USS Brooklyn – amerykański krążownik pancerny z przełomu wieków

Amerykańska flota po zakończeniu Wojny Secesyjnej na wiele lat wycofała się z rywalizacji i wyścigu zbrojeń jaki rozpoczął się po udanym debiucie okrętów pancernych. Dopiero w ostatnich dekadach XIX wieku przystąpiono do budowy nowych okrętów wojennych, z których wiele wyróżniało się nietypową konstrukcją. Jedną z takich jednostek był krążownik pancerny USS Brooklyn (ACR-3).

Krążownik inspirowany

W 1890 roku rozpoczęto budowę krążownika pancernego USS New York. Chociaż formalnie była to druga jednostka tej klasy w US Navy (pierwszy był USS Maine), w praktyce był to pierwszy krążownik pancerny z prawdziwego zdarzenia w amerykańskiej flocie. Jego budowę zakończono w 1893 roku.

Okręt był typowym przedstawicielem swojej klasy, ale jego uzbrojenie uznano za za słabe. W związku z tym US Navy zamówiła w stoczni William Cramp & Sons w Filadelfii nowy okręt, który miał być rozwinięciem USS New York. Okręt miał być nieznacznie większy od poprzednika, a jego uzbrojenie miało być lepiej rozmieszczone, aby zapewnić jak największą siłę ognia.

Aby sprostać tym wymaganiom a przy okazji nie przeciążyć okrętu, zaprojektowano zupełnie nową jednostkę, która tylko nieznacznie przypominała swojego poprzednika. Krążownik otrzymał wysoki kadłub, którego burty powyżej linii wodnej były nachylone do wewnątrz. Główne uzbrojenie umieszczono w 4 wieżach działowych ustawionych na planie rombu, z których dwie burtowe wystawały poza pokład ze względu na nachylenie kadłuba. Okręt otrzymał również wzmocnioną dziobnicę, która mogła być wykorzystywana jako taran.

Krążownik otrzymał nazwę USS Brooklyn (co było odstępstwem od praktyki nadawania nazw krążownikom od nazw stanów) i pod względem konstrukcyjnym przypominał francuskie okręty wojenne z końcówki XIX wieku. Ciężko powiedzieć, czy okręty te były inspiracją dla projektu USS Brooklyn, ponieważ w tym czasie Amerykanie budowali wiele dziwacznych okrętów wojennych, które śmiało mogły konkurować z francuskimi dziwadłami.

USS Brooklyn miał 122,7 m długości i wyporność 10 100 ton. Napęd stanowiły 4 silniki parowe o mocy 16 000 KM zapewniające prędkość 20-22 węzłów. Ze względu na chęć zamontowania cięższego uzbrojenia pancerz ograniczono do niewielkiego pasa burtowego (76 mm) oraz opancerzonego pokładu (152 mm) i części nadbudówek i barbet (76-102 mm) oraz wież (140 mm). Mostek chroniony był 216-minimetrowym pancerzem. Jak na tamte lata ochrona była bardzo skromna, a znaczna część kadłuba nie była opancerzona

W toku służby uzbrojenie krążownika kilkukrotnie ulegało zmianie. W momencie wejścia do służby składało się z 8 armat kalibru 203 mm umieszczonych podwójnie w 4 wieżach, 12 armat kalibru 127 mm, 4 armat kalibru 37 mm i 5 wyrzutni torped kalibru 457 mm. Wyrzutnie szybko zlikwidowano, a w 1917 roku część armat kalibru 127 mm usunięto aby zamontować na pokładzie działka przeciwlotnicze kalibru 76 mm. Dzięki pochylonemu kadłubowi wieże burtowe mogły strzelać zarówno do przodu jak i do tyłu, wzdłuż linii kadłuba. Dwie z czterech wież były obracane elektrycznie. co było sporą nowością w tamtych czasach.

Załoga liczyła 561 oficerów i marynarzy, którzy mieli do dyspozycji sporo miejsca wewnątrz wysokiego kadłuba okrętu. Krążownik wyróżniał się również trzema wysokimi kominami, dzięki którym dym wyprowadzany był na tyle wysoko nad kadłubem, że nie brudził nadbudówki.

Eksploatacja

Stępkę pod krążownik położono 2 sierpnia 1893 roku, wodowanie miało miejsce 2 października 1895 roku, a do służby okręt wszedł 1 grudnia 1896 roku. Koszt budowy wyniósł ponad 3,45 mln dolarów. Po wejściu do służby i zakończeniu treningów okręt wyruszył do Wielkiej Brytanii by wziąć udział w obchodach 60. urodzin Królowej Wiktorii.

Po powrocie do USA Brooklyn został oddelegowany do Flying Squadron, czyli specjalnej, szybkiej eskadry operującej na Atlantyku. Okręt był jednym z najszybszych w eskadrze, a dzięki przestronnym wnętrzom idealnie nadawał się na okręt flagowy. Po wybuchu wojny amerykańsko-hiszpańskiej eskadra została skierowana w rejon Santiago de Cuba, gdzie 3 lipca 1898 roku stoczyła bitwę z hiszpańską flotą.

USS Brooklyn znacząco przyczynił się do zatopienia krążownika pancernego Vizcaya, oraz pomógł w pościgu za krążownikiem Cristobal Colon. W trakcie walk amerykański okręt został trafiony 20 pociskami, które zabiły jednego marynarza, a drugiego raniły. Ogólnie uszkodzenia okrętu były niewielkie, mimo bardzo skąpego opancerzenia.

Po zakończeniu wojny Brooklyn pozostał na Atlantyku, a 16 grudnia 1899 roku został oddelegowany do służby w Manili na Filipinach. Okręt wziął następnie udział w pacyfikacji Powstania Bokserów a w 1902 roku powrócił do USA. W 1906 roku krążownik został przeniesiony do rezerwy, w której pozostawał do 23 czerwca 1908 roku, kiedy to wycofano go ze służby (postęp technologiczny w tamtych latach sprawił, że okręt szybko stał się przestarzały). 2 marca 1914 roku przywrócono go jednak do służby i przydzielono do Atlantyckiej Floty Rezerwowej.

W listopadzie 1915 roku skierowano go ponownie do Azji, gdzie pozostawał aż do końca I wojny światowej, pełniąc głównie służbę jako jednostka dyplomatyczna. Następnie do 1921 roku służył w Flocie Pacyfiku. Z racji wieku i zużycia 3 marca 1921 roku wycofano go ze służby a 20 grudnia 1921 roku sprzedano na złom.

Zapomniany okręt

USS Brooklyn pozostawał w służbie znacznie krócej niż jego poprzednik – USS New York, który wykorzystywano do 1941 roku (w ostatnich latach już jako okręt bazę). Jego nietypowa konstrukcja i eksperymentalny charakter zastosowanych rozwiązań sprawiły, że był jedynym przedstawicielem swojego typu oraz jednym z najbardziej oryginalnych amerykańskich okrętów wojennych przełomu wieków.