Przywódcy państw, politycy i inne najważniejsze osoby w kraju zwykle poruszają się wyjątkowymi i luksusowymi samochodami. Nie inaczej było w Związku Radzieckim, gdzie od końca lat 60. aż do początku lat 90. wykorzystywano olbrzymie limuzyny marki ZiŁ – ZiŁ-114, ZiŁ-4104 i ZiŁ-41047.
Geneza
Krótko po zakończeniu II wojny światowej w zakładach Ził rozpoczęto produkcję nowych samochodów rządowych typu ZiS-110. W praktyce był to przerobiony i skopiowany amerykański Packard Super Eight z 1942 roku. Kolejnym samochodem rządowym jaki zbudowano w zakładach ZiŁ był ZiŁ-111 z 1958 roku, który chociaż powstał formalnie od podstaw w ZSRR, w praktyce pod wieloma względami był stylizowany na amerykańskie auta.
Pomysł budowy auta wyszedł od samego Nikity Chruszczowa, który uznał, że dotychczas wykorzystywany ZiS-110 jest zbyt archaiczny i po prostu źle się prezentuje. ZiŁ-111 miał 6,1 m długości i ważył 2,5 tony. Pod maską znalazł się sześciolitrowy silnik V6 o mocy 200 KM. Przestronne wnętrze mieściło 7 osób (w tym kierowcę).
W 1968 roku do produkcji wprowadzono zmodernizowaną wersję samochodu oznaczoną jako ZiŁ-111G, różniącą się znacznie wyglądem. Kolejnym luksusowym samochodem, wykorzystywanym przez najbogatszych Rosjan i polityków był GAZ M13 Czajka z 1959 roku. Auto również wyraźnie przypominało amerykańskie samochody z lat 50-tych.
Wszystkie te samochody miały jednak istotną wadę – było mało nowoczesne, a ich konstrukcja w większości opierała się na sprowadzonych z USA samochodach komercyjnych. Tym samym radzieckie auta były cały czas w tyle za amerykańskimi, co nie podobało się politykom.
Dopiero 1967 roku do produkcji wprowadzono pierwszą, dużą limuzynę marki ZiŁ – ZiŁ-114, która nie tylko dysponowała olbrzymią ilością miejsca w środku i potężnym silnikiem, ale również wieloma nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi.
ZiŁ-114 i ZiŁ-117
Prace nad ZiŁ-em-114 rozpoczęto w drugiej połowie lat 60.. Oficjalnie produkcję rozpoczęto w 1967 roku i kontynuowano do 1978 roku. Samochód miał być następcą ZiŁ-a-111, ale od swojego poprzednika miał się różnić pod każdym względem. Auto miało 6,3 m długości i ważyło 3 tony. Pod maską umieszczono ośmiocylindrowy silnik o pojemności 7 litrów i mocy 300 KM. Samochód wyposażono w automatyczną skrzynię biegów, elektrycznie opuszczane szyby, centralny zamek, wspomaganie kierownicy oraz klimatyzację.
Łącznie wyprodukowano około 113 samochodów tego typu. Wykorzystywano je tylko i wyłącznie do transportu najważniejszych członków Politbiura oraz najważniejszych przedstawicieli władz centralnych. W latach 70-tych wprowadzono do produkcji również wersję ZiŁ-117, będącą skróconą odmianą modelu 114. Zachowano w niej oryginalny silnik i skrzynię biegów.
Samochód ten był w pewnym sensie następcą Czajki i przeznaczony był dla niższych rangą polityków. Wykorzystywano go również jako samochód dla służb eskortujących polityków, zwłaszcza poruszających się większym ZiŁ-em-114. Produkcję tego modelu kontynuowano również do 1978 roku.
ZiŁ-4104 (ZiŁ-115) i ZiŁ-41051
W 1978 roku do produkcji wprowadzono kolejną luksusową limuzynę dla najważniejszych radzieckich polityków. Model ZiŁ-4104 (ZiŁ-115) był w praktyce zmodernizowanym modelem 114, w którym wykorzystaną to samo podwozie oraz większość części z starszego modelu.
Samochód miał 6,3 m długości i ważył 3,3 tony. Pod maską umieszczono mocniejszy ośmiocylindrowy silnik o pojemności 7,7 litra i mocy 315 KM. Od swojego poprzednika auto różniło się lepszymi, laminowanymi szybami oraz dwiema pompami paliwa. Podobnie jak w modelu 114, na wyposażeniu znalazły się elektryczne szyby, klimatyzacja i ogrzewanie oraz odtwarzacz kaset. Zastosowano również nieco lepszą automatyczną skrzynię biegów.
W toku produkcji zaprojektowano wariant opancerzony, oznaczony jako ZiŁ-41051, ale niewiele wiadomo na temat jego parametrów, ponieważ utrzymywano je w ścisłej tajemnicy. Powstało jeszcze kilka prototypów, w tym kabriolet i ambulans. Łącznie w latach 1978-1983 zbudowano 106 samochodów wszystkich wersji.
ZiŁ-41047 i ZiŁ-41052
W 1985 roku do produkcji wprowadzono kolejną luksusową limuzynę – ZiŁ-41047. Auto niewiele różniło się od poprzednika, pod względem wizualnym – zachowano podwozie i silnik z modelu ZiŁ-4104. Nieznacznie poprawiono grill i przednie oraz tylne światła. Samochód mógł rozpędzić się do 190 km/h.
W 1988 roku do produkcji wszedł wariant opancerzony, oznaczony jako ZiŁ-41052. Łącznie wyprodukowano 234 egzemplarze ZiŁ-a-41047 i 41052 oraz kilku modeli pochodnych. Produkcję zakończono dopiero w 2002 roku (sic!). Co ciekawe, prawdopodobnie w latach 2011-2012 wyprodukowano jeden dodatkowy egzemplarz, oznaczony jako ZiŁ-410 441 dla prezydenta Ukrainy, Wiktora Janukowicza.
Radziecki luksus
W ZSRR członkowie partii mogli liczyć na wyjątkowe przywileje, a zaprojektowane dla nich samochody pod względem luksusu dalece przewyższały samochody o jakich mogli marzyć przeciętni Rosjanie. Z drugiej strony pod względem technicznym, limuzyny te cały czas pozostawały nieco w tyle za ich amerykańskimi odpowiednikami.
Ostatnią limuzyną marki ZiŁ jaką wprowadzono do produkcji jako następca modelu ZiŁ-41047 był ZiŁ-4112R z 2006 roku. Samochód wizualnie przypomina swojego poprzednika, ale cała karoseria jest unowocześniona, podobnie jak wnętrze i poszczególne podzespoły. Samochód ma 6,2 m długości i waży 3,8 tony. Pod maską znalazł się zmodernizowany, ośmiocylindrowy silnik o pojemności 7,7 litra i mocy 400 KM.
Wewnątrz znalazło się miejsce na lodówkę, barek, telewizor i inne udogodnienia, jednak z racji ogólnie przestarzałej konstrukcji, samochód nie zyskał większej popularności i obecnie rosyjscy politycy korzystają w większości z niemieckich samochodów.
Źródło zdjęć: Wikimedia Commons