Radzieckie lotniskowce typu Kijew

Rola jaką lotniskowce odegrały w trakcie II wojny światowej sprawiła, że w latach 60. nawet radziecka flota postanowiła wprowadzić do eksploatacji tego typu jednostki. Ze względu na brak doświadczenia, pierwsze konstrukcje miały niewiele wspólnego z typowymi lotniskowcami. Dopiero na przełomie lat 80. i 90. zbudowano pierwsze prawdziwe lotniskowce – były to okręty typu Kijew.

Geneza – helikopterowce typu Moskwa

Radziecka flota, w przeciwieństwie do amerykańskiej i brytyjskiej zainteresowała się lotniskowcami dopiero po II wojnie światowej, jednak dopiero w latach 60. zdecydowano się na budowę pierwszych okrętów tej klasy. Główną przeszkodą, stojącą na drodze do powstania tego typu okrętów nie były jednak problemy techniczne a niechęć władz, zwłaszcza Nikity Chruszczowa do okrętów nawodnych.

Jedynym sposobem na przezwyciężenie tej niechęci było zaprojektowanie okrętu łączącego w sobie lotniskowiec z krążownikiem rakietowym i okrętem przystosowanym do zwalczania okrętów podwodnych. Tak powstał pomysł zbudowania tzw. helikopterowców typu Moskwa.

Oficjalne zamówienie na 3 okręty typu Moskwa złożono w 1959 roku. Prace zlecono stoczni Floty Czarnomorskiej w Nikołajewie na Ukrainie. Stępkę pod pierwszy okręt nazwany Moskwa położono 15 grudnia 1962 roku. W 1965 roku rozpoczęto budowę drugiego okrętu o nazwie Leningrad, a w 1967 zamierzano rozpocząć prace nad trzecim okrętem.

Helikopterowce typu Moskwa miały wyporność 17 000 ton i 196 m długości. Napęd stanowiły dwie turbiny parowe o mocy 100 000 KM, zapewniające prędkość 31 węzłów i zasięg 26 000 km przy prędkości 12 węzłów. Uzbrojenie dostosowano do roli, jaką miały pełnić okręty, czyli zwalczania okrętów podwodnych. Składało się ono z dwóch wyrzutni rakiet woda-powietrze SA-N-3 Goblet, dwóch podwójnych armat kalibru 57 mm, wyrzutni pocisków do zwalczania okrętów podwodnych typu SUW-N-1, dwóch wyrzutni rakiet typi RBU-6000 ASW, 10 wyrzutni torped kalibru 533 mm i 18 śmigłowców typu Kamow Ka-25. Załoga liczyła 850 marynarzy.

Ostatecznie do eksploatacji weszły dwie jednostki, które wykorzystywano do połowy lat 90.. Ich eksploatacja wykazała wiele wad projektowych, spowodowanych przede wszystkim brakiem doświadczenia w budowie okrętów tego typu. Przede wszystkim problemem była stabilność okrętów w trakcie rejsów po wzburzonym morzu.

Mimo to Moskwa i Leningrad pozwoliły na zdobycie doświadczenia, potrzebnego do budowy pełnowartościowych lotniskowców.

Nazwa	Stępka	Wodowanie	Wejście do służby	Los
Moskwa	15 grudnia 1962 roku	14 stycznia 1965 roku	25 grudnia 1967 roku	Zezłomowany w stoczni Alang w 1997 roku
Leningrad	15 stycznia 1965 roku	31 lipca 1969 roku	2 czerwca 1969 roku	Zezłomowany w Grecji w 1995 roku
Kijów	grudzień 1967 roku	–	–	Budowa przerwana w 1969 roku