SmartAge.pl
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn
    Trending
    • Muzyka pop na winylach. Te albumy musisz mieć!
    • Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain
    • Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie
    • Pancerniki typu Iowa
    • Genex Tower – Zachodnia Brama Belgradu
    • Wschodnia Brama Belgradu
    • Normandie – najsłynniejszy francuski transatlantyk
    • Potez-CAMS 161 – niedokończony olbrzym
    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    SmartAge.pl
    • Technika
      1. Militaria
      2. Lotnictwo
      3. Motoryzacja
      4. Kosmos
      5. Statki i okręty
      6. Kolej
      7. Transport
      Featured
      29 stycznia 20230

      Pancerniki typu Iowa

      Recent
      31 stycznia 2023

      Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

      30 stycznia 2023

      Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

      29 stycznia 2023

      Pancerniki typu Iowa

    • Historia
      1. Katastrofy
      2. Polityka
      3. Terroryzm
      4. Sylwetki
      Featured
      29 stycznia 20230

      Pancerniki typu Iowa

      Recent
      31 stycznia 2023

      Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

      30 stycznia 2023

      Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

      29 stycznia 2023

      Pancerniki typu Iowa

    • Technologia
      1. Internet i komputery
      2. Fotografia
      3. Gadgety
      4. Nauka
      5. Drony
      6. Gry komputerowe
      Featured
      1 marca 20222

      Sea Shadow – eksperymentalny okręt w technologii stealth

      Recent
      1 stycznia 2023

      Muzeum Techniki im. Nikola Tesli w Zagrzebiu

      12 grudnia 2022

      Jak zrobić ładną stronę internetową?

      3 grudnia 2022

      Licznik Geigera – na czym polega fenomen tego urządzenia?

    • Lifestyle
      1. Podróże
      2. Miejsca
      3. Sport
      4. Rozrywka
      5. Kultura
      6. Zabawki
      7. Zdrowie
      8. Jedzenie
      Featured
      6 maja 20210

      Ubrania do zadań specjalnych – Helikon-Tex Woodland i Tiger Stripe

      Recent
      1 lutego 2023

      Muzyka pop na winylach. Te albumy musisz mieć!

      14 stycznia 2023

      Piłkarska zapowiedź weekendu – typy na Serie A!

      24 grudnia 2022

      5 zwyczajów i symboli wigilijnych

    • Biznes
      1. Historia znanych marek
      2. Media
      3. Przemysł
      4. Reklama
      Featured
      30 grudnia 20190

      Złomowanie statków w XXI wieku

      Recent
      29 grudnia 2022

      Osuszacz powietrza – kiedy warto skorzystać z niego na budowie?

      2 listopada 2022

      Co to jest i jak działa elektroniczny obieg dokumentów?

      30 października 2022

      Cesja umowy leasingu – na czym polega? Kiedy można z niej skorzystać?

    • Recenzje
      1. Gry komputerowe
      2. Filmy
      3. Książki
      4. Sprzęt
      Featured
      9.0
      1 października 20160

      Żywioł. Deepwater Horizon – recenzja

      Recent
      19 października 2022

      Plakat – najlepszy pomysł na aranżację Twojego wnętrza

      21 sierpnia 2022

      Fotoksiążka Saal Professional Line – recenzja

      7.0
      3 czerwca 2022

      Crime Scene Game – Helsinki 2012 – recenzja

    • Redakcja
      • O nas
      • Reklama
    • Kontakt
    SmartAge.pl
    You are at:Strona główna » PZL-130 Orlik i jego długa droga do sukcesu
    PZL-130 Orlik i jego długa droga do sukcesu
    PZL-130 Orlik i jego długa droga do sukcesu
    Artykuły

    PZL-130 Orlik i jego długa droga do sukcesu

    Michał BanachBy Michał Banach23 lutego 2021Brak komentarzy5 Mins Read
    Samolot szkolno-treningowy PZL-130 Orlik jest jednym z ostatnich samolotów polskiej produkcji, który wszedł do szerokiej eksploatacji. Samoloty te służą do szkolenia podstawowego i zaawansowanego pilotów. Ich długa historia rozwoju sięga początku lat 80. XX wieku.

