Santos-Dumont 14-bis – (prawie) pierwszy samolot

Chociaż to bracia Wright uznawani są za pierwszych, którzy wzbili się w powietrze maszyną latającą cięższą od powietrza i napędzaną silnikiem, można spotkać się z opinią, że pierwszym samolotem był dopiero zbudowany 3 lata później Santos-Dumont 14-bis.

Zainspirowany dokonaniami braci Wright Gabriel Voisin wykonał w 1905 roku lot szybowcem holowanym przez łódź na Sekwanie. Jego maszyna miała skrzydła o konstrukcji skrzynkowej. Sukces jakim był ten lot popchnął Voisina do dalszych prac. Pod koniec tego roku spotkał się on z Alberto Santos-Dumontem, brazylijskim pionierem lotnictwa, mieszkającym w tym czasie w Paryżu i zlecił mu opracowanie samolotu, który pozwoliłby na wygranie dwóch konkursów lotniczych. Pierwszy z konkursów wymagał wykonania lotu na dystansie 25 m, a drugi na dystansie 100 m.

Sontos-Dumont rozpoczął prace nad samolotem, w którym zastosował rozwiązania z szybowca Voisina. Maszyna miała układ kaczki, z silnikiem pchającym z tyłu. Pilot stał w koszu w tylnej części kadłuba. Napęd zapewniał 24-konny silnik V8 Antoinette. Cała konstrukcja została wykonana z bambusa i drewna sosnowego, dodatkowo wzmocnionego aluminiowymi tulejami, a skrzydła pokryto japońskim jedwabiem.

Pierwszy test samolotu miał miejsce 22 lipca 1906 roku w Neuille. Maszyna została podczepiona pod sterowiec ciśnieniowy No.14 i wykonała krótki podwieszany lot. Następnie samolot oznaczony wówczas jako 14-bis przetransportowano do Château de Bagatelle w Bois de Boulogne, gdzie rozpoczęto dalsze próby. Wykazały one potrzebę wzmocnienia konstrukcji i lepszego wyważenia samoloty.

W sierpniu przeprowadzono dalsze próby, a pierwszą próbę swobodnego lotu przeprowadzono 21 sierpnia. Została ona jednak szybko przerwana z powodu uszkodzenia śmigła. Po jego wymianie, podjęto dalsze próby, ale okazało się, że zainstalowany silnik jest za słaby. Wymieniono go więc na mocniejszy 50-konny silnik. Po tych zmianach na początku września podjęto kilka nieudanych prób lotu.

Po kilku modyfikacjach, 23 października 1906 roku przeprowadzono pierwszy udany lot 14-bis. Maszyna pokonała dystans 50 m na wysokości 3-5 m. Tym samym Sontos-Dumont zdobył nagrodę w wysokości 3000 franków za lot o długości 25 m lub więcej. Konstruktor wprowadził kilka dalszych poprawek w konstrukcji swojej maszyny, instalując m.in. ośmiokątne lotki w środku zewnętrznych skrzynek skrzydła z obrotowymi powierzchniami między zewnętrznymi przednimi zastrzałami. Bardzo ciekawie rozwiązano system sterowania lotkami – poruszane były bowiem przez liny przymocowane do… kombinezonu na ramionach pilota.

Kolejny lot miał miejsce 12 listopada 1906 roku. Tym razem 14-bis pokonał dystans 220 m (chociaż silnik działał tylko przez 22 sekundy). Tym samym konstruktorowi udało się zdobyć nagrodę za lot na dystansie 100 m lub więcej. W kolejnych miesiącach i latach Sontos-Dumont kontynuował loty, ale już przy użyciu nowocześniejszych samolotów.

14-bis był pierwszym samolotem, który wykonał lot poza USA. Niektórzy natomiast uznają go za pierwszy prawdziwy samolot, ponieważ nie potrzebował on do startu katapulty (wykorzystywanej w pewnym stopniu przez braci Wright). Wykonane po latach analizy dostępnych materiałów filmowych wykazały jednak, że maszyny braci Wright był w stanie oderwać się od ziemi bez użycia katapulty, korzystając tylko z własnego silnika.

Skonstruowany przez Sontos-Dumonta 14-bis miał 9,6 m długości i 11,46 m rozpiętości skrzydeł. Maksymalna masa wynosiła 290 kg, a napęd stanowił ośmiocylindrowy silnik Antoinette  o mocy 50 KM, zapewniający prędkość maksymalną 40 km/h.