Zapomniany Vultee XP-54 Swoose Goose

Podczas II wojny światowej Amerykanie zbudowali wiele nietypowych prototypów samolotów wojskowych. Większość z nich powstała zaledwie w kilku egzemplarzach i nigdy nie weszła do eksploatacji, a po zakończeniu prób prototypy złomowano. Jednym z takich samolotów był prototyp myśliwca Vultee XP-54 Swoose Goose.

W 1939 roku dowództwo USAAC (ang. United States Army Air Corps) zdając sobie sprawę z zbliżającej się wojny przygotowało zapytanie ofertowe Request for Data R-40C dla nowego myśliwca przechwytującego. Według założeń firmy miały zaprojektować samoloty myśliwskie nowej generacji, dysponujące znacznie lepszymi parametrami niż dotychczasowe konstrukcje.

W odpowiedzi złożonych zostało kilka projektów, z których do dalszych prac skierowano propozycje firmy Bell (XP-52), Vultee (XP-54), Curtiss-Wright (XP-55) oraz Northrop (XP-56). Ostatecznie z przedstawionych prototypów, za najbardziej obiecujący uznano projekt firmy Vultee.

Wstępne prace projektowe nad samolotem XP-54 prowadzono do końca 1940 roku. Kontrakt na dostawę prototypu podpisano 8 stycznia 1941 roku, po czym inżynierowie Vultee rozpoczęli budowę maszyny. Prace przebiegały sprawnie do września 1941 roku, kiedy to z USAAC zmieniło założenia dla nowego myśliwca – z myśliwca przechwytującego operującego na niskich pułapach i maszyny wsparcia na wysokościowy myśliwiec przechwytujący.

Dodatkowo problemy z silnikiem Pratt & Whitney X-1800 sprawiły, że zmianie uległa jednostka napędowa – wybór padł na nowy, nie do końca sprawdzony silnik Lycoming XH-2470 wyposażony w turbosprężarkę. Wymusiło to zmianę konstrukcji maszyny, co spowolniło prace. Mimo problemów, 17 marca 1942 roku USAAC zamówiło drugi prototyp nowego myśliwca.

Pierwszy egzemplarz XP-54 ukończono w styczniu 1943 roku. Maszyna miała 16,7 m długości i 16,4 m rozpiętości skrzydeł. Maksymalna masa startowa wynosiła 8770 kg. Napęd stanowił silnik Lycoming XH-2470-1 o mocy 2300 KM posiadający aż 24 cylindry w układzie H. Zapewniał on prędkość maksymalną 613 km/h i zasięg około 805 km. Co istotne, samolot zbudowano z silnikiem w układzie pchającym.

Uzbrojenie składało się z dwóch działek T-12 lub T-13 kalibru 37 mm i dwóch karabinów maszynowych M2 kalibru 12,7 mm umieszczonych w nosie. Co istotne, nos mógł być poruszany w osi pionowej, dzięki czemu pilot mógł prowadzić ostrzał bez potrzeby zmiany toru lotu samolotu. Najbardziej nietypowym rozwiązaniem był jednak mechanizm wchodzenia do ciśnieniowej kabiny. Zamiast otwieranej od góry owiewki, pilot opuszczał dolną część kadłuba z fotelem, a następnie będący windą fotel był podnoszony do kabiny.

Oblot prototypu XP-54 miał miejsce 15 stycznia 1943 roku na pustyni Mojave. Trwający około 30 minut przelot zakończył się pomyślnie, ale okazało się, że osiągi samolotu były dalekie od zakładanych. W trakcie kolejnych prób, ze względu na nietypowy kształt kadłuba, XP-54 otrzymał nazwę Swoose Goose. Po wykonaniu kilku kolejnych lotów doszło do awarii silnika, która uziemiła pierwszy prototyp. Równocześnie dowództwo USAAC zaczęło tracić zainteresowanie projektem, ponieważ eksploatowane ówcześnie samoloty myśliwskie były wystarczające.

Druga maszyna wzbiła się w powietrze dopiero 24 marca 1944 roku, ale po zaledwie jednym locie ponownie doszło do awarii silnika. W związku z tym USAAC podjęło decyzję o skasowaniu projektu, który nie prezentował żadnych korzyści. Oba prototypy zezłomowano, aby odzyskać cenne surowce, przez co po projekcie XP-54 pozostały jedynie pojedyncze zdjęcia.