Po wielkim sukcesie jakim był amerykański okręt podwodny USS Holland, wiele państw zaczęło zamawiać podobne jednostki. Amerykanie na krótko stali się jednym z najważniejszych dostawców okrętów podwodnych na świecie. Jednym z odbiorców amerykańskich okrętów była Carska Rosja.
Geneza
Krótko po wprowadzeniu eksploatacji w USA okrętu podwodnego USS Holland, rozpoczęto prace nad serią okrętów typu Plunger. W praktyce były to powiększone wersje okrętu USS Holland. Jednostki miały 20 metrów długości, 4 szerokości, a napęd stanowił jeden silnik benzynowy Otto o mocy 160 KM i jeden elektryczny o mocy 150 KM.
Napędzane jedną śrubą jednostki mogły pływać z prędkością 7-8 węzłów na powierzchni i pod wodą. Wypierające 107 ton okręty mogły zanurzyć się na głębokość 19 metrów. Załogę stanowiło 7 marynarzy, a uzbrojenie składało się z jednej wyrzutni torped kalibru 457 mm z zapasem 5 torped.
Łącznie powstało 7 okrętów właściwej serii produkcyjnej i jeden prototyp. Seryjne jednostki wykorzystywano do początku lat 20., a ostatecznie wszystkie zezłomowano do 1922 roku. Zupełnie inna była historia prototypu, noszącego nazwę Fulton. Po wycofaniu z służby okrętem zainteresowali się w 1904 roku Rosjanie.
Typ Som (Sum)
27 lutego 1904 roku, jeszcze zanim Rosjanie oficjalnie zakupili okręt, podjęto decyzję o budowie serii 5 okrętów podwodnych wzorowanych na ex-amerykańskiej jednostce. Prace miały być prowadzone w stoczni Newskiej. Zakupu oficjalnie dokonano 28 kwietnia 1904 roku. Następnie okręt przetransportowano do Rosji.
Prace nad jednostkami szły szybko i już 15 października 1904 roku zwodowano pierwszy okręt. Część elementów z których go zbudowano pochodziła z USA. W kolejnych miesiącach zbudowano pozostałe okręty, budując łącznie 6 jednostek.
Pod względem konstrukcji jednostki te nieznacznie różniły się od amerykańskich. Chociaż początkowo wyposażono je w silniki benzynowe, z czasem zamieniono je na napęd dieslowski. Okręty miały dokładnie 19,8 metra długości i 3,6 szerokości. Dzięki wzmocnieniu konstrukcji mogły zanurzyć się na głębokość 35 metrów.
Załogę stanowiło oficjalnie aż 22 marynarzy, ale na okręcie wzorcowym Som (ex-Fulton) załoga składała się z 18 marynarzy. Uzbrojeniem okrętów była jedna wyrzutnia torped kalibru 457 mm z zapasem 3 torped. Dodatkowo niektóre okręty wyposażono prawdopodobnie w armatę kalibru 37 mm.
Autonomiczność okrętów wynosiła 8 dni, a zasięg 430 mil. Na w pełni naładowanych akumulatorach okręt mógł pokonać 30 mil o ile wytrzymałaby to załoga.
Historia okrętów typu Som (czasami określanych jako typ Bieługa) nie była zbyt owocna. Wprowadzone do eksploatacji w latach 1904-1907 jednostki stały się szybko przestarzałe. Wykorzystywano je prawdopodobnie do lat 20-tych. Za wyjątkiem wzorcowego Soma (ex-Fulton), okręty przetrwały Wojnę Japońsko-Rosyjską i I wojnę światową.
Łącznie do zbudowano 6 zupełnie nowych jednostek tego typu – Szczupak zwodowany 15 października 1904 roku i wprowadzony do służby 17 czerwca 1905, Kiełb wprowadzony 25 maja 1906, Huso wprowadzony 2 maja 1906 roku, Sterlet i Łosoś wprowadzone również w maju 1906 roku i Zander zbudowany w 1907 roku.