    Geneza

    Na początku lat 80. podstawowymi samolotami szkolno-treningowymi w Polskich Siłach Powietrznych były jedynie odrzutowe PZL TS-11 Iskra. W 1978 roku wycofano bowiem z eksploatacji samoloty PZL TS-8 Bies i w ich miejsce nie wprowadzono typowego następcy. O ile Iskry spełniały oczekiwania wojska, szybko okazało się, że samoloty napędzane silnikami tłokowymi dalej były przydatne do szkolenia, zwłaszcza na wczesnym etapie.

    PZL-130TC-I Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130TC-I Orlik (fot. Michał Banach)

    Dodatkowo na rynku zaczęła się wówczas pojawiać nisza dla nowych samolotów szkolno-treningowych z silnikami tłokowymi, które swoją konstrukcją i właściwościami lotnymi mogły imitować podczas szkolenia samoloty odrzutowe. Tego typu konstrukcje były szczególnie cenione na zachodzie, oraz w krajach Ameryki Południowej, gdzie dodatkowo chętnie wykorzystywano je jako samoloty przeciwpartyzanckie.

    W 1981 roku w PZL Okęcie zespół pod kierownictwem Andrzeja Frydrychewicza w skład którego wchodził również Tomasz Wolf, opracował wstępny projekt samolotu szkolno-treningowego z myślą o eksporcie (zwłaszcza do państw Układu Warszawskiego oraz krajów wspieranych przez ZSRR) i ewentualnie służbie w Polskich Siłach Powietrznych. Maszyna miała być pod wieloma względami zunifikowana z PZL TS-11 Iskra.

    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)

    Projekt zyskał zainteresowanie zarządu PZL Okęcie i w 1982 roku rozpoczęto prace nad 4 prototypami oznaczonymi jako PZL-130 Orlik. Trzy z nich miały posłużyć do prób w locie, a jeden do prób statycznych. Początkowo zakładano wykorzystanie silnika PZL-Franklin 6A-350-C1 o mocy 220 KM, ale w pierwszym zdolnym do lotu prototypie znalazł się silnik M-14Pm o mocy 330 KM. Do konstrukcji samolotu wykorzystano podzespoły dostępne w lub wytwarzane w Polsce, albo innych krajach Bloku Wschodniego. Tym samym Orlik składał się z 2100 nowych części i 75- zaadaptowanych z innych maszyn.

    Długie narodziny

    Prototyp PZL-130 Orlik oblatano 12 października 1984 roku, a za sterami zasiadł Witold Łukomski. Próby maszyny przebiegły dobrze, w związku z czym jeden z prototypów wysłano w Międzynarodowy Salon Lotniczy i Astronautyczny w Paryżu, gdzie wzbudził spore zainteresowanie. W tym czasie kontynuowano prace nad Orlikiem w kraju, starając się zainteresować projektem Polskie Siły Powietrzne.

    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)

    W 1985 roku jeden z prototypów Orlika trafił do Kanady, gdzie w firmie Airtech Canada (mającej nieco polskich powiązań) przeprowadzono gruntowną modyfikację maszyny, włącznie z instalacją silnika turbośmigłowego Pratt & Whitney PT-6A-25-A i awioniki firmy Bendix-King. Maszyna w tej wersji została wysłana do Irlandii, Grecji, Chin i ostatecznie do Kolumbii, która zainteresowała się pozyskaniem 80 samolotów w wersji szkolnej i przeciwpartyzanckiej. Niestety w trakcie jednego lotu samolot uległ wypadkowi, w którym zginął polski pilot Bogdan Wolski i kolumbijski oficer. Katastrofa ta zaprzepaściła szansę na kontrakt i doprowadziła do przerwania współpracy z kanadyjską firmą.

    Równocześnie w Polsce dalej kontynuowano próby, które zaowocowały wstępnym zainteresowaniem ze strony wojska. Przemiany polityczne sprawiły jednak, że prace spowolniły się i dopiero w 1991 roku Polskie Siły Powietrzne odebrały pierwsze dwa samoloty do przeprowadzenia prób. Maszyny wyposażono w silniki tłokowe, jednak wojsko uznało, że dalsze prace powinny być prowadzone nad maszyną z silnikiem turbośmigłowym.

