Włoskie lekkie krążowniki typu Capitani Romani

Zaprojektowane tuż przed wybuchem II wojny światowej włoskie okręty typu Capitani Romani oficjalnie określane są jako lekkie krążownik, jednak ze względu na specyficzny układ uzbrojenia i przewidzianą rolę, często określa się je jako krążowniki rozpoznawcze lub ciężkie (wielkie) niszczyciele. Z 12 zamówionych okrętów podczas wojny ukończono 3, a czwarty po wojnie.

Geneza

Wraz z rozpoczęciem we Francji prac nad niszczycielami typu Le Fantasque i Mogador, Włosi postanowili rozpocząć prace nad okrętami zdolnymi do zwalczania francuskich jednostek. Najważniejszą cechą budowanych niszczycieli była bardzo wysoka prędkość, dzięki której były one w stanie przerwać starcie z wszystkimi ówczesnymi okrętami włoskiej floty i w razie potrzeby po prostu uciec.

W związku z tym zdecydowano, że będące odpowiedzią na nie włoskie okręty muszą być szybsze i silniej uzbrojone. Prace projektowe powierzono konstruktorom – Umberto Pugliese i Ignazio Alfano, odpowiedzialni za projekt radzieckiego wielkiego niszczyciela Taszkient. Włoskie okręty miały być większe równie szybkie, oraz dysponować podobną wypornością. Zaplanowano budowę 12 okrętów tej klasy w kilku stoczniach.

Jednostki sklasyfikowano jako krążowniki rozpoznawcze lub lekkie krążowniki typu Capitani Romani. Miały one 142 m długości, 5420 ton wyporności, a napęd stanowiły dwie turbiny parowe o mocy 110 000 KM, zapewniające prędkość maksymalną 41 węzłów (w trakcie prób uzyskano jednak aż 43 węzły). Zasięg okrętów wynosił 4350 mil morskich (8060 km) przy prędkości 18 węzłów. Uzbrojenie składało się z 8 dział kalibru 135 mm w czterech, dwudziałowych wieżach, 8 działek kalibru 37 mm, 4 działek kalibru 20 mm i dwóch czterorurowych aparatów torpedowych kalibru 533 mm. Aby uzyskać maksymalną prędkość zrezygnowano z opancerzenia. Wieże okrętu chronił jedynie pancerz o grubości 6-20 mm, a mostek o grubości 15 mm, składający się głównie z osłon przeciwodłamkowych. Załoga liczyła 418 oficerów i marynarzy. Wyposażeniem dodatkowym był radar EC-3/ter Gufo.

Budowa i trudna eksploatacja

Budowę pierwszej jednostki rozpoczęto 3 kwietnia 1939 roku, a kolejnych 11 we wrześniu i październiku. Ze względu na przebieg działań wojennych i zmieniające się priorytety po upadku Francji, prace nad okrętami tego typu spowolniły, a z czasem podjęto decyzję o przerwaniu budowy większości okrętów. Do 1942 roku zwodowano 8 kadłubów, jednak tylko 3 okręty weszły do służby – Attilio Regolo, Pompeo Magno i Scipione Africano.

Attilio Regolo został storpedowany 7 listopada 1942 roku w porcie w trakcie przygotowań do prac wyposażeniowych, przez co wrócił do służby dopiero 4 września 1943 roku, przed kapitulacją Włoch. Podobny los spotkał Ulpio Traiano, który został zatopiony przez brytyjską żywą torpedę 3 stycznia 1943 roku.

Pompeo Magno i Scipione Africano wzięły ograniczony udział w walkach, biorąc udział w starciach z brytyjskimi kutrami torpedowymi, przy czym tylko w przypadku  Scipione Africano udział w starciu jest potwierdzony, a w przypadku Pompeo Magno nie ma jednoznacznych dowodów. Wraz z kapitulacją Włoch okręty te zostały poddane Brytyjczykom i wykorzystane do ewakuacji włoskich oficjeli na Maltę. Pozostałe okręty ukończone w różnym stopniu albo zostały zezłomowane w trakcie wojny, albo przejęte przez Niemców, który wykorzystywali je do różnych celów.

Po wojnie, na mocy traktatu pokojowego, Francja miała otrzymać trzy okręty tego typu w ramach reparacji wojennych. Ostatecznie Do Francji trafił Attilio Regolo i Scipione Africano. Nowy właściciel wyremontował okręty i zmodernizował ich uzbrojenie, montując działa kalibru 105 mm. Zmieniono również ich nazwy na Chateaurenault i Guichen. Wykorzystywano je do 1961 roku.

Włosi zachowali Pompeo Magno, który poz mianie nazwy na San Giorgio wykorzystywany był najpierw jako tzw. lider, a później jako okręt szkolny aż do złomowania w 1979 roku. Po wojnie odzyskano jeszcze jeden okręt – Giulio Germanico, który został przejęty przez Niemców w trakcie wojny i zatopiony 28 września 1943 roku. Włosi wydobyli go i dokończyli, wprowadzając do służby jako San Marco. Również i ten okręt początkowo używany był jako lider. Wycofano go z służby w 1971 roku. Włoskie okręty również przeszły w toku służby modernizację, w ramach której zainstalowano na nich amerykańskie działa kalibru 127 mm.

Podsumowanie

Lekkie krążowniki typu Capitani Romani nigdy nie odegrały większej roli w trakcie działań wojennych. Ich budowę rozpoczęto zbyt późno, aby ukończyć wszystkie okręty w trakcie wojny. Dodatkowo ich użyteczność pozostawiała wiele do życzenia, ponieważ pozbawione pancerza, był łatwym celem dla innych okrętów. Jedynie ich uzbrojenie przeciwlotnicze prezentowało się całkiem nieźle.

Jako ciekawostkę warto dodać, że jeden z okrętów tego typu dostępny jest również w grze World of Warships – możecie skorzystać z tego linku, aby założyć nowe konto lub wrócić do gry i uzyskać dodatkowe bonusy.