Zapomniany Cukurs C-6 i C-6bis

Łotwa w latach 30. dysponowała niewielkimi siłami powietrznymi, wyposażonymi w kilka typów raczej przestarzałych maszyn bojowych. Nieudane próby pozyskania nowoczesnych samolotów bojowych za granicą sprawiły, że rozpoczęto prace nad lokalnymi konstrukcjami. Jedną z nich był Cukurs C-6bis.

W 1935 roku łotewski konstruktor lotniczy, Herbert Cukurs zaprojektował niewielki samolot długodystansowy nazwany Cukurs C-6. Maszyna miała 8 m długości i 11 m rozpiętości skrzydeł, a maksymalna masa startowa wynosiła 1150 kg. Napęd stanowił silnik de Havilland Gipsy Major o mocy 130 KM, zapewniający prędkość maksymalną 300 km/h i zasięg 820 km. Koszt budowy samolotu wyniósł 24 000 łatów.

Maszyna została przystosowana do lotów dalekodystansowych, w tym i nocnych i bez widoczności. Na wyposażeniu znalazła się radiostacja i silna lampa ułatwiająca lądowanie w nocy. Cukurs wykonał na C-6 kilka lotów, w tym jeden z Rygi do Tokio i z powrotem. Dobre osiągi samolotu sprawiły, że maszyna zaczęła interesować siły powietrzne.

Łotewskie Siły Powietrzne chciały w 1939 roku nabyć w Wielkiej Brytanii partię myśliwców Hawker Hurricane, ale niemiecka inwazja na Polskę sprawiła, że transakcja nie mogła dojść do skutku,  a Wielka Brytania ograniczyła eksport nowocześniejszych samolotów bojowych. W tej sytuacji obawiająca się radzieckiej inwazji Łotwa musiała sama zadbać o swoje siły powietrzne.

Mając niewielkie doświadczenie w projektowaniu samolotów szkolnych, Łotysze musieli na ich podstawie rozpocząć prace nad samolotami bojowymi. O ile w przypadku myśliwca, zdecydowano się na jego zaprojektowanie od podstaw (tak powstał prototyp VEF-19), tak w przypadku lekkiego bombowca postanowiono wykorzystać sprawdzoną konstrukcję Cukursa.

Na bazie samolotu długodystansowego zbudowano lekki bombowiec nurkujący Cukurs C-6bis. Maszyna miała zbliżoną konstrukcję i wygląd, ale różniła się silnikiem Hispanp Suiza 6 Mb o mocy 280 KM, który zapewniał prędkość maksymalną 440 km/h i zasięg 680 km. Ze względu na konstrukcję skrzydeł, niemożliwe było zainstalowanie uzbrojenia strzeleckiego, dlatego ograniczono się do zaczepów pod bomby o masie 50 kg.

Prototyp został oblatany w 1940 roku i po serii prób maszyna została zaakceptowana i skierowana do produkcji – zakładano zbudowanie 12 egzemplarzy. 7 czerwca 1940 roku prace nad samolotami przerwano, a 10 dni później Łotwa została zajęta przez ZSRR. Rosjanie zainteresowali się prototypem C-6bis i poddali go próbom, ale ostatecznie uznali, że maszyna nie jest przydatna. Dalszy los samolotu nie jest znany.