Zbudowany w 1863 roku francuski Plongeur był pierwszym okrętem podwodnym w którym napęd stanowił silnik, a nie siła ludzkich mięśni. Jednostka wyróżniała się olbrzymimi rozmiarami i ogólnie niezbyt udaną konstrukcją. Chociaż wycofano ją w 1872 roku, okręt zezłomowano dopiero w w latach 30. XX wieku.
Historia okrętu sięga 1859 roku, kiedy Conseil des travauxa, czyli francuskie biuro ds. konstrukcji okrętów ogłosiło konkurs na projekt okrętu podwodnego. Z przesłanych projektów przeanalizowano trzy, wybierając ostatecznie projekt przygotowany przez Siméona Bourgeoisa i Charlesa Bruna. Stępkę pod okręt położono 1 czerwca 1860 roku w stoczni w Rochefort. Wodowanie miało miejsce 16 kwietnia 1853 roku, a pierwsze próby rozpoczęto 6 października 1863 roku. Nadano mu nazwę Plongeur.
Plongeur
Okręt wyróżniał się bardzo nietypową konstrukcją i wyposażeniem. Kadłub miał aż 45 m długości i 381 ton wyporności. Napęd stanowił silnik zasilany sprężonym powietrzem, przechowywanym w 23 zbiornikach o łącznej pojemności 153 m³. Pozwalało ono na pokonanie dystansu 9 km z prędkością 4 węzłów, przy czym maksymalna prędkość okrętu sięgała 5 węzłów. To samo powietrze wykorzystywane było również do opróżniania zbiorników balastowych o pojemności 53 m³.
Ze względu na dużą długość okrętu i konstrukcję, mógł on zanurzać się maksymalnie na głębokość 10 m. Jego uzbrojenie stanowił taran oraz dwie (lub trzy) torpedy wytykowe. Załoga składała się z 12 osób. Nietypowym rozwiązaniem było zainstalowanie szalupy ratunkowej, mieszczącej całą załogę. Pozwalała ona na ucieczkę z okrętu, gdyby ten zatonął.
Plongeur (fot. Rémi Kaupp/Wikimedia Commons)
Próby jednostki rozpoczęły się 6 października 1863 roku i były kontynuowane do wiosny 1864 roku. Okręt teoretycznie działał poprawnie, jednak był trudny w starowaniu i zanurzał się bardzo gwałtownie dziobem. Mały zasięg i ogólnie problematyczna eksploatacja sprawiły, że po serii prób i eksperymentów, 2 lutego 1872 roku Plongeur został wycofany z służby i wykreślony z rejestru floty.
Nie oznaczało to jednak końca jego kariery. Na przełomie 1872 i 1873 roku okręt przebudowano na… pływający zbiornik wody, wyposażony w dwucylindrowy silnik parowy o mocy 120 KM. W tej roli jednostka wykorzystywana była do 1927 w Rochefort, a następnie została przeniesiona do Tulonu. Ostatecznie wycofano ją z eksploatacji 25 grudnia 1935 roku, po czym wystawiono ją na sprzedaż 26 maja 1937 roku. Dalszy los dawnego okrętu podwodnego nie jest znany, ale prawdopodobnie została zezłomowana.
Plongeur już jako zbiornik wody
Plongeur był pierwszym w historii okrętem podwodnym, w którym napęd stanowił silnik, a nie wał korbowy poruszany siłą ludzkich mięśni. Był to też jeden z największych z wczesnych okrętów podwodnych. Podobno Juliusz Verne pisząc powieść 20 000 mil podmorskiej żeglugi inspirował się właśnie Plongeurem.
