Svalbard - Globalny Bank Nasion

Zmiany klimatyczne, klęski żywiołowe czy też konflikty zbrojne przetaczające się przez świat mogą nie tylko doprowadzić do zniszczenia danych terenów, ale również do zniszczenia nasion i upraw. Aby temu zapobiec, na całym świecie istnieje kilka Banków Nasion, które przechowują próbki wszystkich nasion z danego regionu. Dodatkowo w Norwegii działa Globalny Bank Nasion, w którym gromadzone są próbki z innych Banków.

Na całym świecie działają liczne Banki Nasion, przechowujące w bezpiecznych warunkach zbiory nasion z danego regionu. Ich głównym zadaniem jest przechowanie nasion zapewniających różnorodność genetyczną roślin jadalnych. Nasiona te mogłyby być wykorzystywane do odtwarzania upraw w danym regionie. Niestety wiele z banków narażonych jest jednak na lokalne klęski żywiołowe i konflikty, przez co nie są idealnym zabezpieczeniem (w trakcie wojny domowej w Syrii doszło do zniszczenia lokalnego banku nasion, a jego zbiory odtwarzano z kopii właśnie z Globalnego Banku Nasion).

Svalbard – Globalny Bank Nasion (fot. Einar Jørgen Haraldseid)

W latach 80. Nordic Gene Bank (NordGen), zajmujący się zabezpieczeniem nasion z całej Skandynawii postanowił stworzyć dodatkowy bank nasion, który byłby zabezpieczeniem na wypadek zniszczenia zbiorów w lokalnych bankach. Jako lokalizację do jego budowy wybrano archipelag Svalbard a dokładnie wyspę Spitsbergen na Morzu Arktycznym. Jej położenie zapewniało największe bezpieczeństwo – wyspa znajduje się na spokojnym tektonicznie obszarze, jest na tyle wysoka, że nawet gdyby doszło do roztopienia wszystkich lodowców, nie zostałaby zalana, a ponadto panują tam bardzo niskie temperatury i wieczna zmarzlina.

Warunki były więc idealne do założenia banku nasion. Początkowo nasiona gromadzono w opuszczonej kopalni węgla na wyspie, ale rozwiązanie to nie było najlepsze. W latach 90. władze Norwegii zaczęły rozważać zbudowanie od podstaw obiektu zaprojektowanego tak, aby zapewnić maksymalny poziom ochrony dla zbiorów.

Svalbard – Globalny Bank Nasion (fot. Miksu/Wikimedia Commons)

Minęło jednak dobrych kilka lat, zanim projekt ujrzał światło dzienne. Budowę Globalnego Banku Nasion w Svalbard rozpoczęto oficjalnie 19 czerwca 2006 roku. Obiekt oficjalnie uruchomiono 26 lutego 2008 roku. Jest to długi na 120 metrów schron o powierzchni 10 000 m² wydrążony w skale. W jego wnętrzu umieszczono komory, w których przechowywane są nasiona w specjalnych zabezpieczonych pomnikach. Koszt budowy wyniósł 9 mln dolarów.

Dzięki odpowiedniej konstrukcji, niska temperatura wewnątrz obiektu utrzymywana jest naturalnie (chociaż sam obiekt wyposażony jest w klimatyzację, która dodatkowo schładza wnętrze do temperatury -18 °C). W razie awarii systemów, dopiero po kilku tygodniach temperatura wzrosłaby do poziomu -3 °C, które normalnie panują na tym obszarze. Nasiona byłyby jednak cały czas bezpieczne i prawdopodobnie przetrwałyby w takich warunkach nawet kilkaset lat (albo i kilka tysięcy lat).

Svalbard – Globalny Bank Nasion

Globalny Bank Nasion może pomieścić nawet 4,5 mln próbek (czyli około 2,5 mld nasion) – w lutym 2019 roku zbiory liczyły 992 032 próbek. Obiekt jest zarządzony i finansowany przez norweskie władze, a wszystkie zbiory są kopią zbiorów z innych banków. Wśród zbiorów można znaleźć próbki z całego świata, nawet z Korei Północnej.

Obiekt jest w pełni autonomiczny i nie wymaga stałej obsługi. Co istotne, właścicielami zbiorów są poszczególne banki nasion, a nie Norwegia, do której należy cały obiekt. Dostęp do Globalnego Banku Nasion w normalnych warunkach jest bardzo ograniczony, aby maksymalnie chronić zbiory. Jest to ostatnia deska ratunku, gdyby doszło do globalnej katastrofy, która wyniszczyłaby wszystkie zbiory żywności na Ziemi.