Zaprojektowany na początku lat 50. myśliwiec przechwytujący Jakowlew Jak-25 był pierwszym radzieckim myśliwcem przeznaczonym do obrony rozległych, zwłaszcza wschodnich obszarów ZSRR. Maszyna pozostała jednak w cieniu równolegle wprowadzanych do służby myśliwców MiG i szybko stałą się przestarzała.
W sierpniu 1951 roku radzieckie władze zleciły opracowanie nowego typu myśliwca przechwytującego, który miał być wyposażony w radar Sokół, a jego głównym zadaniem miało być ochranianie rozległych obszarów ZSRR zwłaszcza w wschodniej części kraju. W tej części kraju nie instalowano stanowisk obrony przeciwlotniczej, ponieważ obszar ten był zbyt rozległy. Prace nad samolotem prowadzono w biurze konstrukcyjnym Jakowlewa OKB-115. Przebiegały one bardzo sprawnie, dzięki czemu oblot prototypu o oznaczeniu fabrycznym Jak-120 miał miejsce już 19 czerwca 1952 roku. Za sterami zasiadł W. Wołkow.
Po próbach zakładowych, samolot skierowano na próby państwowe, które przebiegły sprawnie i bez większych problemów, dzięki czemu zakończono je latem 1953 roku, a 8 września 1953 roku podjęto decyzję o skierowaniu samolotu do produkcji seryjnej pod oznaczeniem Jak-25. W tym czasie samolot technicznie był w finalnej konfiguracji, ale nie posiadał docelowego radaru, który wprowadzono dopiero po rozpoczęciu produkcji seryjnej (w wersji Jak-25M). Pierwsze myśliwce Jak-25 wyposażono więc tymczasowo w radar RP-1D Izumrud.
Jak-25 miał 10,96 m długości i 15,66 m rozpiętości skrzydeł, a maksymalna masa startowa wynosiła 10 045 kg. Napęd stanowiły dwa silniki turboodrzutowe RD-5A-5 zapewniające prędkość maksymalną 1090 km/h i zasięg 2700 km. Uzbrojenie samolotu składało się z dwóch działek N-37Ł kalibru 37mm z zapasem 50 nabojów każde. Załoga liczyła 2 osoby.
Maszyna miała prostą konstrukcję i była łatwa w pilotażu. Jedyną wadą jaką wykryto były liczne usterki silników spowodowane zasysaniem przez nie kamieni i różnych obiektów leżących na pasie startowym, co doprowadzało do ich uszkadzania. Eksploatacja samolotów Jak-25 nie była zbyt efektowna, ponieważ samoloty te nie wzięły udział w żadnej operacji wojskowej (wykorzystano je jedynie kilka razy do przechwytywania balonów szpiegowskich. W 1963 roku rozpoczęto ich stopniowe wycofywanie z jednostek liniowych, a ostatnia maszyna została wycofana w 1967 roku. Część maszyn wycofywanych z służby przerabiano na latające cele.
Na bazie Jaka-25 opracowano wiele projektów maszyn specjalistycznych, ale ostatecznie do eksploatacji weszły dwie z nich – Jak-25R, czyli samolot rozpoznawczy, w którym zamiast radaru w nosie umieszczono stanowiska obserwatora oraz aparaty fotograficzne, oraz Jak-25RW, czyli wysokościowy samolot rozpoznawczy. O ile zbudowano tylko 10 maszyn w wersji R, wersja RW powstała w aż 155 egzemplarzach.
Samolot miał zdecydowanie inną konstrukcję, ponieważ zmieniono układ skrzydeł, które miały aż 23,4 m rozpiętości i zamocowane były w górnej części kadłuba. Zainstalowano również mocniejsze silniki R-11W-300, pozwalające na osiągnięcie pułapu 20 500 m, prędkość maksymalną 870 km/h oraz zasięg 3500 km. Wersja ta wzbiła się w powietrze w 1959 roku i pozostawała w eksploatacji do lat 70.
Głównym powodem szybkiego wycofania z służby Jaków-25 było słabe uzbrojenie i radar. Podejmowano próby zaprojektowania lepiej uzbrojonych wersji, ale żadna nie weszła do eksploatacji. Jak-25 w porównaniu do MiG-ów 15 i 17 był konstrukcją o mniejszym potencjale modernizacyjnym. Doświadczenie z eksploatacji Jaków-25 wykorzystano do opracowania kolejnych myśliwców o podobnym przeznaczeniu.
Subskrybuj nasz newsletter!
Co tydzień, w naszym newsletterze, czeka na Ciebie podsumowanie najciekawszych artykułów, które opublikowaliśmy na SmartAge.pl. Czasem dorzucimy też coś ekstra, ale spokojnie, nie będziemy zasypywać Twojej skrzynki zbyt wieloma wiadomościami.
