Twierdza Srebrna Góra – piękna twierdza na szczycie góry

Twierdza Srebrna Góra jest jednym z ciekawszych kompleksów fortecznych w Polsce, oraz jedyną twierdzą górską na terenie Polski. Zbudowano ją w drugiej połowie XVIII wieku z inicjatywy Fryderyka II Wielkiego. Od wielu lat wykorzystywana jest jako atrakcja turystyczna.

Historia twierdzy sięga 1765 roku. Po zdobyciu Śląska przez wojska pruskie, Fryderyk II Wielki podjął decyzję o zbudowaniu w tym rejonie nowej twierdzy, która miała zabezpieczyć zdobyte tereny. Aby maksymalnie wykorzystać możliwości górzystego terenu, jako miejsce budowy kompleksu umocnień wybrano wzniesienia górujące nad Przełęczą Srebrną – Forteczną Górę i Ostróg. Szczyty wznoszą się odpowiednio na 686 i 627 m n. p. m.

Projekt twierdzy przygotował Ludwik Wilhelm Regeler, a Fryderyk II Wielki naniósł dodatkowe poprawki osobiście. Zakładał on budowę kompleksu fortecznego składającego się z kilku obiektów, tworzących jeden duży fort. Budowa trwała od 1765 roku do 1777 i brało w niej udział od 4 do 4,5 tys. robotników. Koszt prac wyniósł 1 668 000 talarów, a część środków pozyskano z nałożonych na mieszkańców podatków. Twierdza Srebrna Góra składała się z sześciu fortów, liczących 151 kazamat na trzech kondygnacjach, otoczona była wieńcem bastionów i kleszczy, a na środku znajdował się donżon składający się z 4 wież o średnicy 60 m, których ściany miały 12 m grubości.

Garnizon twierdzy liczył od 2,5 do 3,5 tys. żołnierzy, dysponujących 264 działami i moździerzami. Wewnątrz umocnień znalazły się olbrzymie magazyny, 9 studni, zbrojownie, kaplica, więzienie, szpital, piekarnia, browar, warsztaty rzemieślnicze i prochownia, dzięki którym kompleks miał wytrzymać trwające 3-5 miesięcy oblężenie.

Twierdza Srebrna Góra tylko raz została wykorzystana w działaniach wojennych. 28 czerwca 1807 roku Bawarczycy i Wirtemberczycy próbowali zając obiekt szturmem z marszu, ale bez powodzenia. Przez kilka dni garnizon odpowiadał ogniem, ale 9 lipca walki dobiegły końca. Przez kolejnych kilkanaście lat twierdza wykorzystywana była do różnych celów, ale 1 stycznia 1860 roku podjęto decyzję o likwidacji kompleksu.

Rozwój artylerii i zmiana sposobu prowadzenia walk w tym okresie sprawiły, że kompleks stał się przestarzały. Przez kilka kolejnych lat twierdzę wykorzystywano więc  jako poligon artyleryjski, ale lokalne władze szybko zauważyły w nim potencjał jako atrakcji turystycznej. Częściowo zdewastowaną twierdzę przekształcono w atrakcję turystyczną i uprzątnięto. Aby ułatwić dostęp do okolicznych terenów, pod koniec XIX wieku uruchomiono Kolej Sowiogórską, która prowadziła do Przełęczy Srebrnej między fortami.

Po I wojnie światowej obiekt po raz kolejny wyremontowano i uruchomiono w jego wnętrzach restaurację. Dalsza rewitalizacja twierdzy została przerwana przez wybuch II wojny światowej. Odizolowany kompleks przekształcono wówczas w obóz jeniecki, w którym trzymano głównie polskich żołnierzy wziętych do niewoli podczas walk we wrześniu 1939 roku.

Po zakończeniu wojny, twierdzę zajęły wojska rosyjskie, które rozgrabiły obiekt i dokonały dodatkowych zniszczeń. Dopiero w 1965 roku podjęto decyzję o przywróceniu dawnej twierdzy do stanu pozwalającego na zwiedzanie. PTTK (Polski Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze) wspólnie z Komendą Dolnośląskiej Chorągwi ZHP rozpoczęło proces rewitalizacji obiektu. 28 czerwca 1974 roku na terenie będącego w centrum fortu donżonu uruchomiono muzeum ciężkiej broni palnej. Przez kolejne lata obiekt systematycznie naprawiano, równocześnie prowadząc liczne prace archeologiczne na jego terenie. Obecnie fort jest miejscem organizacji licznych imprez plenerowych oraz jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych Dolnego Śląska.

Źródło zdjęć: Depositphotos.com