Japońskie wojska pancerne podczas II wojny światowej prezentowały się zdecydowanie gorzej niż formacje z innych krajów. Podstawowymi czołgami były tankietki, czołgi lekkie i czołgi średnie niewiele cięższe od czołgów lekkich. Najliczniej produkowanym pojazdem pancernym japońskiej armii był natomiast czołg lekki Typ 95 Ha-Go.
Geneza
Do połowy lat 20. podstawowymi japońskimi czołgami były pojazdy zakupione w Europie i pamiętające I wojnę światową. Dopiero w 1925 roku rozpoczęto budowę pierwszych całkowicie japońskich czołgów średnich. W kolejnych latach opracowano jeszcze kilka pojazdów. Na początku lat 30. japońskie wojska pancerne wykorzystywały kilka produkowanych w niewielkich ilościach czołgów średnich, typowych dla tego okresu. Według założeń, miały to być pojazdy wspierające piechotę, więc stawiano w nich na uniwersalne uzbrojenie, ale kosztem osiągów.
Chrzest bojowy japońskie czołgi przeszły w Mongolii Zewnętrznej i Chinach w 1932 roku. Wnioski z walk wykazały jednak, że eksploatowane czołgi średnie są zbyt powolne aby nadążyć za piechotą lub kawalerią podczas przemarszów. W związku z tym potrzebny był nowy czołg dysponujący wyższą prędkością. Doświadczenia z walk wykazały również, że najbardziej potrzebne są małe, lekkie czołgi przystosowane do wspierania piechoty. Pojazdy takie miały dysponować wyższą prędkością, ale kosztem opancerzenia i uzbrojenia.
Japońscy wojskowi uznali bowiem, że w Chinach zagrożenie ze strony innych czołgów było minimalne lub nawet zerowe, natomiast na wsypach należących do Japonii nie będzie miejsca na typowe starcia czołgów. Mając gotową koncepcję, Centralne Biuro Konstrukcyjne Armii zleciło arsenałowi w Sagami przygotowanie projektu takiego pojazdu.
Nowy czołg lekki
Podwozie czołgu opracował inż. Tomio Hara, a resztę projektu przygotowano w zakładach Mitsubishi Heavy Industries. W lipcu 1933 roku rozpoczęto budowę pierwszego prototypu. Był on gotowy w czerwcu 1934 roku, jednak okazało się, że waży 7,5 tony, a według założeń jego masa miała nie przekraczać 7 ton. W związku z tym pojazd wrócił do zakładów, gdzie wprowadzono w nim modyfikacje obniżające masę własną do 6,5 tony.
W październiku 1934 roku czołg uzyskał akceptację wojsk lądowych, które zleciły wysłanie prototypu do Mandżurii w celu przeprowadzenia prób w warunkach bojowych. Wnioski z jego eksploatacji wykazały potrzebę powiększenia przedziału bojowego, dodania wieżyczki obserwacyjnej na wieży i dodania kolejnych szczelin obserwacyjnych. Zmiany te doprowadziły do ponownego wzrostu masy, ale dzięki zmianom w technologii produkcji udało się uzyskać masę własną 6,7 tony i bojową do 7,4 tony.
Po zmianach czołg otrzymał ostateczną akceptację wojsk lądowych, które zleciły rozpoczęcie jego produkcji seryjnej pod oznaczeniem Typ 2595 Ke-Go. W toku eksploatacji bardziej przyjęła się jednak skrócona nazwa Typ 95 z dopiskiem Ha-Go.
Typ 95 Ha-Go miał 4,38 m długości i masę bojową 7,4 tony. Napęd stanowił sześciocylindrowy silnik diesla Mitsubishi A6120VDe o pojemności 14,4 litra i mocy 120 KM, zapewniający prędkość maksymalną 45 km/h na drogach i 22 km/h w terenie. Uzbrojenie składało się z armaty Typ 94 kalibru 37 mm (później zamienionej na nieco nowocześniejszy Typ 97) oraz dwóch karabinów maszynowych kalibru 6,5 mm, zastąpionych w toku produkcji karabinami kalibru 7,7 mm. Pancerz miał grubość od 6 do 12 mm. Załoga liczyła 3 żołnierzy – kierowcę, strzelca kadłubowego karabinu maszynowego oraz dowódcę obsługującego działo i karabin maszynowy w wieży. Tylko w czołgach wykorzystywanych przez dowódców instalowano radiostacje.
