Podczas wojny secesyjnej zarówno flota Unii jak i Konfederacji wykorzystywały liczne okręty pancerne. Konflikt ten doprowadził do szybkiego rozwoju tych jednostek. Jednym z 3 pierwszych okrętów pancernych zaprojektowanych dla floty Unii była kanonierka USS Galena.
Narodziny amerykańskich okrętów pancernych
Historia USS Galena zaczęła się wraz z początkiem prac nad konfederackim okrętem pancernym CSS Virginia. Flota Unii nie posiadała wówczas okrętów pancernych, a wielu polityków i dowódców miało do nich sceptyczne nastawienie. Za sprawą sekretarza marynarki, Gideona Wellesa, 3 sierpnia 1861 roku powołany został jednak komitet, który dysponując kwotą 1,5 mln dolarów (współcześnie około 44,9 mln dolarów) miał doprowadzić do powstania takich okrętów.
Do połowy września powstało 17 różnych projektów, z których komitet wybrał początkowo 3. Były to projekty okrętów USS Monitor, USS New Ironsides i USS Galena. Każda z jednostek była inna i reprezentowała zupełnie inne podejście do budowy okrętów pancernych. Monitor był okrętem wieżowym, New Ironsides dużą fregatą pancerną, a Galena oryginalną kanonierką, w której zastosowano nietypowy układ opancerzenia warstwowego.
Za projekt Galeny odpowiadał przedsiębiorca Cornelius Scanton Bushnell. Pewien wpływ na finalny projekt jednostki miał jednak John Ericsson, z którym Bushnell konsultował swój pomysł. Opancerzenie okrętu zaprojektował natomiast Samuel Hartt Pook.
Okręt miał 64 m długości i 950 ton wyporności. Napęd zapewniał jeden silnik parowy o mocy 800 ihp, zapewniający prędkość około 8 węzłów. Początkowo okręt posiadał nawet ożaglowanie na dwóch masztach, ale usunięto je w toku eksploatacji i przywrócono po przebudowie okrętu w 1863 roku.
Uzbrojenie okrętu składało się z 2 dział Parrota kalibru 163 mm i 4 Dahlgrena kalibru 229 mm. Cechą charakterystyczną okrętu był kształt kadłuba z burtami nachylonymi nad linią wody do wewnątrz. Okręt posiadał pancerz składający się z żelaznych listw umieszczonych w kilku warstwach o grubości 79 mm i zachodzących na siebie. Pod listwami znajdowała się dodatkowa blacha i drewniany kadłub o grubości 46 cm. Chociaż na papierze opancerzenie wyglądało na solidne, w praktyce okazało się kompletnie bezużyteczne. Załogę okrętu stanowiło 150-164 oficerów i marynarzy.
Eksploatacja
Budowę okrętu zlecono 16 września 1861 roku stoczni W. E. Masxon & N. Fish z Mystic, dla której był to… drugi zbudowany okręt. Wodowanie kadłuba miało miejsce 14 lutego 1862 roku, a do służby okręt wszedł 21 kwietnia 1862 roku.
USS Galena oddelegowano początkowo do zadań w rejonie zatoki Hampton Roads, gdzie okręt miał polować na konfederacką Virginię. Szybko jednak zrezygnowano z tego pomysłu, uznając, że kanonierka nie wytrzyma ostrzału z ciężkich dział. 15 maja okręt wziął udział w bitwie pod Drewry’s Bluff, gdzie doznał poważnych uszkodzeń. Uwidoczniły one wszystkie wady opancerzenia – aż 13 pocisków przebiło burty okrętu.
Do września okręt pozostawał w składzie Flotylli Rzeki James, a później operował w rejonie Hampton Roads i Newport News, biorąc udział w kilku potyczkach, ale użyteczność jednostki była znikoma. W tej sytuacji uznano, że należy ją przebudować, usuwając zbędne opancerzenie i przekształcając ją w typowy slup wojenny. Remont i przebudowę rozpoczęto 21 maja 1863 roku w Filadelfii. W trakcie prac usunięto opancerzenie i przywrócono ożaglowanie. Dodatkowo usunięto jedno z dział Parrota. Do służby jednostka wróciła 15 lutego 1864 roku i została oddelegowana w rejon zatoki Mobile. 5 sierpnia Galena wzięła udział w bitwie w zetce. Do końca wojny okręt wziął udział jeszcze w kilku mniejszych operacjach, które nie przyniosły ważniejszych wydarzeń.
Po zakończeniu wojny, 17 czerwca 1865 roku USS Galena została przeniesiona do rezerwy, w której pozostała do 2 czerwca 1869 roku, kiedy to podjęto decyzję o wycofaniu okrętu z eksploatacji. Następnie slup wysłano do stoczni w Norfolk, gdzie w 1872 roku rozebrano go.
USS Galena okazała się jednym z mniej przydatnych okrętów pancernych. Brak dostępu do walcowanych płyt żelaznych sprawił, że jej opancerzenie było wyjątkowo słabe. Dobrym tego dowodem jest jedno z najlepszych zdjęć tego okrętu, przedstawiające furty działowe na burcie. Tuż nad linią wodną widać… pociski, które wbiły się w kadłub.