Musashi
Drugim pancernikiem typu Yamato był Musashi. Stępkę pod okręt położono 29 marca 1938 roku w stoczni Mitsubishi w Nagasaki. Wodowanie miało miejsce 1 listopada 1940 roku a do służby okręt wszedł 5 sierpnia 1942 roku. Podobnie jak w przypadku siostrzanej jednostki, prace przebiegały w tajemnicy.
Do końca 1942 roku załoga okrętu zapoznawała się z jednostką i szkoliła. 15 stycznia 1943 roku pancernik wysłano do Truk a 11 lutego Musashi przejął rolę okrętu flagowego admirała Yamato od swojej siostrzanej jednostki. Do października 1944 roku Musashi wziął udział w kilku rejsach, ale ani razu nie wziął udziału w walkach.
Pierwsza bitwa jaką przyszło mu stoczyć w trakcie bitwy w zatoce Leyte była również jego ostatnią. 24 października zespół w skład którego wchodził Musashi został zauważony przez amerykańskie lotnictwo które rozpoczęło nalot o 10.27. W ciągu kilku minut pancernik został trafiony jedną bombą i torpedą. Kolejny atak rozpoczął się 12.00. Musashi otrzymał kilak trafień bombami, które doprowadziły do uszkodzenia napędu jednej śruby.
Naloty trwały do 15.30. Pancernik otrzymał łącznie 19 trafień torpedami i 17 bombami. Mimo uszkodzeń utrzymał się na wodzie i z potężnym przechyłem został skierowany na północ w kierunku japońskich baz. Przechył pogłębiał się a podejmowane przez załogę próby naprawy uszkodzeń były bezskuteczne. Ostatecznie o 19.15 dowódca okrętu rozkazał opuścić pokład. Musashi przewrócił się na burtę i zatonął o 19.36. Ostatecznie w wyniku bitwy i zatonięcia zginęło 1023 marynarzy z 2399 znajdujących się na pokładzie.
Shinano
Trzecim pancernikiem typu Yamato miał być Shinano. Stępkę pod okręt położono 4 maja 1940 roku w Stoczni Marynarki Wojennej w Yokosuce. Według pierwotnych planów uzbrojenie okrętu miało być nieco inne niż w przypadku wcześniejszych okrętów. Działa kalibru 127 mm zamierzano zastąpić armatami kalibru 100 mm. Dodatkowo pancerz miał być nieco cieńszy, ponieważ przeprowadzone analizy wykazały, że mimo zmniejszenia jego grubości, zapewni on i tak wystarczający poziom ochrony.
Prace nad pancernikiem przebiegały według harmonogramu do grudnia 1941 roku. 10 grudnia japońskie lotnictwo zatopiło na otwartym morzu dwa brytyjskie pancerniki – HMS Prince of Wales i HMS Repulse. Olbrzymi sukces zszokował nie tylko Brytyjczyków ale również i samych Japończyków. Uznano wówczas, że kolejny pancernik nie jest potrzebny w najbliższym czasie, w związku z czym wstrzymano budowę Shinano.
Ukończono w 45% okręt pozostawał w suchym doku, a dowództwo floty przez kolejne miesiące rozważało jego dalsze losy. W czerwcu 1942 roku, po bitwie o Midway gdzie Japończycy stracili 4 lotniskowce podjęto decyzję o przekształceniu okrętu w lotniskowiec. W ciągu kilku miesięcy opracowano nowy projekt w oparciu o doświadczenie zdobyte w trakcie pierwszych miesięcy wojny.
Według nowych planów okręt zachował oryginalny napęd a wyporność wynosiła 65 000 ton. Opancerzenie zmniejszono do 150-400 mm na linii kadłuba i 75 mm na pokładzie startowym. Okręt otrzymał nadbudówkę podobną do stosowanych na amerykańskich lotniskowcach. Opancerzony pokład startowy (będący nowością na japońskich lotniskowcach) miał 256 m długości a pod pokładem umieszczono hangar o wymiarach 163 x 33 m, mieszczący około 150 samolotów, z których około 40 miało być aktywnie wykorzystywanych. Pozostałe zamierzano wykorzystywać jako maszyny zapasowe. Uzbrojenie składało się z 16 armat kalibru 127 mm i 35 potrójnych zestawów działek kalibru 25 mm.