Eksploatacja
Produkcja seryjna czołgów Typ 95 Ha-Go ruszyła w 1935 roku, ale była bardzo powolna. Według źródeł japońskich, do końca 1939 roku wyprodukowano zaledwie 282 czołgi tego typu (dane zachodnie sugerują 199 czołgów). Od 1940 roku produkcja ruszyła na większą skalę i trwała do 1943 roku. Według danych japońskich powstało 2378 czołgów, a według danych zachodnich 1161. Niezależnie od źródła, był to podstawowy i najliczniej produkowany japoński czołg podczas II wojny światowej.
Chrzest bojowy Typ 95 przeszedł w 1939 roku pod Chałchin-Goł. Mimo początkowych sukcesów, Japończycy ponieśli w trakcie walk spore straty, tracąc również czołgi Typ 95. Po raz kolejny Ha-Go wykorzystano w trakcie walk na Półwyspie Malajskim i w Birmie w 1942 roku. Wraz z wzrostem produkcji zaczęto je również dostarczać do jednostek zajmujących, a później broniących wysp na Pacyfiku. Szybko okazało się jednak, że Typ 95 jest całkowicie przestarzały. Jego armata była w stanie zwalczać jedynie amerykańskie czołgi lekkie, takie jak M3 Stuart. Przy cięższych pojazdach i większych dystansach Typ 95 nie miał żadnych szans.
Amerykańscy żołnierze zauważyli również, że czołg ten jest podatny na ostrzał z broni maszynowej, zwłaszcza kalibru 12,7 mm. Pociski tego kalibru spokojnie przebijały pancerz wokół silnika. Typ 95 Ha-Go wykorzystywano na większości wysp zajętych przez Japonię. Na wyspie Luzon doszło do największego starcia z wykorzystaniem czołgów Typ 95. Stacjonujące tam japońskie jednostki posiadały ponad 220 pojazdów tego typu. W ciągu kilku dni walk większość została jednak zniszczona.
Po raz ostatni czołgi Typ 95 Japończycy wykorzystali na wyspie Szumszu, gdzie kilka pojazdów broniło wyspy przed rosyjskim desantem. Można spotkać się z informacjami, że czołgi te wykorzystywano również w Mandżurii przeciwko rosyjskiej armii, ale nie ma potwierdzenia tych informacji. Pewna liczba tych czołgów trafiła w ręce Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, która wykorzystywała je do walki z Kuomintangiem.
Na bazie podwozia Typ 95 opracowano kilka wersji specjalnych, takich jak czołgi pływające czy też działa samobieżne. Większość z nich produkowano w niewielkich ilościach lub pozostały na etapie prototypu. Sam układ podwozia zastosowany w Ha-Go wykorzystano natomiast w innych czołgach projektowanych w Japonii przed II wojną światową.
Podsumowanie
Czołg Typ 95 Ha-Go w momencie wejścia do służby uznawany był za jeden z najlepszych czołgów lekkich na świecie. Mimo słabego opancerzenia był szybki i dobrze uzbrojony. W 1939 roku rozwój broni pancernej sprawił jednak, że pojazdy te był całkowicie przestarzałe. Gdy doszło do starć japońskich wojsk z brytyjskimi i amerykańskimi oddziałami pancernymi, szybko okazało się, że japońskie czołgi były całkowicie niedostosowane do ówczesnego pola walki.
Mimo to, eksploatowano je do końca wojny równolegle z wieloma innymi pojazdami zaprojektowanymi przed wojną i na jej początku. W 1944 roku opracowano unowocześnioną wersję czołgu oznaczoną jako Typ 4 Ke-Nu. Posiadała ona nową wieżę i armatę kalibru 57 mm. Chociaż wprowadzone zmiany zwiększyły skuteczność czołgu, dalej ustępował on podobnym konstrukcjom zachodnim.
Discover more from SmartAge.pl
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
