Szwedzki myśliwiec FFVS J 22

Podczas II wojny światowej neutralna Szwecja znajdowała się w trudnym położeniu. Otoczona przez potencjalnych wrogów, nie mogła liczyć na żadną pomoc w razie inwazji. W związku z tym Szwedzi sami musieli dbać o utrzymanie jak najskuteczniejszych sił zbrojnych, zwłaszcza lotnictwa w oparciu o własny przemysł zbrojeniowy. Efektem było powstanie wielu ciekawych i małoseryjnych samolotów, z których jednym jest FFVS J 22.

Geneza

Już pod koniec lat 30. Szwedzi wiedzieli, że muszą zainwestować znaczne środki w rozbudowę sił powietrznych. W ramach przedwojennych planów podjęto decyzję o zakupie amerykańskich samolotów Seversky P-35 i P-66 Vanguard, jednak po zajęciu Norwegii przez Niemcy, realizacja kontraktu okazała się niemożliwa, a Stany Zjednoczone ograniczyły dostawy sprzętu do państw nie będących ich sojusznikami.

FFVS J 22

W zaistniałej sytuacji Szwedzi musieli poszukać innego źródła nowoczesnych samolotów. Rozważano zakup fińskich maszyn (prace nad nimi ruszyły dopiero w 1941 roku), a nawet radzieckich oraz… japońskich. W obu przypadkach na przeszkodzie stanęły kwestie logistyczne. Tymczasowym rozwiązaniem okazało się pozyskanie partii myśliwców Fiat CR.42 Falco i Reggiane Re.2000 z Włoch, ale samoloty te nie spełniały oczekiwań sił powietrznych.

W takiej sytuacji jedynym rozwiązaniem było zaprojektowanie własnych samolotów od podstaw. Zakłady Saab zostały oddelegowane do prac nad bombowcami, natomiast w celu zbudowania myśliwców, powołano do istnienia nowe zakłady Kungliga Flygförvaltningens Flygverkstad i Stockholm (FFVS).

FFVS J 22

FFVS J 22

Według założeń, nowy myśliwiec miał mieć konstrukcję dolnopłata o metalowej konstrukcji, pokrytego sklejką. Od początku zakładano zainstalowanie chowanego podwozia, zamknięty kokpit oraz silnik Pratt & Whitney R-1830 Twin Wasp jako napęd (Szwedzi posiadali taki silnik pozyskany z USA wcześniej, ale nie posiadali licencji na jego produkcję).

Prototyp myśliwca oblatano 20 września 1942 roku. Po serii prób samolot został skierowany do produkcji seryjnej, która trwała do kwietnia 1946 roku. Łącznie zbudowano 198 maszyn w dwóch wersjach produkcyjnych – J 22-1/J 22A i J-22-2/J 22B, różniące się uzbrojeniem.

FFVS J 22

FFVS J 22 miał 7,8 m długości, 10 m rozpiętości skrzydeł i maksymalną masę startową około 2760kg. Napęd stanowił czternastocylindrowy silnik SFA STWC3-G, będący nielicencyjną kopią amerykańskiego silnika Pratt & Whitney R-1830-SC3-G Twin Wasp o mocy 1050 KM (Szwedzi po wojnie zapłacili symbolicznego dolara za licencję). Zapewniał on prędkość maksymalną do 575 km/h i przelotową 500 km/h, oraz zasięg 1270 km. Uzbrojenie różniło się między wersjami A i B. Pierwsza posiadała dwa karabiny maszynowe kalibru 8 mm i dwa kalibru 13,2 mm, natomiast druga otrzymała już cztery karabiny maszynowe kalibru 13,2 mm.

Piloci ocenili nowe myśliwce pozytywnie, głównie za dobre zachowanie w powietrzu oraz manewrowość. Jedyną uwagę budziła widoczność z kokpitu. Myśliwce te były jednak rozwiązaniem przejściowym i po wojnie szybko zastąpiono je najpierw myśliwcami P-51 Mustang pozyskanymi z USA, a później samolotami o napędzie odrzutowym.

FFVS J 22 (fot. Towpilot/Wikimedia Commons)

Do naszych czasów przetrwały 3 egzemplarze J 22. Jedna z maszyn jest sprawna, ale nie jest zdolna do lotu, a druga ma zostać przywrócono do pełnej sprawności. Dodatkowo w magazynach znajdują się dwie niekompletne maszyny, które maja docelowo posłużyć do zbudowania jednego, w pełni sprawnego egzemplarza lotnego.