Sikorsky R-4 – pierwszy amerykański śmigłowiec produkowany seryjnie

Za pierwszy śmigłowiec produkowany seryjnie uznaje się niemieckiego Flettnera Fl 282. Wyprodukowano jednak tylko 24 maszyny tego typu. Kolejną maszyną na liście pierwszych śmigłowców jest amerykański Sikorsky R-4, uważany za pierwszy śmigłowiec produkowany w większej serii.

Pierwszy amerykański śmigłowiec produkowany seryjnie

Można śmiało powiedzieć, że ojcem współczesnych śmigłowców jest Igor Sikorski, który prowadził prace nad maszynami tego typu już w latach 20., jednak dopiero w 1940 roku udało mu się oblatać pierwszy śmigłowiec, który prezentował konkretne możliwości – Vought-Sikorsky VS-300. Maszyna ta stał się podstawą do zaprojektowania pierwszego amerykańskiego śmigłowca produkowanego seryjnie – Sikorsky R-4.

Vought-Sikorsky VS-300

W 1939 i 1940 roku, Sikorski przeprowadził liczne próby VS-300, w trakcie których testowano różne konfiguracje wirników i systemów sterowania. Łącznie wyróżnić można aż 19 różnych konfiguracji. W styczniu 1941 roku projektem zainteresował się US Army Air Corps, który zlecił zakładom Vought-Sikorsky opracowanie śmigłowca z myślą o wprowadzeniu go do produkcji seryjnej. Maszyna miała przede wszystkim dysponować lepszymi parametrami od VS-300.

Po zaledwie roku, 14 stycznia 1942 roku dokonano oblotu pierwszego prototypu nowego śmigłowca, który otrzymał oznaczenie fabryczne Sikorsky S-47 i wojskowe XR-4. W toku kolejnych prób maszyny, jej konstrukcję wielokrotnie modyfikowano i dostosowywano do potrzeb wojska. W grudniu 1942 roku USAAC zamówił serię 27 maszyn serii przedprodukcyjnej opartych konstrukcyjnie na prototypie oznaczonym jako YR-4B (z wydłużonym kadłubem i wirnikami w stosunku do YB-4A). W 1944 roku zakłady Sikorskiego otrzymały natomiast zamówienie na 100 maszyn seryjnych.

Sikorsky R-4

Sikorsky R-4 miał prostą konstrukcję i klasyczny według współczesnych standardów układ konstrukcyjny. Maszyna miała 14,7 m długości, a średnica wirnika wynosiła 11,6 m. Masa własna wynosiła 916 kg, a maksymalna startowa 1180 kg. Kadłub kratownicowy pokryty był blachą i płótnem, a przeszklona kabina z przodu mieściła dwie osoby. Napęd maszyn seryjnych stanowił silnik Warner R-550-3 o mocy 203 KM (prototyp XR-4 miał silnik Warner R-500-3 Super Scarab o mocy 167 KM, zastąpiony później silnikiem Warner R-550-1 o mocy 182 KM, taki sam jak w prototypach YR-4A i YR-4B). Zapewniały one prędkość maksymalną 121 km/h i przelotową 96,5 km/h, oraz zasięg 209 km.

Eksploatacja

Pierwsze loty operacyjne, śmigłowce R-4 rozpoczęły już w styczniu 1944 roku, jednak dopiero operacja ratunkowa przeprowadzona w Birmie, w dniach 22-23 kwietnia 1944 roku uznawana jest za pierwszą prawdziwą operację bojową. Jeden z prototypowych YR-4B został wówczas wykorzystany do przetransportowania załogi samolotu, który rozbił się podczas lotu. Ze względu na ograniczoną ilość miejsca i udźwig, pilotujący śmigłowiec Carter Herman brał po dwóch rannych za jednym lotem.

Sikorsky R-4

W kolejnych miesiącach śmigłowce R-4 wzięły udział w wielu kolejnych misjach ratunkowych. Kilka maszyn wykorzystywano również na morzu. Śmigłowce startowały z specjalnie przygotowanych lądowisk na pokładach niszczycieli i statków transportowych. Głównym zadaniem tych maszyn było dostarczanie zaopatrzenia i części zamiennych oraz operacje ratunkowe.

Kilka maszyn trafiło pod koniec wojny do Wielkiej Brytanii, gdzie wykorzystywano je do szkolenia przyszłych pilotów. Krótko po wojnie większość R-4 została jednak wycofana ze służby wraz z pojawieniem się nowszych, bardziej dopracowanych maszyn, dysponujących większymi osiągami. Jedną z takich maszyn był Sikorsky H-5.