie rozpoczyna program nuklearny a dodatkowo naukowcy dodają do kryteriów ustawień zegara kwestię globalnego ocieplenia |
| 2010 | 6 | 11:54 | +1 | Powrót do negocjacji, których celem ma być zmniejszenie ilości broni nuklearnej na świecie oraz pierwsze konkretne działania przeciwko globalnemu ociepleniu |
| 2012 | 5 | 11:55 | -1 | Fiasko działań przeciwko globalnemu ociepleniu oraz napięta sytuacja międzynarodowa |
| 2015 | 3 | 11:57 | -2 | Pogorszenie stosunków między USA a Rosją oraz konflikt na Ukrainie a także brak działań zmierzających do zmniejszenia globalnego ocieplenia i ilości broni nuklearnej |
| 2017 | 2,3 | 11:57:30 | -0,3 | Sytuacja polityczna i ekologiczna na świecie cały czas się pogarsza, a żadne działania mające na celu jej ustabilizowanie nie są podejmowane. Rośnie również fala nacjonalizmu w Europie i USA. Zmiana o pół minuty podyktowana jest chęcią przekazania ostrzeżenia politykom i przywódcom na całym świecie. |
| 2018 | 2 | 11:58 | -0,3 | Napięcia na linii USA-Korea Północna, zagrożenie atakiem nuklearnym z strony Korei Północnej, brak negocjacji rozbrojeniowych między USA i Rosją oraz pogłębiające się konflikty wewnętrzne podsycane przez ruchy nacjonalistyczne. |
| 2020 | 1,4 | 11:58:40 | -0,2 | Rosnące zagrożenie wojną nuklearną, przyśpieszające globalne zmiany klimatu. |
Pierwsza okładka Bulletin of the Atomic Scientists
