Oblatany w 1941 roku Republic P-47 Thunderbolt był największym jednosilnikowym myśliwcem II wojny światowej i najliczniej produkowanym amerykańskim myśliwcem. Zanim jednak potężny Thunderbolt wszedł do służby, zakłady Republic wyprodukowały niewielką serię myśliwców Republic P-43 Lancer, które pozostały w służbie liniowej tylko przez krótki czas i to w Chinach.

Geneza

W 1935 roku oblatany został myśliwiec Seversky P-35. Ostatecznie nie wszedł jednak do masowej produkcji z powodu słabych osiągów, braku opancerzenia i samo uszczelniających się zbiorników paliwa. Mimo to zakłady Seversky nie poddały się i podejmowały dalsze próby opracowania samolotu na USAAC. Gdy w marcu 1937 roku wydana została specyfikacja X-609 dla kolejnego jednosilnikowego myśliwca przechwytującego, inżynierowie zakładów Seversky postanowili po raz kolejny opracować nowy myśliwiec. Ze względu na problemy techniczne, wydano kolejną specyfikację X-610, w oparciu o którą Seversky otrzymał zadanie przerobienia P-35 pod nowy silnik z dwustopniową dwubiegową sprężarką. Jako napęd wybrano silnik Pratt & Whitney R-1830-19 o mocy 1200 KM.

Seversky P-35
Seversky P-35

W odpowiedzi opracowano trzy maszyny, które wysłano na testy w różnym czasie. Pierwszym z nich był prototyp XP-41, będący w praktyce całkowicie nowym samolotem z nowymi skrzydłami, zupełnie inną konstrukcją podwozia i nową owiewką kabiny. Prace nad samolotem opóźniły się jednak na tyle, że dostarczono go na próby do USAAC z opóźnieniem dopiero na wiosnę 1939 roku. Podczas próbnego lotu maszyna uzyskała dobre osiągi, ale nie zdobyła zainteresowania wojskowych. W międzyczasie przetestowano jeszcze prototyp AP-9, będący zaadaptowanym samolotem pokazowym i wyścigowym. Również i on nie zyskał zainteresowania wojskowych.

Trzecią przygotowaną maszyną był AP-4. Samolot wizualnie był podobny do XP-41, jednak w praktyce również był całkowicie nowym projektem. Wyposażono go w silniki Pratt & Whitney R-1830-SC2-G z jednobiegową sprężarką i turbosprężarką oraz nieco dłuższy kadłub. Samolot oblatano 22 grudnia 1938 roku, czyli równolegle z pracami nad XP-41.

Republic YP-43 Lancer
Republic YP-43 Lancer

Co ciekawe, AP-4 wzbudził zdecydowanie większe zainteresowanie od pozostałych konstrukcji. W testach porównawczych wypadł lepiej od prototypu XP-40 (przyszły Curtiss P-40 Warhawk), a pod względem niektórych rozwiązań technicznych prezentował się lepiej od prototypów XP-39 (przyszły Bell P-39 Airacobra) i XP-37. Niestety podczas kolejnych testów, 22 maja 1939 roku maszyna uległa wypadkowi i została zniszczona.

Doraźne rozwiązanie

Rosnące napięcia w Europie sprawiły, że 26 kwietnia 1939 roku nowym myśliwcem USAAC został Curtiss P-40, chociaż pod względem osiągów i napędu wypadał gorzej od swoich potencjalnych przeciwników w Europie. Dodatkowo, 12 maja zamówiono 13 egzemplarzy przedseryjnych AP-4 z kilkoma poprawkami. Maszyna ta otrzymała wówczas oznaczenie YP-43. Zakładano, że myśliwce zostaną dostarczone do końca 1940 roku.

