Włoskie pancerniki typu Regina Elena – “prawie” krążowniki liniowe

Zbudowane w latach 1901-1908 cztery pancerniki typu Regina Elena były ostatnimi włoskimi predreadnoughtami. W swoim czasie były to najszybsze pancerniki na świecie, a ze względu na swoje uzbrojenie, prędkość i układ konstrukcyjny uznawane są za pewnego rodzaju prekursorów krążowników liniowych.

Geneza

Pod koniec XIX wieku największe mocarstwa morskie na świecie intensywnie rozbudowywały swoje floty, korzystając z najnowszych zdobyczy techniki. Zainicjowany wówczas wyścig zbrojeń sprawił, że również mniejsze kraje musiały zacząć inwestować w swoje floty. Obawiając się rosnącej siły brytyjskiej i francuskiej floty na Morzu Śródziemnym, również Włochy musiały w latach 90. XIX wieku rozpocząć program rozbudowy floty.

Włoski inżynier i konstruktor Vittorio Cuniberti otrzymał w 1899 roku zadanie opracowania nowych pancerników dla Regia Marina. Okręty miały być uzbrojone w 12 dział kalibru 203 mm, prędkość maksymalna miała dochodzić do 22 węzłów, a wyporność nie przekraczać 8000 ton. Projekty nie zyskały aprobaty, więc konstruktor zaczął je modyfikować.

Finalnym efektem był projekt pancerników o długości 144 m i wyporności 14 000 ton, uzbrojonych w dwa pojedyncze działa kalibru 305 mm, po jednym na dziobie i rufie, oraz 12 dział kalibru 203 mm w 6 wieżach po dwa działa. Uzbrojenie pomocnicze składało się z 16 dział kalibru 76 mm i dwóch wyrzutni torped kalibru 450 mm. Pancerz okrętów miał grubość 250 mm w pasie burtowym i na mostku, 200 mm na wieżach i 38 mm na pokładach. Załoga liczyła około 764 oficerów i marynarzy. Napęd stanowiły dwa silniki parowe o mocy 22 000 ihp, zapewniające prędkość maksymalną 22 węzłów i zasięg 10 000 mil morskich (19 000 km) przy prędkości 10 węzłów.

Pancerniki typu Regina Elena

Tym razem projekt zyskał akceptację i dowództwo floty zamówiło w 1901 roku dwa okręty tego typu – Regina Elena (od którego wywodzi się nazwa typu) i Vittorio Emanuele. Jeszcze zanim je zwodowano, zamówiono dwa kolejne pancerniki – Roma i Napoli.

W momencie wejścia do służby pancerniki typu Regina Elena był już przestarzałe, ale dzięki bardzo wysokiej prędkości, wynoszącej aż 22 węzły, uznano je za wartościowe jednostki, które mogłyby znakomicie wypełniać role pościgowe. Okręty wykorzystano po raz pierwszy w 1911 roku w trakcie wojny włosko-tureckiej. W jej trakcie pancerniki brały udział w działaniach u wybrzeży Afryki, a następnie Rodos i innych wysp archipelagu Dodekanezy.

Dalsza służba okrętów nie obfitowała w żadne istotne wydarzenia. Po wybuchu I wojny światowej, pancerniki oddelegowano do rutynowych patroli u wybrzeży Włoch. Gdy w 1915 roku kraj ten włączył się w działania wojenne, przebieg służby pancerników typu Regina Elena niewiele się zmienił. Regia Marina podobnie jak flota Austro-Węgier prowadziła bardzo ograniczone działania. Pancerniki pływały dosłownie między bazami i nie zapuszczały się na bardziej otwarte wody.

Po wojnie, wszystkie 4 okręty znalazły się mimo swojego wieku i przestarzałej konstrukcji, na liście jednostek, które na mocy Traktatu Waszyngtońskiego miały pozostać w służbie. Ostatecznie jednak między 1923 a 1926 rokiem z eksploatacji wycofano wszystkie okręty tego typu. Jedynie Roma nie trafiła do stoczni złomowej, ponieważ do 1932 roku wykorzystywano ją jako pływające koszary.

Podsumowanie

Pancerniki typu Regina Elena będąc ostatnimi predreadnoughtami włoskiej floty nie mogły odegrać większej roli w działaniach wojennych. Przestarzałe w momencie wejścia do służby, szybko zaczęły ustępować nowszym konstrukcjom. Specyficzny układ uzbrojenia jeszcze bardziej obniżał ich wartość bojową.

Dodatkowo, podczas I wojny światowej Włochy chociaż brały udział w działaniach wojennych, na morzu prowadziły bardzo ograniczone działania, przez co ich okręty wojenne po prostu nie miały okazji do wykazania się na większą skalę.