RMS Oceanic – najdłuższy liniowiec XIX wieku

W momencie wejścia do służby RMS Oceanic był największym liniowcem na świecie, a pod względem długości był najdłuższym tego typu statkiem zbudowanym w XIX wieku. Był to pierwszy transatlantyk, który zdetronizował Największe dzieło Isambarda Brunela, liniowiec Great Eastern.

Największy z największych

Pomysł zbudowania nowego, olbrzymiego liniowca dla linii White Star Lines pojawił się na początku lat 90. XIX wieku. Statek miał pod względem długości przewyższać największy statek XIX wieku, jakim był Great Eastern, zbudowany w 1859 roku i zezłomowany w 1890 roku. Zakładano, że nowy liniowiec będzie dłuższy, bardziej luksusowy i nowocześniejszy, ale niekoniecznie najszybszy.

Stępkę pod RMS Olympic, jak nazwano liniowiec, położono w 1897 roku w stoczni Harland and Wolff w Belfaście. Wodowanie miało miejsce 14 stycznia 1899 roku, a prace wykończeniowe trwały do 26 sierpnia 1899 roku. Transatlantyk miał 215 m długości i tonaż 17 272 ton. Napęd stanowiły silniki parowe o mocy 28 000 KM, zapewniające prędkość maksymalną 21 węzłów, która została jednak ograniczona do 19 węzłów z powodu silnych wibracji w jakie wpadał kadłub przy wyższych prędkościach.

Na pokładzie znajdowało się miejsce dla łącznie 1710 pasażerów – 410 w I klasie, 300 w II klasie i 1000 w III klasie, oraz 349 członków załogi. Pasażerowie mieli do dyspozycji wiele udogodnień, czytelnie, palarnie, pokłady spacerowe itp. Co ciekawe, podczas budowy duże przedziały dla pasażerów III klasy zaprojektowano tak, aby mieściły po 100-300 osób, czyli znacznie mniej niż zwykle na innych liniowcach z tego okresu.

Od początku liniowiec budowany był w oparciu o umowę z Admiralicją, w ramach której flota wspierała finansowo eksploatację statku, ale w zamian za możliwość jego przejęcia w razie wybuchu wojny i dostosowania do zadań wojskowych. Do pełnienia tej roli na pokładzie przygotowano stanowiska na których możliwe było zamontowanie artylerii i tym samym przekształcenie statku w uzbrojony transportowiec, albo krążownik pomocniczy.

Eksploatacja

RMS Oceanic nie był najszybszym liniowcem na świecie, ale luksusowe wnętrze i wygodne kabiny dla pasażerów sprawiły, że jednostka zyskała dobrą renomę. W swój pierwszy rejs przez Atlantyk do Nowego Jorku wyruszył 6 września 1899 roku. Rejs trwał 6 dni, 2 godziny i 37 minut, a średnia prędkość wynosiła 19,57 węzła.

W pierwszych latach eksploatacji doszło do kilku incydentów z udziałem statku. W 1900 roku uderzył w niego piorun, a kilka miesięcy później podczas pobytu w Nowym Jorku prawie doszło do pożaru na jego pokładzie, gdy stał zacumowany obok frachtowca SS Bovic, na którym wybuchł pożar.7 sierpnia 1901 roku Oceanic staranował parowiec SS Kincora, zatapiając go. Zginęło 7 osób. W 1905 roku na jego pokładzie doszło do buntu palaczy z powodu złych warunków pracy w kotłowni. Aresztowano 33 z 45 z nich. W kwietniu 1912 roku, Oceanic prawie zderzył się z parowcem SS New York, który wcześniej zerwał się z kotwicy i prawie uderzył w przepływającego Titanica.

Wraz z wybuchem I wojny światowej, zgodnie z ustaleniami, RMS Oceanic został przejęty przez Admiralicję i przystosowany do pełnienia zadań wojskowych. 8 sierpnia 1914 roku oficjalnie wszedł do służby jako HMS Oceanic. Służba w nowej roli nie trwała jednak długo.

8 września 1914 roku, w trakcie rejsu u wybrzeży Szkocji, płynący do Scapa Flow liniowiec wpadł na rafę z powodu błędu nawigacyjnego. Podczas rejsu doszło do pomyłki, przez co statek znajdował się w innym miejscu niż wychodziło z map. Jeden z oficerów zasugerował rejs dalej od brzegu, ale drugi z oficerów uznał, że zagrożenie ze strony u-bootów jest za duże i zmienił rozkaz. Kilkukrotne zmiany kursu sprawiły, że Oceanic z impetem wpadł na rafę, na której utknął.

Statek doznał poważnych uszkodzeń i zaczął nabierać wody. Wkrótce po wezwaniu pomocy na miejsce dotarły jednostki Royal Navy, które pomogły w ewakuacji załogi. Chociaż podjęto próbę uwolnienia liniowca, uszkodzenia kadłuba były tak duże, że jednostka nie utrzymałaby się na wodzie. Wrak pozostawiono własnemu losowi, uznając, że ze względu na swoje położenie, jest mało prawdopodobne aby sam zatonął.

Dwa tygodnie później w trakcie sztormu, statek spadł z rafy i zatonął tuż obok. Po wojnie podjęto próbę wydobycia jego fragmentów, ale ograniczono się do wydobycia fragmentu śruby. Wrak Oceanica cały czas znajduje się na dnie.

W wyniku śledztwa przeprowadzonego po katastrofie, oficerowie odpowiedzialni za rejs statku zostali oskarżenia o niedopełnienie obowiązków i skazani. Sama katastrofa został na pewien czas ukryta, ponieważ dowództwo Royal Navy obawiało się, że wieść o utracie słynnego liniowca w takich okolicznościach będzie miała zły wydźwięk propagandowy.

Podsumowanie

RMS Oceanic był zwiastunem nowej ery w rozwoju liniowców pasażerskich. W swoim czasie największy na świecie, nie zdążył pokazać swoich wszystkich możliwości przed wybuchem I wojny światowej. Z drugiej strony niska prędkość sprawiała, że nie mógłby on konkurować z nowszymi transatlantykami, które powstały na początku XX wieku.