Republic YP-43 Lancer i Curtiss P-40 Warhawk
Republic YP-43 Lancer i Curtiss P-40 Warhawk

Od AP-4, YP-43 różnił się silnikiem Pratt & Whitney R-1830-35 o mocy 1200 KM z turbosprężarką General Electric B-2, przekonstruowanym kształtem kadłuba o bardziej owalnym przekroju, uzbrojeniem w postaci 2 karabinów maszynowych kalibru 12,7 mm oraz 2 kalibru 7,62 mm. Pod skrzydłami umieszczono również zaczepy pod małe bomby. W międzyczasie doszło ponadto do reorganizacji w zakładach Seversky, w wyniku której zmieniono ich nazwę na Republic Aviation. Tym samym YP-43 otrzymał oficjalne oznaczenie Republic YP-43 Lancer.

Zanim jeszcze YP-40 i YP-43 zostały zatwierdzone do produkcji, na początku 1939 roku powstała specyfikacja X-619, zakładająca zastosowanie innego silnika. Seversky (Republic) przedstawił siedem projektów samolotów, z których do dalszych prac wybrano AP-4L z 18-cylindrowym silnikiem gwiazdowym Pratt & Whitney R-2800-7 Double Wasp o mocy 1850 KM z turbosprężarką General Electric D-2.

Republic YP-43 Lancer
Republic YP-43 Lancer

Samolot zdobył zainteresowanie wojskowych i 12 października 1939 roku zamówiono 80 maszyn oznaczonych jako Republic P-44. Warto również dodać, że jeszcze jeden z samolotów zaprezentowanych wówczas przez zakłady Seversky wzbudził zainteresowanie wojskowych. Był to AP-10, który został zatwierdzony do dalszych prac jako XP-47, czyli Republic P-47 Thunderbolt.

Zmienne losy P-43

Latem 1940 roku do USA napłynęły informacje z walk powietrznych toczonych we Francji oraz Wielkiej Brytanii. Wnioski, jakie wyciągnięto sugerowały potrzebę zastosowania silniejszego uzbrojenia oraz opancerzenia. W tej sytuacji okazało się, że P-44 wymagałby znacznej przebudowy, więc we wrześniu 1940 roku przerwano prace nad nim, oraz spowolniono prace nad XP-47. Nie było to trudne, ponieważ z powodu problemów z silnikami nie rozpoczęto jeszcze ich produkcji.

Republic P-43 Lancer
Republic P-43 Lancer

Po przeanalizowaniu wszystkich opcji, USAAC zamówiło w zakładach Republic pierwszą partię P-47 oraz dodatkowe 54 egzemplarze P-43 z nieco zmienionym silnikiem. Pierwszy seryjny egzemplarz Republic P-43 Lancer dostarczono 16 maja 1941 roku, a ostatni 28 sierpnia 1941 roku. Chociaż to P-47 miał być docelową maszyną, uruchomienie jego produkcji planowane było dopiero na 1942 rok. W związku z tym, mając gotową linię montażową P-43, USAAC zamówiło kolejnych 80 maszyn w wersji P-43A, które zastąpiły w produkcji P-44. Od P-43 różniły się silnikiem Pratt & Whitney R-1830-49 oraz karabinami maszynowymi kalibru 12,7 mm zamiast 7,62 mm. Ich dostawy rozpoczęły się we wrześniu 1941 roku.

W międzyczasie Republic otrzymał jeszcze jedno zamówienie na 125 egzemplarzy P-43A-1 z silnikiem Pratt & Whitney R-1830-57 i 4 karabinami maszynowymi kalibru 12,7 mm. Przewidziano również instalację opancerzenia kabiny. Samoloty miały być dostarczone do Chin w ramach Lend-Lease. Wszystkie maszyny wyprodukowano do marca 1942 roku. Łącznie wyprodukowano 272 P-43 we wszystkich wersjach.

Republic P-43 Lancer
Republic P-43 Lancer

Eksploatacja

Dostarczone USAAC P-43 i P-43A nie trafiły na front, ponieważ uznano je za nieperspektywiczne, zwłaszcza wobec planowanych dostaw P-47. Część maszyn przebudowano jednak na wersje rozpoznawcze P-43B, P-43C, P-43D i P-43E, różniące się zastosowanym wyposażeniem. Pozostałe maszyny wykorzystywano do szkolenia. Osiem maszyn przekazano pod koniec 1942 roku Australii.

