Vickers Wellesley – rekordowy zapomniany bombowiec

W połowie lat 30. w zakładach Vickersa w Wielkiej Brytanii opracowano eksperymentalny dwupłatowy samolot wielozadaniowy Vickers Type 253. Na bazie maszyny zbudowano w 1935 roku lekki bombowiec Vickers Wellesley. Chociaż maszyny te nie były najlepszymi bombowcami, zapisały się w historii rekordowym lotem między Egiptem a Australią bez międzylądowania.

Geneza

W 1930 roku Brytyjski RAF (Royal Air Force) przygotował specyfikację techniczną dla nowego, wielozadaniowego samolotu wojskowego – Air Ministry Specification G.4/31. Nowy samolot miał być typową maszyną wielozadaniową, przystosowaną do roli samolotu łącznikowego, rozpoznawczego i ewakuacyjnego oraz lekkiego bombowca, bombowca nurkującego lub torpedowego.

Wymóg spełnienia tak wielu różnorodnych ról sprawił, że przygotowane według specyfikacji samoloty czołgowych producentów z Wielkiej Brytanii, które wystartowały w konkursie cechowały się bardzo niekonwencjonalną konstrukcją. Jednym z nich był dwupłatowy Vickers Type 253. Samolot cechował się oryginalnym umieszczeniem kabiny pilota na wysokości górnego skrzydła, natomiast stanowisko tylnego strzelca znajdowało się za skrzydłem, również na jego wysokości.

Zbudowano jeden egzemplarz samolotu, który nie zyskał zbyt pozytywnych opinii. Mimo to zakłady Vickersa kontynuowały prace i w 1935 roku zaprezentowały samolot oznaczony jako Vickers Type 281 Wellesley. Tym razem był to jednosilnikowy dolnopłat o dużej rozpiętości skrzydeł.

Vickers Wellesley

Prace nad samolotem ruszyły krótko po oblocie Vickersa Type 253. Nowy samolot był znaczącym rozwinięciem poprzedniej konstrukcji, ale od samego początku budowany był jako lekki bombowiec. Oblot prototypu miał miejsce 19 czerwca 1935 roku, a za sterami zasiadł J. Summers. Wyniki pierwszych prób były całkiem niezłe, ale maszyna nie spełniała wymogów lotnictwa.

Mimo to RAF zamówił początkowo 96 samolotów, a później zamówienie zwiększono do 176 maszyn plus wcześniejszy prototyp. Produkcję rozpoczęto w 1936 roku i kontynuowano do 1938 roku. Pierwsze seryjne Wellesleye trafiły do jednostek w kwietniu 1937 roku.

W trakcie produkcji wprowadzono kilka zmian w konstrukcji maszyn, przez co wyróżnić można dwa modele bombowca – Mk I z dwiema oddzielnymi kabinami, oraz Mk II z połączana kabiną załogi. Vickers Wellesley miał 12 m długości i 22,7 m rozpiętości skrzydeł. Napęd stanowił jeden silnik gwiazdowy Bristol Pegasus XX o mocy 925 KM. Zapewniał on prędkość maksymalną 396 km/h i przelotową 290 km/h oraz standardowy zasięg 1960 km. Uzbrojenie było skromne i składało się z dwóch karabinów maszynowych Vickers kalibru 7,7 mm – jeden umieszczony był na stanowisku z tyłu, a drugi w prawym skrzydle. Ładunek bomb wynosił zaledwie 907 kg i umieszczony był w dwóch specjalnych zasobnikach pod skrzydłami.

Bombowce nie zyskały zbyt dużej popularności ze względu na małe możliwości bojowe. Dodatkowo w momencie wybuchu II wojny światowej były to już samoloty zupełnie przestarzałe. Większość Wellesleyów wysłano więc do Afryki, gdzie wspierały wojska kolonialne. Chrzest bojowy bombowce przeszły 11 lipca 1940 roku w trakcie ataków na oddziały Włoskie w Erytrei.

Większość bombowców wykorzystywano w trakcie walk w Afryce Środkowej, gdzie Włosi dysponowali raczej skromnymi siłami lotniczymi, dzięki czemu ryzyko strat nie było aż tak duże. Z czasem zaczęto je wykorzystywać w roli samolotów rozpoznawczych, ale w 1944 roku wszystkie maszyny wycofano z linii. Większość Wellesleyów zezłomowano, ale trzy trafiły do Egiptu, gdzie wykorzystywano je przez kilka lat.

Rekordowy lot

Kariera Wellesleyów nie była zbyt ciekawa, a ich udział w wojnie był bardzo skromny. Bombowce te zapisały się jednak w historii dzięki ustanowionemu w 1938 roku rekordowi długości lotu. 5 listopada 3 bombowce Vickers Wellesley zaopatrzone w dodatkowe zbiorniki paliwa wystartowały z lotniska Ismailia w Egipcie i wyruszyły w lot do Darwin w Australii.

7 listopada 1938 roku do Darwin doleciały dwa samoloty (jeden musiał lądować wcześniej z braku paliwa), przelatując dystans ponad 11 800 km w 48 godzin. Załogi poszczególnych maszyn składały się z pilota, pilota rezerwowego i nawigatora.

Maszyny i ich załogi

L2638: Squadron Leader Richard Kellett, Flight Lieutenant R. Jethis, Pilot Officer Maurice Larwood Gaine.

L2639: Flight Lieutenant Henry Algernon Vickers Hogan, Flying Officer Rowland Gascoigne Musson, Sergeant Thomas David Dixon.

L2680: Flight Lieutenant Andrew Nicholson Combe, Flight Lieutenant Bryon Kenyon Burnett, Sergeant Hector Bertram Gray.

Był to rekordowy lot, niepobity aż do listopada 1945 roku. Co ciekawe, do dnia dzisiejszego maszyny te dzierżą rekord długości lotu jednosilnikowe samolotu z silnikiem tłokowym.