Pancerniki typu Kearsarge – nietypowe amerykańskie predreadnoughty

Zbudowane na przełomie XIX i XX wieku amerykańskie pancerniki typu Kearsarge nie były zwyczajnymi predreadnoughtami. Wyróżniało je umiejscowienie artylerii w wieżach umieszczonych jedna na drugiej. Zbudowano dwa okręty – USS Kearsarge i USS Kentucky.

Geneza

Pod koniec XIX wieku amerykańska flota zaczynała nadrabiać zaległości w rozwoju okrętów wojennych. Praktycznie od czasów wojny secesyjnej USA nie inwestowały zbyt dużych środków w budowę nowych okrętów wojennych, które dorównywałyby jednostkom budowanym w Europie, zwłaszcza we Francji i Wielkiej Brytanii. Zaległości te sprawiły, że na przełomie wieków amerykańska flota prezentowała dosyć małe możliwości bojowe.

Aby szybko rozwiązać ten problem, rozpoczęto budowę nowych okrętów uwzględniając przy tym doświadczenia europejskich flot. Mimo to, Amerykanie postanowili poeksperymentować z projektami zwłaszcza pancerników. Jednym z takich eksperymentów były pancerniki typu Kearsarge, których budowę autoryzowano 2 marca 1895 roku.

Według założeń okręty miały otrzymać silne uzbrojenie umieszczone w wieżach na dziobie i rufie. Zrezygnowano przy tym z umieszczenia dział kalibru 203 mm w wieżach na burtach. Zamiast tego wieże artylerii średniej umieszczono… na wieżach artylerii głównej. Rozwiązanie to teoretycznie zmniejszało wagę okrętów, ponieważ eliminowało burtowe wieże, ale zachowywano przy tym dotychczasową siłę ognia salwy burtowej.

Stępkę pod dwa pancerniki typu położono 30 czerwca 1896 roku w stoczni Newport News Shipbuilding, a wodowanie miało miejsce 24 marca 1898 roku. Okręty weszły do służby 20 lutego 1900 roku – USS Kearsarge (BB-5) (jako ciekawostkę warto dodać, że jest to jedyny amerykański pancernik, który nie otrzymał nazwy pochodzącej od nazwy stanu), oraz 16 maja 1900 roku – USS Kentucky (BB-6). Okręty kosztowały po około 5 mln dolarów (współcześnie 151 mln dolarów).

Pancerniki typu Kearsarge

Okręty miały 114 m długości i wyporność 12 850 ton. Napęd stanowiły dwa silniki parowe zapewniające moc 11 674 ihp, co pozwało na osiągnięcie prędkości 16-17 węzłów. Okręty chronił pancerz o grubości 127-419 mm w pasie burtowym, 318-381 mm na barbetach, 381-432 mm na wieżach i 254 mm na mostku. Uzbrojenie składało się z 4 dział kalibru 330 mm umieszczonych w dwóch wieżach na dziobie i rufie oraz 4 dział kalibru 203 mm umieszczonych również w dwóch wieżach, ale ustawionych na wieżach artylerii głównej. Dodatkowo okręty posiadały 14 dział kalibru 127 mm,20 dział kalibru 57 mm, 8 dział kalibru 37 mm, 4 karabiny maszynowe i 4 wyrzutnie torped kalibru 450 mm. W toku eksploatacji usunięto większość dział kalibru 57 mm, instalując w ich miejsce działa kalibru 127 mm i 2 działa przeciwlotnicze kalibru 76 mm. Załoga okrętów liczyła 40-60 oficerów i 514 marynarzy.

USS Kearsarge został oddelegowany do Floty Północnego Atlantyku. Włączono go w skład Great White Fleet, ale już w 1909 roku wycofano go z służby w celu modernizacji, w trakcie której zainstalowano nowe, kratownicowe maszty bojowe. Przywrócono go do służby po wybuchu I wojny światowej, 23 czerwca 1915 roku i oddelegowano do zadań pomocniczych. W 1916 roku przeniesiono go do floty rezerwowej i przydzielono do zadań szkoleniowych, które pełnił aż do 29 maja 1919 roku.

Pancernik wycofano z służby 10 maja 1920 roku, po czym rozpoczęto jego przebudowę na pływający dźwig. W wyniku przebudowy usunięto całe uzbrojenie i większość nadbudówek, instalując w ich miejsce potężny dźwig o udźwigu 250 ton. W nowej roli, okręt oznaczony już jako AB-1 pozostawał do 22 czerwca 1955 roku. W trakcie swojej długiej służby jako pływający dźwig, okręt brał udział w budowie i modernizacji lotniskowców i pancerników, mi.in. typu South Dakota.

Historia USS Kentucky była bardzo podobna, ale krótsza. Początkowo okręt wykorzystywano głównie na Pacyfiku, a w 1907 roku włączono go do Great White Fleet. Pancernik również przeszedł modernizację w 1909 roku, po czym wycofano go z służby. Przywrócono go do eksploatacji w 1915 roku i po kilku rejsach operacyjnych oddelegowano go do zadań szkoleniowych. W tej roli pancernik pozostawał w eksploatacji do 29 maja 1920 roku. Następnie wycofano go z służby, a 24 marca 1923 roku sprzedano na złom.

Podsumowanie

Pancerniki typu Kearsarge okazały się kiepskimi jednostkami. Nietypowe umieszczenie artylerii nie przyniosło żadnych pozytywnych rezultatów, ponieważ działa kalibru 330 mm i 203 mm tak bardzo różniły się właściwościami balistycznymi, że ich równoczesne wykorzystanie było niemożliwe. Dodatkowo wieże musiały obracać się razem, przez co w gruncie rzeczy ograniczono możliwość zwalczania większej liczby celów. Kolejną wadą takiego umieszczenia uzbrojenia było większe ryzyko wyeliminowania połowy artylerii jednym celnym trafieniem w wieżę.

Kolejnym problemem pancerników typu Kearsarge była ich gorsza dzielność morska, spowodowana obniżeniem burt. Zrobiono to tylko po to, aby umieszczone jedna na drugiej wieże nie wpływały zbyt mocno na wysokość pancernika.

Warto w tym miejscu dodać, że podobny układ uzbrojenia zastosowano na pancernikach typu Virginia zbudowanych w latach 1906-1907. Co ciekawe, podczas ich budowy nie korzystano z doświadczeń z eksploatacji okrętów typu Kearsarge. Również i te okręty okazały się niezbyt udane, a ich kariera zakończyła się w 1920 roku.