O wiele ciekawiej wyglądała kwestia maszyn przeznaczonych dla Chin. Samoloty dostarczano w skrzyniach do Karaczi w Indiach, gdzie składano je i oblatywano. Następnie samoloty dostarczano drogą powietrzną do Chin. Proces ten był bardzo trudny i ryzykowny, przez co część maszyn utracono w wypadkach. Dodatkowym problemem było szkolenie pilotów, którzy nie mieli doświadczenia z tak potężnymi maszynami. W związku z tym dochodziło do wielu wypadków.

Republic P-43 Lancer
Republic P-43 Lancer

W trakcie eksploatacji ujawnił się znaczny problem P-43. Zainstalowane w skrzydłach zbiorniki paliwa przeciekały, przez co doszło do kilku pożarów. W tej sytuacji do Chin wysłano techników zakładów Republic, aby usunęli przecieki. Cały czas nie zmieniono jednak zbiorników na samo uszczelniające się. W związku z problemami trapiącymi P-43, wykorzystywano je do zadań eskortowych, rozpoznawczych oraz łącznikowych. Duży bagażnik pozwalał nawet na przewożenie jednego pasażera. 2 stycznia 1943 roku Jeffrey O. Wellborn uzyskał pierwsze i jedyne oficjalnie potwierdzone zestrzelenie na P-43. Kolejne zestrzelenie miało miejsce 12 stycznia, ale nie potwierdzono go.

W międzyczasie do stacjonujących w Chinach jednostek zaczęto dostarczać P-40. W tej sytuacji sprawiające problemy P-43 zaczęto wycofywać z pierwszej linii. Do końca wojny przetrwało około 20-28 sprawnych maszyn tego typu w Chinach. Egzemplarze wykorzystywane w USA i przez krótki czas w Australii wycofano z eksploatacji do końca wojny.

Republic P-43 Lancer
Republic P-43 Lancer

Dane taktyczno techniczne

Republic P-43 Lancer był jednomiejscowym całkowicie metalowym samolotem myśliwskim w układzie dolnopłata. Miał 8,68 m długości i 10,97 m rozpiętości skrzydeł. Napęd stanowił czternastocylindrowy silnik gwiazdowy Pratt & Whitney R-1830 o mocy 1200 KM, zapewniający prędkość maksymalną 573 km/h i przelotową 450 km/h. Zasięg wynosił 1050 km. Uzbrojenie w docelowej konfiguracji składało się z 4 karabinów maszynowych kalibru 12,7 mm.

Podsumowanie

Republic P-43 Lancer był niezłym myśliwcem, ale wymagał dopracowania. Pod względem osiągów wypadał lepiej od P-40, który został wybrany jako podstawowy myśliwiec USAAC. Ze względu na równoległy rozwój P-47, wymagający większego dopracowania Lancer nie był jednak potrzebny. W związku z tym nie wprowadzono w nim poprawek, które sprawiłyby, że wyeliminowano by wszystkie jego wady. Chociaż można spotkać się z opiniami, że P-43 był nieudaną konstrukcją, piloci chwalili go za łatwość pilotażu. Problemem była obsługa techniczna, ale wynikało to z braku doświadczenia chińskich techników w obsłudze turbosprężarek.

Republic YP-43 Lancer
Republic YP-43 Lancer

Pod względem siły ognia, P-43 był wystarczający do walki z japońskimi myśliwcami w początkowym okresie walk w Chinach. Inaczej wyglądałoby ich wykorzystanie w Europie, gdzie ustępowałyby zarówno osiągami jak i uzbrojeniem. To właśnie dlatego P-47 zyskał taka popularność, ponieważ pod względem obu tych cech był zdecydowanie lepszy.

Można więc śmiało powiedzieć, że P-43 był niedocenioną konstrukcją, rozwijaną równolegle z podobnymi i równocześnie bardziej dopracowanymi maszynami. W związku z tym był w ich cieniu i nigdy nie uzyskał należytego rozgłosu. Co istotne, przez zbliżony wygląd, był czasami mylony z swoim poprzednikiem – P-35 jak i następcą – P-47.


Discover more from SmartAge.pl

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

Wspieraj SmartAge.pl na Patronite
Udostępnij.