Tr21 – pierwszy polski parowóz

Zaprojektowany w 1921 roku parowóz Tr21 uznawany jest za pierwszy polski parowóz (chociaż zaprojektowano go we współpracy z austriacką firmą StEG, gdzie rozpoczęto też jego produkcję, przez co nie był pierwszym całkowicie polskim parowozem). Zbudowano 148 egzemplarzy, które wykorzystywano do lat 70. w PKP.

Parowozy Tr21 powstały w odpowiedzi na zapotrzebowanie polskiej kolei, która po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku była w tragicznym stanie. Brakowało wszystkiego – od taboru, przez kadrę po zakłady produkcyjne. W związku z tym w pierwszej kolejności zaczęto ściągać do kraju specjalistów, którzy pomogli zbudować pierwsze polskie zakłady produkcyjne i remontowe taboru kolejowego.

Kolejnym etapem prac nad budową polskich kolei było zaprojektowanie własnych parowozów, które zastąpiłyby z czasem pozyskane po zaborcach i będące często w kiepskim stanie pojazdy. W 1921 roku polscy inżynierowie działający w Pierwszej Fabryce Lokomotyw Fablok w Chrzanowie, nawiązali współpracę z biurem konstrukcyjnym Fabryki Lokomotyw StEG w Wiedniu.

Wspólnie opracowali projekt parowozu, który miał stać się pierwszym polskim parowozem. Produkcję rozpoczęto w 1922 roku w StEG i kontynuowano do 1923 roku, wytwarzając 36 parowozów pierwszej serii. Od 1924 roku do 1926 roku w Chrzanowie wybudowano 72 parowozy. Dodatkowo w belgijskich zakładach Cockerill zbudowano 40 dalszych parowozów tego typu. Pierwsza próbna jazda parowozu wyprodukowanego w Polsce odbyła się 27 lutego 1924 roku, a 7 kwietnia 1924 roku oficjalnie przekazano go PKP.

Parowozy Tr21 miały masę służbową 80 ton (130 ton z tendrem) i 11,8 m długości (18,2 m długości wraz z tendrem). Moc znamionowa silnika wynosiła 670 KM, co pozwalało na rozpędzenie parowozu do prędkości 60 km/h.

Parowozy serii Tr21 wykorzystywano intensywnie zarówno przed wojną jak i po zakończeniu II wojny światowej. Konflikt przetrwało około 100 egzemplarzy w różnym stanie. Pozostawały one w eksploatacji w PKP aż do 1974 roku. Do naszych czasów przetrwały jednak tylko jeden egzemplarz, który znajduje się w muzeum w Karsznice.

Chociaż parowozy Tr21 określane są jako pierwsze polskie parowozy, w praktyce są pierwszymi parowozami częściowo zaprojektowanymi i produkowanymi w Polsce. Pierwszymi całkowicie polskimi parowozami były dopiero lokomotywy OKl27.