U-booty typu U-19 – pierwsze z pierwszych

Pierwsze niemieckie u-booty napędzane były silnikami Körtinga zasilanymi kerozyną. Nie zapewniały one jednak odpowiednich osiągów i co istotne wytwarzały charakterystyczna spaliny i cechowały się głośną pracą, więc szukano dla nich lepszej alternatywy w postaci silników diesla. Pierwszym u-bootem z takim napędem był SM U-19.

W 1904 roku w Niemczech rozpoczęto budowę pierwszych nowoczesnych okrętów podwodnych. Pierwszym u-bootem jaki zbudowano był SM U-1, który wszedł do służby w 1906 roku. Już podczas prac nad nim, a zwłaszcza nad jego rozwinięciem w postaci okrętów podwodnych typu Karp, budowanych dla Rosji, zwrócono uwagę na wady silników Körtinga, zasilanych kerozyną.

Silniki te nie zapewniały odpowiednich osiągów, a przede wszystkim wytwarzały charakterystyczną biało-żółtą chmurę spalin, która unosiła się nad wodą. Same silniki generowały również duży hałas, słyszany z daleka. Z racji tego, że pierwsze okręty podwodne były bardziej jednostkami nawodnymi z możliwością zanurzenia, problemy generowane przez silniki Körtinga były bardzo duże. Alternatywą dla nich miał być napęd w postaci silników diesla zasilanych ropą.

Nowe silniki w teorii miały być pod każdym względem lepsze od silników Körtinga. Problem polegał na tym, że zakłady MAN zajmujące się ich produkcją nie były w stanie dostarczyć małych silników diesla nadających się do montażu w okręcie podwodnym. Mimo to, w 1908 roku dowództwo niemieckiej floty wysłało specyfikacją dla nowych silników wysokoprężnych do zakładów MAN, Körting i Fiat. Miały one dysponować mocą 850 KM.

Ostatecznie zakłady MAN rozpoczęły testy silnika spełniającego oczekiwania floty w 1910 roku. Jeszcze w trakcie ich trwania dowództwo floty złożyło w stoczni Kaiserliche Werft Danzig w Gdańsku zamówienie na 4 okręty podwodne wyposażone w te silniki. Jednostki otrzymały oznaczenia SM U-19 do SM U-22, w związku z czym określano je łącznie jako typu U-19.

Oficjalnie zamówienie na nowe okręty złożono 25 listopada 1910 roku. Stępkę pod pierwszy okręt – SM U-19 położono 20 października 1911 roku, a wodowanie okrętu miało miejsce 10 października 1912 roku. Do służby okręt wszedł 6 lipca 1913 roku. Kolejne jednostki oddawano do eksploatacji w ciągu kilku miesięcy.

Jednostki te miały 64,15 m długości i 837 ton wyporności w zanurzeniu oraz 650 ton na powierzchni. Napęd stanowiły 2 silniki diesla MAN SM6x400 o mocy 1700 KM oraz dwa silniki elektryczne AEG o mocy 1200 KM zapewniające prędkość maksymalną 15,4 węzła na powierzchni i 9.5 węzła pod wodą. Zasięg wynosił 9700 mil morskich na powierzchni przy prędkości 8 węzłów oraz 80 mil morskich pod wodą przy prędkości 5 węzłów. Uzbrojenie składało się z 4 wyrzutni torped kalibru 500 mm (po dwie na dziobie i rufie) z zapasem 6 torped oraz 1 lub 2 działa kalibru 88 mm (SM U-19 posiadał jedno działo kalibru 105 mm). Załoga liczyła 31 marynarzy i 4 oficerów.

Okręty typu U-19 były pierwszymi okrętami podwodnymi w Kaiserliche Marine napędzanymi silnikami diesla oraz pierwszymi wyposażonymi w armaty umieszczone na kadłubie. W toku służby kilkukrotnie zapisały się jako pierwsze. SM U-21 jako pierwszy u-boot w historii zatopił wrogi okręt przy użyciu torpedy (5 września 1914 roku zatopił krążownik HMS Pathfinder), SM U-19 został pierwszym prawie zatopionym u-bootem (został staranowany i poważnie uszkodzony 24 października 1914 roku, ale mimo to udało się go naprawić), SM U-20 jako pierwszy przepłynął naokoło Wielkiej Brytanii, SM U-21 jako pierwszy u-boot udał się na Morze Śródziemne (25 kwietnia 1915 roku) a SM U-20 zatopił liniowiec RMS Lusitania, będący pierwszym dużym statkiem pasażerskim zatopionym przez u-boota.

Okręty typu U-19 były udanymi jednostkami, ale szybko stały się przestarzałe wraz z wejściem do eksploatacji kolejnych, większych okrętów. Mimo to miały swój historyczny wpływ na przebieg wojny i w pewnym sensie całego konfliktu, ponieważ zatopienie Lusitanii zmieniło znacząco przebieg I wojny światowej. W toku działań wojennych zniszczony został tylko SM U-20, natomiast pozostałe okręty przetrwały do końca wojny i zostały zezłomowane na początku lat 20.

Więcej informacji o historii niemieckich u-bootów od samych jej początków, aż do czasów współczesnych znajdziecie w książce Niemieckie okręty podwodne, wydanej przez wydawnictwo Almapress, której jesteśmy również patronem medialnym.