Szwedzki samolot bombowo-rozpoznawczy Saab 17

Zaprojektowany na początku lat 40. Saab 17 powstał w odpowiedzi na zapotrzebowanie szwedzkich sił powietrznych na lekki bombowiec, mogący pełnić rolę zarówno bombowca nurkującego jak i samolotu rozpoznawczego.

Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku szwedzkie siły powietrzne prezentowały się bardzo chaotycznie. W służbie znajdowało się wiele różnych typów samolotów, które w znacznej mierze były albo przestarzałe, albo produkowane w niewielkich partiach, a przez to drogie w eksploatacji. Chcąc uporządkować sytuację, dowództwo sił powietrznych w 1935 roku zleciło opracowanie nowego lekkiego bombowca, który otrzymał początkowo oznaczenie L10.

Saab 17

Prace nad maszyną zlecono AB Svenska Järnvägsverkstädernas Aeroplanavdelning, ale ze względu na połączeniu się tej wytwórni z zakładami Saaba, ostatecznie maszyna została zbudowana przez Saaba i oznaczona jako Saab 17. W trakcie prac nad samolotem, zespół inżynierów Saaba wspierany był przez amerykańskich inżynierów, którzy przyjechali do Szwecji w celu wdrożenia produkcji licencyjnych bombowców B 5, będących szwedzką odmianą Northropa 8A-1.

Prototyp nowego bombowca został oblatany 18 maja 1940 roku. Maszyna miała 9,8 m długości, 13,7 m rozpiętości skrzydeł i maksymalną masę startową 3970 kg. Napęd zapewniał silnik Svenska Flygmotor STW C-3 Twin Wasp o mocy 1065 KM, będący lokalną odmianą silnika Pratt & Whitney Twin Wasp (ponadto stosowano silniki SFA Mercury XXIV o mocy 990 KM). Zapewniał on prędkość maksymalną 435 km/h i przelotową 390 km/h.

Saab 17

Uzbrojenie samolotu składało się z 2 karabinów maszynowych kalibru 7,9 mm w skrzydłach i jednego na stanowisku za kokpitem. Saab 17 mógł zabrać około 700 kg bomb – 400 kg w komorze bombowej, reszta pod skrzydłami. W komorze bombowej znajdował się specjalny “widelec” ułatwiający zrzut bomby w locie nurkowym. Załoga liczyła 2 osoby.

Najbardziej charakterystyczną cechą samolotu było podwozie, które składało się pod skrzydłem, a nie do jego wnętrza. Dzięki temu konstruktorzy zaprojektowali znacznie wytrzymalsze skrzydła, chociaż obudowa podwozia generowała opór powietrza. Aby zwiększyć możliwości prowadzenia rozpoznania, załoga dysponowała obszernym przeszklonym kokpitem.

Saab 17 (fot. Alan Wilson)

Oficjalnie do służby Saab 17 trafił w 1942 roku. Eksploatowano kilka wersji, różniących się przeznaczaniem i możliwościami bojowymi. Część maszyn przebudowywano również na wersje specjalistyczne – wodnosamoloty, holowniki celów itp.

• B 17A – podstawowa wersja bombowca (132 egzemplarze)
• B 17B – bombowiec nurkujący (55 egzemplarzy)
• S 17B – wersja rozpoznawcza (59 egzemplarzy w dwóch podwersjach, oraz 62 przebudowane z bombowców)
• B 17C – wersja tymczasowa, budowana z włoskimi silnikami Piaggio P XI bis RC 40D (77 egzemplarzy)

Szwedzkie siły powietrzne wykorzystywały Saaby 17 do połowy lat 50. W 1947 roku 47 maszyn sprzedano Etiopii, która eksplorowała je do 1968 roku. Ponadto pojedyncze egzemplarze trafiły do Austrii i Finlandii, gdzie wykorzystywano je głównie do holowania celów.

Saab 17 (fot. Alan Wilson)

Kariera Saabów 17 nie była zbyt ciekawa, ponieważ Szwecja nie brała udział uw działaniach wojennych, a pozostali użytkownicy wykorzystywali swoje samoloty do zadań pomocniczych. Do naszych czasów przetrwało oficjalnie 5 maszyn w wersji B 17A i S 17BL. Dwa z nich są w Szwecji (w tym jeden w stanie lotnym), jeden w Danii, a dwa ex-etiopskie prawdopodobnie są obecnie na Litwie, ale ich status nie jest do końca znany.