    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)

    Kolejne trzy lata upłynęły pod znakiem ciągłych modyfikacji samolotu i produkcję dalszych prototypów. Spowodowane to było zmieniającymi się oczekiwaniami Sił Powietrznych, oraz wzrastającą dostępnością zagranicznych, zachodnich podzespołów, co umożliwiało zaprojektowanie o wiele nowocześniejszej maszyny. W 1993 roku PZL Okęcie otrzymało zamówienie na 48 samolotów PZL-130 Orlik w wersji TB, ale równocześnie Siły Powietrzne zaleciły zamontowanie silnika turbośmigłowego Walter 601T, fotela katapultowanego, czarnej skrzynki oraz bardziej rozbudowanej awioniki. Po tych modyfikacjach, maszyna otrzymała oznaczenie PZL-130TC-I Orlik. Już wyprodukowane maszyny zaczęto dostosowywać do tego standardu (proces zakończono w 1998 roku), a nowe maszyny od początku budowano w tej wersji. W 1998 roku utworzono również Zespół Akrobacyjny „Orlik”, latający na tych maszynach.

    Eksploatacja i modernizacja

    Długi proces dopracowywania konstrukcji Orlika sprawił, że dostawy samolotów były spowolnione, ale ostatecznie do 2002 roku dostarczono wszystkie zamówione maszyny. Nie oznaczało to jednak końca rozwoju konstrukcji PZL-130. Już w 2004 roku opracowano nową wersję oznaczoną jako PZL-130TC-II. Maszyna miała nowe skrzydła, ster kierunku o zmienionej geometrii, a napęd zapewniał silnik Pratt & Whitney of Canada PT6-25C o mocy 750 KM.

    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)

    Minęło jednak kilka lat zanim rozpoczęto regularną modernizację maszyn do tej wersji (warto w tym miejscu dodać, że zakres modernizacji również ulegał zmianie i wersja TC-II oblatana w 2004 roku a wersja TC-II która ostatecznie weszła do eksploatacji nie był takie same). Powstało kilka propozycji modernizacji, oznaczonych odpowiednio jako TC-II Garmin, TC-II Glass Cockpit i ostatecznie TC-II Advanced. To właśnie do tej wersji postanowiono ostatecznie zmodernizować wszystkie Orliki. Proces modernizacji rozpoczęto w 2017 roku, a zakończenie planowane jest na 2021 rok.

    5 Orlików trafiło do muzeów – jest to jeden prototyp w wersji T (turbośmigłowej), jedna maszyna w wersji podstawowej oraz 3 w wersji TC-I.

    Dane taktyczno-techniczne

    PZL-130 Orlik przechodził wiele modyfikacji i powstało wiele wersji prototypowych. Różniły się one przede wszystkim szczegółami konstrukcji, oraz napędem i awioniką. O ile pierwsze wersje był bardzo zunifikowane z m.in. TS-11 Iskra, tak wraz kolejnymi modyfikacjami powstawały w praktyce zupełnie nowe samoloty. W swojej obecnej wersji PZL-130TC-II Advanced, Orlik nie przypomina starszych wersji poza podobną sylwetką.

    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)

    Maszyna ma 9 m długości i 9 m rozpiętości skrzydeł. Maksymalna masa startowa samolotu wynosi 2700 kg. Napęd stanowi silnik turbośmigłowy Pratt & Whitney of Canada PT6-25C o mocy 750 KM, zapewniający prędkość maksymalną 480 km/h i przelotową 300 km/h, a zasięg wynosi 1062 km. Orliki nie posiadają stałego uzbrojenia, ale dysponują 4 podskrzydłowymi węzłami, pozwalającymi na zawieszenie uzbrojenia o masie 250 kg.

    Pod względem wyposażenia elektronicznego, Orlik pozwala na prowadzenie szkolenia podstawowego i zaawansowanego, które umożliwia przejście następnie na szkolenie na samolotach odrzutowych. Potężny silnik pozwala natomiast na wykonywanie akrobacji.

