Norweski statek badawczy Fram

Badania Arktyki i Antarktydy były w na przełomie XIX i XX wieku olbrzymim wyzwaniem. Zimno, trudne warunki pogodowe i terenowe oraz olbrzymie odległości do pokonania były największymi przeszkodami. Na początku lat 90. XIX wieku za sprawą Fridtjofa Nansena zbudowano specjalny statek badawczy Fram, który nie tylko pozwolił na dotarcie do obu biegunów, ale też przetrwał do naszych czasów.

Jednym z największych wyzwań stojących przed badaczami zwłaszcza Arktyki, było pokonanie pól lodowych. Lod blokował statki, a jego siła nacisku sprawiała, że ich kadłuby były zgniatane. Nawet najbardziej wzmocnione jednostki nie były w stanie wytrzymać naporu arktycznego lodu. Zdając sobie z tego sprawę, Fridtjof Nansen postanowił zaprojektować statek, który dzięki swojej konstrukcji zostałby wypchnięty przez lód na powierzchnię, a nie zgnieciony.

Dodatkowo, dzięki temu jednostka mogłaby poruszać się wraz z lodem, co umożliwiłoby ekspedycji dotarcie do Bieguna Północnego. Sama ekspedycja miała trwać nawet lata, w związku z czym statek musiał być odpowiednio zabezpieczony przed zimnem i dysponować ładowniami na tyle pojemnymi, aby zabrać duże ilości zapasów dla małej ekspedycji.

Budowę jednostki zlecono stoczni Colin Archer w Larvik w Norwegii. Wodowanie miało miejsce 26 października 1892 roku, a statek otrzymał nazwę Fram. Jednostka miała 38,9 m długości i tonaż 402 ton. Napęd zapewniał silnik parowy o mocy 220 KM (w 1910 roku zamieniony na silnik diesla) oraz ożaglowanie. Prędkość maksymalna wynosiła 7 węzłów. Załoga statku liczyła zaledwie 16 osób. Jego wnętrze zaprojektowano tak, aby było maksymalnie ciepłe. Dodatkowo zainstalowano niewielką turbinę wiatrową do wytwarzania energii elektrycznej. Śruba i ster mogły być podnoszone i chowane w kadłubie.

Pierwsza ekspedycja na statku Farm odbyła się w latach 1893-1896. W jej trakcie Fridtjof Nansen i Hjalmar Johansen, po 18 miesiącach czekania aż statek dodryfuje na lodzie bliżej bieguna, postanowili sami dotrzeć na miejsce na psich zaprzęgach. Nie udało im się i spędzili dużo czasu na Ziemi Franciszka Józefa, polując na niedźwiedzie polarne i morsy. Sam statek ostatecznie wydostał się z lodu po 3 latach.

Kolejna ekspedycja miała miejsce w latach 1898-1902. Wziął w niej udział Otto Svedrup. Celem ekspedycji było dotarcie do Kanadyjskiego Archipelagu Arktycznego. Fram został nieznacznie zmodyfikowany – podniesiono m.in. wolna burtę. Ekspedycja licząca 17 osób wyruszyła 24 czerwca 1898 roku. W trakcie trwającej lata misji, załoga stworzyła mapy przedstawiające obszar 260 000 km².

Trzecia ekspedycja miała miejsce w latach 1910-1912. Tym razem Roald Amundsen wykorzystał Fram do dotarcia do Bieguna Południowego.Po zakończonej sukcesem misji, jednostka wróciła do Norwegii i została pozostawiona własnemu losowi. Dopiero pod koniec lat 20. podjęto prace nad jej uratowaniem i zachowaniem w roli muzeum. Nastąpiło to w 1935 roku. Od tego czasu statek jest częścią Frammuseet i dostępny jest do zwiedzania.