Prace nad lotniskowcem miały być zakończone w 1945 roku, ale po bitwie na morzu Filipińskim przyśpieszono budowę. Wodowanie okrętu miało miejsce 8 października 1944 roku a do połowy listopada prowadzono próby podzespołów, równocześnie z ostatnimi pracami wykończeniowymi. 28 listopada Shinano otrzymał rozkaz opuszczenia portu i udania się do Kure, gdzie zamierzano dokończyć prace.
Okręt wyruszył z portu około 18.00. Na pokładzie znajdowało 2175 członków załogi i 340 pracowników stoczni. Załoga nie była do końca zaznajomiona z okrętem, a dodatkowo prowadzone na pokładzie prace utrudniały rejs. Około godziny 20.48 amerykański okręt podwodny USS Archerfish namierzył japoński lotniskowiec i towarzyszące mu niszczyciele eskorty.
Mimo wykrycia amerykańskiego okrętu, Japończycy nie podjęli żadnych działań oprócz niezbyt przemyślanego zygzakowania. Około godziny 3.00 w nocy 29 listopada Shinano ustawił się całkowicie przypadkowo idealnie burtą do amerykańskiego okrętu, który podpłynął niewykryty bliżej do japońskiej grupy. Dowodzący okrętem kapitan Joseph F. Enright wystrzelił 6 torped z których 4 trafiły w lotniskowiec.
Załoga okrętu zbagatelizowała uszkodzenia i nie podjęła znaczących działań w celu zmniejszenia przecieków, uważając, że okręt i tak utrzyma się na wodzie i dopłynie do celu. Nad ranem sytuacja zaczęła się gwałtowanie pogarszać. Przechył był coraz większy, a uszkodzenia nie nadawały się do naprawy. Około 10.18 wydano rozkaz opuszczenia okrętu, a o 10.57 lotniskowiec przewrócił się i zatonął. Zginęło 1435 członków załogi i pracowników stoczni.
Największy lotniskowiec II wojny światowej zatonął zanim w ogóle rozpoczął służbę.
Koniec ery pancerników
Japońskie pancerniki typu Yamato miały być najlepszymi okrętami swojej klasy na świecie. Co istotne, wbrew wielu opiniom, ich rozmiary nie były efektem megalomani japońskich dowódców a raczej naturalnym efektem rozwoju okrętów wojennych. Nigdy nieukończone niemieckie pancerniki typu H oraz amerykańskie pancerniki klasy Montana miały być jeszcze większe od japońskich pancerników – niemieckie okręty miały mieć nawet znacznie potężniejsze uzbrojenie.
Japońskie plany były jednak oderwane od realiów, które co ciekawe stworzyli sami Japończycy. Atak na Pearl Harbor, zatopienie pancerników HMS Prince of Wales i HMS Repulse oraz bitwa o Midway wykazały wyższość lotnictwa nad wszelkimi okrętami, zwłaszcza pancernikami. Podczas II wojny światowej doszło tylko do kilku mniejszych bitew pancerników, które nie miały żadnego wpływu na przebieg wojny.
Tym samym pancerniki typu Yamato od samego początku były nieprzydatne, co zresztą pokazała ich służba. Bez odpowiedzi pozostaje jednak pytanie, co by się stało, gdyby Yamato albo Musashi podjął walkę z np. amerykańskimi pancernikami typu Iowa. Wielu historyków uważa, że pod względem zarówno opancerzenia jak i uzbrojenia wygrałyby okręty japońskie, ale z drugiej strony Amerykanie mogliby zaatakować je znacznie wcześniej dzięki radarom przystosowanym do namierzania celów dla artylerii. Odpowiedzi na to pytanie nigdy jednak nie znajdziemy.
Jako ciekawostkę warto dodać, że okręt ten dostępny jest również w grze World of Warships – możecie skorzystać z tego linku, aby założyć nowe konto lub wrócić do gry i uzyskać dodatkowe bonusy.