Puffing Billy i Wylam Dilly – najstarsze zachowane parowozy

Chociaż za jeden z najsłynniejszych parowozów uznaje się zaprojektowany w 1829 roku Rocket, nie jest on najstarszą zachowaną konstrukcja tego typu. Miano to przypada dwóm lokomotywom – Puffing Billy i Wylam Dilly, które powstały w latach 1813-1814 w Wielkiej Brytanii. Co ciekawe, wykorzystywano je do 1862 roku, po czym przekazane zostały do muzeów.

Geneza

Pierwszą lokomotywę parową skonstruował Richard Trevithick w latach 1802-1804. W kolejnych latach dołączyli do niego inni konstruktorzy z różnych części świata, którzy podejmowali próby zbudowania podobnych konstrukcji. Miały one jednak charakter eksperymentalny i nie zyskiwały większej popularności. W przemyśle jak i transporcie osobowym cały czas dominowały wozy ciągnięte przez konie.

Zaprzęgi konne miały jednak wiele ograniczeń i był kosztowne. W związku z tym szukano różnych sposobów na zastąpienie ich zwłaszcza w przemyśle. W 1810 roku w kopalniach węgla w Durham w Wielkiej Brytanii doszło do strajku załóg. Zanim sytuacja się uspokoiła, właściciel kopalni Wylam, Christopher Blackett postanowił wykorzystać przestój w pracy.

Zainteresowany pomysłem wykorzystania lokomotyw parowych to ciągnięcia wagonów z węglem, postanowił zbudować w kopalni tory i eksperymentalną lokomotywę. Początkowo wykorzystywał ręczną drezynę. Próby zakończyły się powodzeniem, w związku z czym w 1812 roku zlecił zbudowanie kolejnego prototypu, tym razem o napędzie parowym. Parowóz zaprojektowali i zbudowali wspólnie z Blackettem William Hedley oraz Timothy Hackworth.

Puffing Billy, Wylam Dilly i Lady Mary

W latach 1813-1815 zbudowano trzy prototypy o podobnej konstrukcji. Każdy kolejny zawierał poprawki na podstawie wniosków z prac nad poprzednią konstrukcją. Pierwszym parowozem był Puffing Billy, a kolejnym Wylam Dilly (chociaż przez wiele lat sądzono, że było na odwrót, jednak przeprowadzone dokładne analizy konstrukcji pozwoliły na ustalenie prawidłowej chronologii). Początkowo miały one układ osi 0-4-0 i ważyły 8,4 tony. Zainstalowano w nich dwucylindrowe silniki parowe a ich kotły wytwarzały ciśnienie 3,4 at. Prędkość maksymalna wynosiła… 8 km/h. Chociaż nie była ona wysoka, wystarczała do ciągnięcia wagoników z węglem i zastąpienie koni.

W 1815 roku lokomotywy przebudowano, instalując dodatkową oś, ale w 1830 roku przywrócono je do oryginalnego układu. Ze względu na ich przeznaczenie, parowozy wykonywały rutynową i nudną pracę aż do 1862 roku, kiedy to zastąpiono je nowocześniejszymi konstrukcjami. W międzyczasie zmianie uległa również własność kopalni. Nie oznaczało to jednak końca starych parowozów. Puffing Billy został przekazany Patent Office Museum (obecnie Science Museum w Londynie) a Wylam Dilly trafił do National Museum of Scotland. Los trzeciej lokomotywy nie jest znany.

Podsumowanie

Lokomotywy zaprojektowane przez William Hedleya dla Christophera Blacketta są obecnie najstarszymi zachowanymi parowozowymi na świecie. Co istotne, są to również jedne z pierwszych zbudowanych parowozów. Wiele zastosowanych w nich rozwiązań było przełomowych i znalazło się w kolejnych parowozach jakie powstawały aż do pojawienia się słynnego Rocketa.

Sam Blackett miał duży wpływ na rozwój kolei, ale nie jako konstruktor kolejowym tylko jako przedsiębiorca. Wprowadzenie lokomotyw parowych w jego kopalniach dało przykład innym przedsiębiorcom, którzy zaczęli podobne eksperymenty. Po latach często nieśmiałych prób, doprowadziły one do rozpowszechnienia się kolei na całym świecie.