Vecihi K-VI – pierwszy turecki samolot i jego oblot zakończony więzieniem

Chociaż historia lotnictwa wojskowego w Imperium Otomańskim zaczęła się w 1909 roku, dopiero wraz z powstaniem Republiki Tureckiej zaczęto formowanie większych formacji lotniczych. Jednym z pionierów tureckiego lotnictwa był Vecihi Hürkuş, który w 1925 roku zbudował lekki samolot rozpoznawczo-treningowy Vecihi K-VI, będący pierwszym samolotem zbudowanym w Turcji.

Pierwszy turecki samolot

Siły Powietrzne Imperium Otomańskiego nie były zbyt duże. W 1916 roku liczyły zaledwie 90 maszyn, a w 1918 roku ich liczba spadła do 80. Podczas wojny o niepodległość Turcji w latach 1919-1922 sytuacja wyglądała równie słabo. Nieliczni lotnicy oraz wojskowi zainteresowani lotnictwem dobrze wiedzieli, że kraj potrzebuje zarówno pilotów jak i sił powietrznych z prawdziwego zdarzenia. Aby je utworzyć potrzebne były jednak również samoloty.

Wśród osób, które chciały coś zmienić w tureckim lotnictwie był pilot Vecihi Hürkuş, który był pilotem myśliwca podczas Wojen Bałkańskich, I wojny światowej oraz późniejszej wojny o niepodległość. Po zakończeniu walk o niepodległość Hürkuş wpadł na pomysł zbudowania lekkiego i prostego w budowie samolotu rozpoznawczo-treningowego dla tureckich sił powietrznych. Po przeanalizowaniu maszyn na których wcześniej latał oraz dostępnych dokumentów, w 1923 roku rozpoczął prace nad projektem nowego samolotu.

17 czerwca 1923 roku plany zaprezentował generałowi Muzafferowi Ergüderowi, inspektorowi lotnictwa, który wyraził zgodę na kontynuowanie prac pod warunkiem, że samolot będzie łatwy w budowie, osiągnie prędkość ponad 200 km/h, a pilot będzie mieć odpowiednie pole widzenia. Prace nad samolotem ruszyły już 24 czerwca w warsztacie naprawczym samolotów w Halkapınar. Prowadził je Hürkuş wspólnie z czterema swoimi przyjaciółmi.

Ze względu na bardzo ograniczone zasoby, jako napęd wybrano sześciocylindrowy silnik Benz o mocy 200 KM pochodzący z zestrzelonego greckiego samolotu. Konstrukcję samolotu wykonano od podstaw z wykorzystaniem lokalnych materiałów. Ze względu na pionierski charakter maszyny i brak doświadczenia w budowaniu samolotów, prace trwały 14 miesięcy. Powodem opóźnień był również wyjazd Hürkuşa do Europy, w celu zdobycia wiedzy o najnowszych trendach lotniczych. Samolot, który otrzymał nazwę Vecihi K-VI ukończono więc w sierpniu 1924 roku.

Problematyczny oblot

Samo zbudowanie samolotu było trudnym zadaniem, ale kolejnym problemem były kwestie prawne związane z jego oblotem. Próby naziemne prowadzono na lotnisku Seydiköy, po czym konstruktor zwrócił się do władz z prośbą o wydanie pozwolenia na oblot. W tym momencie rozpoczęły się największe problemy całego projektu.

Dopiero po miesiącu zebrał się komitet, który miał przeprowadzić badanie maszyny. Problemem był jednak jej skład, ponieważ wśród członków komitetu nie było… wykwalifikowanych lotników. Hürkuş nie otrzymał więc zgody na oblot, ale jeden z członków komisji na osobności doradził mu, aby po prostu wsiadł za jej stery i ją oblatał, jeśli wierzy w jej sprawność. Ostatecznie 28 stycznia 1925 roku we wczesnych godzinach porannych, gdy na lotnisku było jeszcze pusto, Vecihi Hürkuş wsiadł do swojego dwupłatowca i wystartował. Aby zasymulować obecność dwuosobowej załogi, na tylne siedzenie włożył worek piasku o masie 60 kg.

Po trwającym 15 minut locie wrócił na lotnisko i wylądował, witany przez tłumy okolicznych mieszkańców, którzy chcieli się przyjrzeć maszynie. W pewnym momencie podszedł do niego przedstawiciel lokalnych władz i poinformował go, że w związku z brakiem zezwolenia na oblot, otrzyma wyrok więzienia. W odpowiedzi Hürkuş stwierdził, że w takim razie odchodzi z wojska.

Ze względu na przebieg wydarzeń, wyrok został cofnięty i Hürkuş nie trafił do więzienia, ale i tak odszedł z wojska. Niestety nie udało mu się odzyskać samolotu, który pozostawiono na lotnisku bez opieki pod gołym niebem. Mimo licznych prób, władze odmawiały wydania maszyny, która z czasem uległa zniszczeniu w nieznanych okolicznościach.

Podsumowanie

Hürkuş kontynuował prace nad samolotami i opracował jeszcze kilka maszyn, stając się pionierem tureckiego lotnictwa. Zebrane przez niego doświadczenie pozwoliło na zbudowanie przemysłu lotniczego w Turcji, który cały czas się rozwija.Konstruktor zmarł 16 lipca 1969 toku w Ankarze, w wieku 73 lat.

Zaprojektowany przez niego Vecihi K-VI chociaż wykonał tylko jeden lot, stał się pierwszym samolotem zaprojektowanym i zbudowanym w Turcji. Chociaż nie wyróżniał się konstrukcją ani rozwiązaniami technicznymi, był bardzo ważną maszyną w historii tureckiego lotnictwa.