    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)
    PZL-130 TC-II Orlik (fot. Michał Banach)

    Related

    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Previous ArticleRampy ratunkowe na autostradach
    Next Article Krótka historia kodu Morse’a
    blank
    Michał Banach
    • Website
    • Facebook
    • Instagram
    • LinkedIn

    Gdybym miał spisać wszystkie swoje zainteresowania to nie starczyłoby mi życia. Głównie interesuję się historią, militariami i techniką a także fotografią, ale lista ta mogłaby być znacznie dłuższa. Skończyłem studia na kierunkach stosunki międzynarodowe oraz dziennikarstwo i komunikacja społeczna na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.

    Related Posts

    Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

    30 stycznia 20233 Mins Read

    Hanriot H.110 – wielki myśliwiec i wielka porażka

    23 stycznia 20232 Mins Read

    D-1 Cykacz – pierwszy projekt Jerzego Dąbrowskiego

    16 stycznia 20232 Mins Read
    Najpopularniejsze
    Artykuły
    18 stycznia 20230

    Wojenna prowizorka – „niszczyciel czołgów” RSO/PaK 40

    Podczas każdego konfliktu zbrojnego, nawet najlepsze armie często sięgają po prowizoryczne rozwiązania, które w krótkim…

    Artykuły
    4 września 20165

    10 najlepszych asów myśliwskich II wojny światowej

    W trakcie II wojny światowej wojna w powietrzu była równie ważna, jak walki na lądzie.…

    Artykuły
    4 stycznia 20230

    Wewnątrz słynnego czołgu T-34/85

    T-34 był jednym z najważniejszych czołgów II wojny światowej. Pojazd ten stał się legendą, a…

    Reklama
    Najnowsze Artykuły
    1 lutego 2023

    Muzyka pop na winylach. Te albumy musisz mieć!

    31 stycznia 2023

    Brytyjski czołg podstawowy FV4201 Chieftain

    30 stycznia 2023

    Kuna – najstarszy pływający lodołamacz rzeczny na świecie

    29 stycznia 2023

    Pancerniki typu Iowa

    28 stycznia 2023

    Genex Tower – Zachodnia Brama Belgradu

    Reklama




    Losowe
    Artykuły
    7 sierpnia 20222

    Rumuńska fregata Marasesti

    Fregata Marasesti przez lata była najważniejszym okrętem wojennym rumuńskiej floty. Początkowo miała być krążownikiem lotniczym,…

    Artykuły
    15 kwietnia 20210

    Chemin de fer de Petite Ceinture – opuszczona linia kolejowa w Paryżu

    Przechadzając się paryskimi uliczkami można natrafić na wiele śladów przeszłości, często ukrytych między budynkami i…

    Artykuły
    6 września 20160

    Solar Impulse 2 – dookoła świata na bateriach słonecznych

    W marcu 2015 roku z lotniska Abu Zabi w Zjednoczonych Emiratach Arabskich wystartował napędzany energią…

    Artykuły
    13 października 20180

    Latające samochody Convair Model 116 i 118

    Wraz z rosnącą popularnością lotnictwa i samochodów w latach 30. XX wieku, pojawił się pomysł…

    Artykuły
    11 stycznia 20206

    Mercedes-Benz T80 – zbudowany do bicia rekordów

    W drugiej połowie lat 30. w nazistowskich Niemczech rozpoczęto budowę samochodu wyścigowego, który miał tylko…

    Dołącz do nas na Facebooku
    SmartAge.pl
    O nas
    O nas

    SmartAge.pl - Portal ludzi ciekawych świata powstał w 2014 roku. Na stronie znajdziecie liczne artykuły, ciekawostki, recenzje, wywiady, oraz wiele więcej. Piszemy o rzeczach znanych i nieznanych, o tym co było pierwsze, największe, najlepsze, albo też ostatnie, najmniejsze i najgorsze. Wszystko to podane w ciekawej i zwięzłej formie. SmartAge.pl jest zarejestrowany w międzynarodowym systemie informacji o wydawnictwach ciągłych i oznaczony symbolem ISSN 2391-7342

    Facebook Twitter Instagram LinkedIn RSS
    • Strona główna
    • Kontakt
    • Reklama
    • O nas
    • Regulamin
    • Polityka Prywatności
    • RODO
    © Copyright by SmartAge Media Sp. z o.o. 2023. Wszelkie prawa zastrzeżone. SmartAge.pl ISSN 2391-7342

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.